Những doanh nhân ngồi 'ghế nóng' tại Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2025

Chiều nay (15/9) tại Hà Nội, Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam năm 2025 diễn ra 4 phiên đối thoại chuyên đề, gồm: Thể chế kiến tạo – Doanh nghiệp vươn mình; Khoa học công nghệ - Đổi mới sáng tạo – Sức bật để vươn mình; Mài sắc các mũi nhọn chiến lược – Vươn tầm quốc tế; Vươn tầm nội lực để vươn mình đột phá.

Trao đổi với Tiền Phong, 4 trưởng phiên chuyên đề ngồi "ghế nóng" đã có những chia sẻ một số ghi nhận, đánh giá về cơ chế chính sách hiện nay, những đề xuất kiến nghị được chuyển tải từ các phiên đối thoại vòng địa phương; kỳ vọng với phiên đối thoại chuyên đề…

Doanh nhân Lưu Thanh Mẫu: Tạo cơ sở cho các sáng kiến cải cách

Chị Lưu Thanh Mẫu - Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, Tổng Giám đốc Tập đoàn Phúc Khang là Trưởng phiên chuyên đề “Thể chế kiến tạo – Doanh nghiệp vươn mình”.

Sau vòng đối thoại địa phương - phiên pháp lý, nhiều vấn đề liên quan đến điểm nghẽn thể chế, chính sách, các cơ chế diễn dịch luật và triển khai các chính sách trong thực tế đã được các diễn giả đưa ra và thảo luận sâu rộng.

Nhiều diễn giả cùng cho rằng, hệ thống pháp luật hiện nay còn chồng chéo, thiếu thống nhất; chính sách thay đổi nhanh, thiếu ổn định từ đó gây khó dự báo.

Nhiều quy trình còn rườm rà, quá trình giải quyết hồ sơ đầu tư, đất đai chậm, làm chậm tiến độ dự án. Nhiều ý kiến cho rằng cơ chế thực thi hiện còn tồn tại tư duy “xin – cho”, tình trạng “trên nóng dưới lạnh”, có sự phân biệt đối xử giữa doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân.

Về điểm nghẽn trong diễn dịch luật, các diễn giả cho rằng đang chưa rõ ràng với các vấn đề mới (tài sản số, dữ liệu, sản phẩm trí tuệ) trong Bộ luật Dân sự, dễ gây rủi ro pháp lý, đặc biệt cho doanh nghiệp nhỏ. Hiện nay thể chế về chuyển đổi xanh, đô thị xanh còn thiếu cụ thể, thiếu công cụ đánh giá và hỗ trợ thực thi.

Tại phiên đối thoại địa phương, đã có nhiều vấn đề được ghi nhận, nêu ý kiến trao đổi. Một số vấn đề chưa được cấp địa phương giải quyết hoặc vượt thẩm quyền giải quyết, được đề xuất để xem xét và giải quyết ở cấp bộ, cấp cao.

Nổi bật, có các kiến nghị, đề xuất cần tiếp tục cải cách thể chế để khơi thông nguồn lực, tạo nền tảng pháp lý thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển.

Xem xét xây dựng Luật Phát triển Kinh tế tư nhân; đồng thời có giải pháp cấp bách nhằm giới hạn hình sự hóa quan hệ kinh tế - dân sự, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp.Đẩy mạnh đơn giản hóa thủ tục; xây dựng cổng thông tin pháp luật “3 dễ” (dễ tiếp cận, dễ hiểu, dễ làm đúng); thiết lập cơ chế phản hồi chính sách thực chất, khắc phục “trên nóng dưới lạnh”.

Cần định danh, bảo hộ tài sản số; triển khai cơ chế thử nghiệm chính sách (sandbox) cho đổi mới sáng tạo; hoàn thiện chính sách pháp lý thúc đẩy chuyển đổi xanh. Cần xóa bỏ phân biệt đối xử giữa doanh nghiệp nhà nước – tư nhân, bảo đảm công bằng trong tiếp cận nguồn lực và cơ hội kinh doanh.

Các sáng kiến chúng tôi mang đến để xem xét ở cấp bộ, cấp cao như: Sáng kiến thành lập một Hội đồng Phối hợp Đổi mới thể chế công – tư; Sáng kiến về Chỉ số “Vươn tầm thực thi thể chế cấp tỉnh”; Sáng kiến về hệ thống thông tin điện tử ghi nhận các phản ánh trực tuyến tích hợp; Sáng kiến về Dịch vụ ưu tiên có thu phí cho các dịch vụ doanh nghiệp với chất lượng cao.

Trong bối cảnh kinh tế tư nhân ngày càng giữ vai trò động lực quan trọng, tôi hy vọng và tin tưởng rằng phiên chuyên đề lần này sẽ trở thành không gian đối thoại thực chất, nơi mà những điểm nghẽn thể chế được cùng nhau bàn luận một cách minh bạch, cầu thị và sâu rộng. Từ đó đề xuất, kiến tạo các giải pháp thực sự mang tính đột phá để thúc đẩy cải cách.

Doanh nhân Trương Lý Hoàng Phi: Rút ngắn khoảng cách giữa chủ trương và hành động

Trương Lý Hoàng Phi - Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ TPHCM, Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ của IBP là Trưởng phiên chuyên đề “Khoa học công nghệ - Đổi mới sáng tạo – Sức bật để vươn mình”

Có thể nói, định hướng quốc gia về khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã rất rõ trong các nghị quyết quan trọng. Tuy nhiên, khi đi vào thực tiễn, điều doanh nghiệp tư nhân cảm nhận rõ nhất lại là khoảng cách từ chủ trương đến hành động. Luật và nghị quyết có rồi, nhưng hướng dẫn thi hành cụ thể thì chưa đủ rõ ràng và thiếu nhất quán, khiến doanh nghiệp khó tiên liệu để đầu tư dài hạn.

Từ góc nhìn của cộng đồng doanh nghiệp, các khó khăn tập trung ở một vài điểm: thủ tục hành chính còn phức tạp, nhiều quy định chồng chéo; nguồn nhân lực số và R&D còn thiếu, đặc biệt ở địa phương; khả năng tiếp cận vốn dài hạn hạn chế. Các thiết chế hỗ trợ như vườn ươm, trung tâm đổi mới sáng tạo tư nhân hay nền tảng dữ liệu mở vẫn còn ít...

Những yếu tố này liên kết với nhau thành một vòng luẩn quẩn khiến việc đầu tư và mạnh dạng đổi mới bằng khoa học công nghệ chưa phát triển như kỳ vọng.

Từ những phản ánh, có ba hướng sáng kiến lớn. Thứ nhất, về thể chế và thực thi, nhiều doanh nghiệp đề xuất thiết kế các cơ chế thử nghiệm (sandbox) thật đơn giản, có khung thời gian và hướng dẫn cụ thể. Đồng thời, cần thời thí điểm cơ chế “30–30–30”, tức giảm 30% thủ tục, 30% chi phí và 30% thời gian xử lý – một cách tiếp cận trực diện vào rào cản mà họ đang gặp phải.

Thứ hai, về tài chính và ưu đãi, cộng đồng doanh nghiệp mong đợi các công cụ thực chất như khấu trừ chi phí R&D, hoàn thuế nhanh, hay cơ chế “làn xanh” cho IPO và trái phiếu đổi mới. Đa số ý kiến đều cho rằng có thể bắt đầu thí điểm trong các lĩnh vực mũi nhọn như AI, công nghệ xanh, nông nghiệp số.. trước khi mở rộng.

Thứ ba, về hệ sinh thái hỗ trợ, nhiều doanh nghiệp nhấn mạnh vai trò của các trung tâm đổi mới sáng tạo, vườn ươm, nền tảng kết nối do khu vực tư nhân vận hành. Nếu được Nhà nước hỗ trợ về đất đai, thuế và khung pháp lý, đây sẽ là “cánh tay nối dài” giúp chính sách đi vào thực tiễn nhanh và linh hoạt hơn.

Những sáng kiến trên từng ngành cũng rất đáng chú ý. Với Fintech, là khung pháp lý cho Open Data và Open API, để hàng triệu hộ kinh doanh nhỏ và tiểu thương có thể tiếp cận dịch vụ tài chính chính thống. Với nông nghiệp, là đầu tư vào chế biến sâu, sàn giao dịch hàng hóa quốc gia và hệ thống truy xuất minh bạch để nâng cao giá trị xuất khẩu...

Tất cả những sáng kiến này đều phản ánh rõ một tinh thần: doanh nghiệp tư nhân đã sẵn sàng đổi mới, điều họ cần là chính sách đồng hành một cách thiết thực và có thể dự đoán được.

Lần đầu tiên cộng đồng doanh nghiệp tư nhân trực tiếp đối thoại về khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo, dựa trên “5 mũi nhọn”: thể chế – vốn – dữ liệu – nhân lực – hội nhập.

Kỳ vọng của chúng tôi là tìm ra cơ chế cụ thể để biến nghị quyết thành hành động, từ đó doanh nghiệp biết rõ phải làm gì và có niềm tin vào một sân chơi công bằng. Tôi cũng mong có thêm cơ chế hỗ trợ đào tạo về khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo, để đặc biệt khối SME có thể nâng cao năng lực, tự tin tham gia chuyển đổi.

Quan trọng hơn, chúng tôi không chỉ dừng ở việc nêu sáng kiến, mà sẵn sàng gánh vác nhiệm vụ: tham gia vận hành trung tâm đổi mới, đồng đầu tư cùng Nhà nước, triển khai đào tạo và kết nối quốc tế. Nếu sau phiên này, chúng ta thống nhất được một số bước đi cụ thể – như hướng dẫn sandbox, khởi động quỹ đồng đầu tư công–tư, thí điểm trung tâm đổi mới tư nhân – thì đó đã là một bước tiến lớn.

Doanh nhân Mai Hữu Tín: Xác định ngành có thể phát triển ra toàn cầu

Doanh nhân Mai Hữu Tín - Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam khoá IV, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn U&I sẽ làm Trưởng phiên chuyên đề “Mài sắc các mũi nhọn chiến lược – Vươn tầm quốc tế”.

Những vấn đề được doanh nghiệp, doanh nhân quan tâm được đưa tới phiên thảo luận Chuyên đề là lệ thuộc quá lớn vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc; hoàn thuế VAT mất nhiều thời gian và tốn kém; chi phí logistics cao; khó chuyển đổi từ xuất khẩu nguyên liệu sang xuất khẩu thành phẩm và thương hiệu; hỗ trợ xúc tiến thương mại quốc tế không hiệu quả; doanh nghiệp tự lo, không thấy vai trò của nhà nước trong hỗ trợ bán hàng; tín dụng cho xuất khẩu vẫn dựa vào tài sản thế chấp là chính, không dựa vào dòng tiền, uy tín doanh nghiệp.

“Mũi nhọn chiến lược” cần mài sắc như chủ đề của phiên này là xuất khẩu. Xuất khẩu đã giúp chúng ta thoát nghèo, tạo ra hàng chục triệu việc làm. Việc xác định chính xác các ngành còn có thể phát triển ở phạm vi toàn cầu và giúp họ làm tốt hơn là một việc rất quan trọng.

Từ phiên đối thoại chuyên đề này với sự tham gia của các bộ ngành, các doanh nghiệp mong là với Nghị quyết 68 thì giờ tiếng nói của họ sẽ được lắng nghe hơn. Các vấn đề của họ hay của ngành sẽ được dành nhiều thời gian xử lý hơn.

Doanh nhân Trần Bằng Việt: Chuyển hướng từ "ngoại lực" sang "nội lực"

CEO Trần Bằng Việt - Tổng Giám đốc Đông Á Solutions là người làm Trưởng chuyên đề “Vươn tầm nội lực để vươn mình Đột phá”.

Trong thời gian qua, nhờ “bộ tứ nghị quyết” của Bộ Chính trị và Nghị quyết 198 của Quốc hội, nhiều “điểm nghẽn cứng” suốt nhiều năm về đất đai, vốn, hạ tầng đã dần được tháo gỡ. Nhiều động lực phát triển mới đã được kích hoạt. Và con đường đến nhiều chân trời mới đã được khai thông.

Dù vậy, khi đi vào thực tế, nhiều doanh nghiệp vẫn vướng nhiều “điểm nghẽn mềm” là các yếu tố phi vật chất bên trong doanh nghiệp nên chưa hiện thực hoá được cơ hội.

Có thể khái quát thành 6 thách thức: Tư duy lãnh đạo còn ngắn hạn; văn hóa kinh doanh chưa xứng tầm; năng lực quản trị chưa đạt chuẩn quốc tế; chất lượng nguồn nhân lực và lãnh đạo kế cận yếu; chuyển đổi số manh mún, thiếu “xương sống dữ liệu”; và liên kết chuỗi còn lỏng lẻo.

Những rào cản này nếu không tháo gỡ thì dù môi trường kinh doanh bên ngoài có rộng mở đến đâu, doanh nghiệp vẫn rất khó để thực sự đột phá.

Điểm đáng mừng là từ các vòng đối thoại địa phương, không chỉ là các vấn đề hay nút thắt mà nhiều sáng kiến cụ thể cũng đã được đề xuất.

Nổi bật có, Bộ “Chuẩn minh bạch kế toán – ESG Việt Nam” giúp doanh nghiệp nhỏ tuân thủ chuẩn mực và được ưu đãi tín dụng; Quỹ học bổng “CXO Việt” đào tạo thế hệ lãnh đạo kế cận; Bộ chỉ số năng lực doanh nghiệp (VBCI) để tự chẩn đoán và cải thiện.

Bên cạnh đó là sáng kiến về Chương trình “10.000 CEO – Thuyền trưởng Tương lai” gắn kết mạng lưới lãnh đạo; Vận động “Mỗi doanh nhân giúp 2 doanh nhân mới vươn tầm thành công”; và sandbox cho chuyển đổi số quản trị, đồng tài trợ chi phí ERP/IFRS cho SME...

Đây đều là những sáng kiến khả thi, vừa khuyến khích thay đổi từ bên trong, vừa thể hiện tinh thần đồng kiến tạo giữa Nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp.

Điểm nhấn của phiên sẽ là sự chuyển hướng từ ‘ngoại lực’ sang ‘nội lực’, từ ‘đổ lỗi’ sang tinh thần chủ động ‘đồng kiến tạo’ và đồng khai phóng nội lực các doanh nghiệp.

Chúng ta đã cải cách mạnh để khơi thông thể chế, vốn, đất đai, nhưng chính sức mạnh bên trong: tư duy lãnh đạo, văn hóa, quản trị minh bạch, năng lực nhân sự và khả năng công nghệ… mới quyết định doanh nghiệp có “vươn mình đột phá” hay không.