Tháo chạy khỏi Trung Quốc: Hàng trăm container lên tàu trong đêm, doanh nghiệp Mỹ gấp rút tận dụng 90 ngày 'ngừng bắn'
Trong bối cảnh thỏa thuận hoãn áp thuế giữa Mỹ và Trung Quốc vừa được công bố, các doanh nghiệp Mỹ từ nhỏ đến lớn đang gấp rút giải phóng hàng hóa, điều chỉnh chuỗi cung ứng để ứng phó với môi trường thương mại đầy biến động.
Khi thỏa thuận đình chiến thương mại tạm thời giữa Mỹ và Trung Quốc vừa được công bố, nhiều CEO tại Mỹ đã nhanh chóng hành động nhằm tận dụng thời cơ hiếm hoi để giảm thiểu thiệt hại từ các mức thuế quan cao ngất ngưởng.
Tối 11/5, ông Mark Barrocas – Tổng giám đốc điều hành của SharkNinja, công ty công nghệ và thiết kế sản phẩm đồ gia dụng – đã liên tục theo dõi tin tức, chờ đợi thông tin mới nhất về khả năng đạt được thỏa thuận giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Sáng sớm hôm sau, ông nhận được tin: chính quyền Mỹ quyết định tạm hoãn áp thuế trong vòng 90 ngày, trong đó mức thuế quan đối với một số mặt hàng Trung Quốc sẽ được giảm từ 145% xuống còn 30%.
Ngay lập tức, ông Barrocas chỉ đạo các nhà máy sản xuất tại Trung Quốc khẩn trương giải phóng hàng hóa, trong đó có các sản phẩm chủ lực như máy pha cà phê và máy làm đồ uống đông lạnh Ninja Slushie. “Chúng tôi đã có hàng trăm container sẵn sàng rời khỏi Trung Quốc khi thuế quan có hiệu lực,” ông cho biết. “Giờ đây, chúng tôi có thể đưa chúng lên tàu mà không phải gánh mức thuế cao.”
Không riêng gì SharkNinja, hàng loạt doanh nghiệp Mỹ phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc cũng đã rơi vào tình trạng căng thẳng trong nhiều tuần qua, kể từ khi chính quyền Tổng thống Donald Trump áp thuế bổ sung lên hàng loạt mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào tháng 4. Để đối phó với chi phí tăng đột biến, nhiều công ty buộc phải điều chỉnh giá bán, cắt giảm chi tiêu, thậm chí sa thải nhân viên.
Việc hoãn thuế quan trong 90 ngày được giới phân tích đánh giá là một “lệnh ngừng bắn” thương mại tạm thời, giúp hạ nhiệt căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh. Ngay sau thông báo, thị trường tài chính Mỹ phản ứng tích cực: chỉ số chứng khoán tăng vọt, đồng USD mạnh lên, và kỳ vọng vào việc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) cắt giảm lãi suất đã phần nào hạ nhiệt.
Nhiều doanh nghiệp cho biết đang đẩy nhanh tiến độ vận chuyển hàng hóa nhằm tranh thủ khoảng thời gian miễn giảm thuế. “Chúng tôi không biết thỏa thuận này sẽ kéo dài bao lâu, nên phải hành động càng nhanh càng tốt,” một nhà nhập khẩu tại California chia sẻ.
Không chỉ các tập đoàn lớn, nhiều doanh nghiệp nhỏ tại Mỹ cũng đang chạy đua với thời gian để đưa hàng ra khỏi Trung Quốc trong giai đoạn tạm hoãn thuế quan kéo dài 90 ngày.
Bà Jennifer Burch, đồng sáng lập công ty Hightail Hair, cho biết bà biết tin về thỏa thuận thuế quan vào sáng 12/5, khi chồng bà – cũng là đồng sáng lập Jon Dazeley – bước vào phòng ngủ để thông báo. “Đó chắc chắn là tin đáng mừng,” Burch nói.
Hightail hiện có một lô hàng gần 4.000 lưới trùm tóc chuyên dụng để gắn vào mũ bảo hiểm xe máy đang chờ xuất cảng từ Trung Quốc. “Chúng tôi sẽ cố gắng chuyển càng nhiều hàng ra ngoài càng sớm càng tốt,” bà nói thêm.
Tuy nhiên, bất chấp tin tức tích cực từ thỏa thuận hoãn áp thuế, nhiều doanh nghiệp vẫn phải vật lộn trong bối cảnh thuế quan cao hơn bình thường. Các công ty và hiệp hội thương mại cảnh báo rằng giá hàng hóa – đặc biệt là trong mùa mua sắm trở lại trường học và dịp lễ cuối năm – có thể sẽ tiếp tục tăng.
Các cảng lớn như Cảng Los Angeles cho biết họ không kỳ vọng một đợt bùng nổ hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, bất chấp lệnh hoãn thuế. Lý do: sự bất ổn kéo dài trong chính sách thương mại khiến nhiều doanh nghiệp vẫn e dè khi lên kế hoạch nhập hàng lâu dài.
“Trong điều kiện bình thường, mức thuế 30% đối với hàng Trung Quốc đã là một cú sốc,” ông Steve Greenspon, CEO công ty đồ gia dụng Honey-Can-Do International nhận định. “Nhưng so với mức 145%, thì đây là một tin tốt. Dù vậy, nó vẫn có nghĩa là chi phí cao hơn và lợi nhuận thấp hơn.”
Giám đốc điều hành Cảng Los Angeles, ông Gene Seroka, cho biết những công ty bán hàng theo mùa hoặc kinh doanh các mặt hàng thiết yếu như sản phẩm chăm sóc sức khỏe có thể tận dụng khoảng thời gian ngắn ngủi này để bổ sung kho hàng. “Nhưng bạn sẽ không thấy tủ lạnh, bàn ghế ngoài trời hay các vật dụng thông thường tràn ngập thị trường,” ông nói.
Trên thực tế, nhiều công ty đã chủ động tăng hàng tồn kho từ đầu năm để đón đầu các đợt tăng thuế. Kể từ khi Tổng thống Trump khởi động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc – đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ – các nhà nhập khẩu đã trì hoãn hoặc hủy bỏ những đơn hàng trị giá hàng tỷ USD. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp đứng trước nguy cơ thiếu hụt hàng hóa trong giai đoạn cao điểm tiêu dùng như mùa tựu trường và kỳ nghỉ lễ.
Bà Ellen Brin, Giám đốc điều hành công ty may mặc CMCBrands, cho biết hai container 40 feet chứa đầy quần áo thể thao và trang phục ngoài trời của công ty đã nằm chờ trong một nhà máy Trung Quốc suốt một tháng qua. Ngay sau khi thỏa thuận tạm hoãn thuế quan được công bố, bà lên kế hoạch đưa hàng hóa lên tàu sớm nhất có thể và phối hợp với khách hàng nhằm giảm thiểu thiệt hại do thuế.
Brin cho biết đối tác sản xuất lớn nhất của công ty tại Trung Quốc – có trụ sở tại St. Louis – đã lập tức gửi email thông báo về lệnh hoãn thuế ngay khi thông tin được các quan chức Mỹ và Trung Quốc xác nhận. Ngay sau đó, trưởng phòng kinh doanh của CMCBrands yêu cầu các nhà máy bắt đầu sản xuất phần đơn hàng còn lại.
Dù vậy, bà Brin cũng cảnh báo rằng tình hình vẫn còn nhiều rủi ro. “Ngay cả với thông báo sáng nay, hàng hóa cũng sẽ đến Mỹ trễ hơn thường lệ,” bà nói. Với một doanh nghiệp gia đình có tuổi đời 79 năm và chỉ khoảng 35 nhân viên, bất kỳ sự chậm trễ nào cũng có thể gây tổn thất lớn. “Nếu tình trạng này kéo dài, chắc chắn chúng tôi sẽ bị ảnh hưởng. Hàng không kịp lên kệ vào mùa thu, khách hàng có thể chuyển sang đối thủ hoặc kệ hàng sẽ trống trơn.”
Tình thế cấp bách cũng diễn ra với ông Scott Johnson, Chủ tịch công ty sản xuất bút chì Musgrave Pencil tại Shelbyville, Tennessee. Ngay khi nghe tin về thỏa thuận thương mại, ông chuẩn bị dừng kế hoạch trả lại lô hàng thanh gỗ – phần thân bút – vốn được sản xuất tại Trung Quốc.
Tuy nhiên, dù được hưởng chính sách tạm hoãn thuế, Johnson cho biết chi phí thuế quan đối với thanh gỗ nhập từ Trung Quốc vẫn ở mức gần 60%, quá cao để duy trì hoạt động lâu dài. Do đó, Musgrave đã quyết định chuyển phần lớn dây chuyền sản xuất thanh gỗ sang Việt Nam, nơi mức thuế chỉ hơn 13%. “Chúng tôi không có ý định quay lại Trung Quốc,” Johnson khẳng định.
Tình trạng thiếu ổn định trong chính sách thương mại không chỉ khiến các doanh nghiệp Mỹ gấp rút giải phóng hàng hóa, mà còn buộc họ phải tái cấu trúc chuỗi cung ứng để tránh phụ thuộc quá mức vào Trung Quốc.
Trường hợp của SharkNinja là một ví dụ điển hình. Công ty sản xuất hàng loạt sản phẩm gia dụng — từ lò nướng ngoài trời, máy hút bụi đến ấm đun nước điện và nồi chiên không dầu — từng phụ thuộc gần như hoàn toàn vào các nhà máy tại Trung Quốc.
Tuy nhiên, từ khi các mức thuế quan bắt đầu có hiệu lực trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump, SharkNinja đã chuyển hướng sản xuất sang các quốc gia châu Á khác như Campuchia, Việt Nam và Indonesia. Theo CEO Mark Barrocas, đến tháng 7 năm nay, gần 90% hàng hóa của công ty cung ứng cho thị trường Mỹ sẽ được sản xuất bên ngoài Trung Quốc.
“Chúng tôi không thể tiếp tục đặt cược toàn bộ vào một quốc gia,” Barrocas nói.
Không dừng lại ở đó, SharkNinja đang tích cực tìm kiếm địa điểm tại Mỹ để xây dựng nhà máy sản xuất các mặt hàng ít phụ thuộc vào lao động giá rẻ, như máy làm mát và một số dòng máy hút bụi. Tuy nhiên, kế hoạch này vẫn còn ở giai đoạn đầu. “Nhà máy sẽ phải được xây dựng từ đầu,” Barrocas cho biết. “Chúng tôi hy vọng có thể bắt đầu sản xuất vào cuối năm 2026, sớm nhất.”
Dù vậy, sự bất định về chính sách vẫn là mối lo ngại hàng đầu. Với lệnh hoãn áp thuế chỉ kéo dài 90 ngày, các doanh nghiệp như SharkNinja vẫn chưa thể yên tâm. “Vẫn còn rất nhiều câu hỏi,” Barrocas chia sẻ. “Điều gì sẽ xảy ra sau 90 ngày?”
Tham khảo Wall Street Journal (WSJ)
