Thứ trưởng Bộ Tài chính ‘tiết lộ’ lộ trình hình thành sàn giao dịch carbon

Tại Hội thảo Phát triển bền vững năm 2025 với chủ đề “Động lực cho Kỷ nguyên Bền vững” diễn ra ngày 27/11, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm, cho hay thế giới đang chuyển dịch mạnh trước yêu cầu trung hòa carbon và tác động của Cách mạng công nghiệp 4.0. Đây vừa là sức ép, vừa mở ra cơ hội để Việt Nam xây dựng lợi thế cạnh tranh mới.

Ba trọng tâm chiến lược được ông Tâm nêu rõ: Nâng tầm khu vực kinh tế tư nhân, biến khu vực này thành động lực quan trọng nhất của tăng trưởng; Đẩy mạnh đổi mới sáng tạo – khoa học công nghệ, giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh; Triển khai chiến lược phát triển dựa trên “bộ tứ trụ cột” – chuỗi chính sách mới của Bộ Chính trị nhằm hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số trong những năm tới.

Năm 2025 cũng đánh dấu bước chuyển lớn về địa giới hành chính, mở ra yêu cầu tái cấu trúc chiến lược phát triển quốc gia.

Theo Thứ trưởng, Bộ Tài chính đang coi chuyển đổi số là nền tảng cốt lõi: Toàn bộ cơ sở dữ liệu ngành tài chính (thuế, hải quan, kho bạc, chứng khoán, nợ công, tài sản công…) được số hóa, kết nối, chia sẻ theo nguyên tắc “đúng – đủ – sạch – sống – thống nhất – dùng chung”.

Bộ Tài chính đã ban hành Danh mục Phân loại xanh với 45 loại hình dự án thuộc 7 nhóm ngành, gồm: Năng lượng tái tạo, giao thông xanh, xây dựng bền vững, nông nghiệp tuần hoàn, dịch vụ môi trường…

Kết quả bước đầu rất tích cực: Trái phiếu xanh trong nước tăng hơn 60% từ đầu năm. Dòng vốn đầu tư xanh đang mở rộng nhờ khung thể chế rõ ràng hơn.

Theo Thứ trưởng, chuyển đổi xanh không chỉ là yêu cầu toàn cầu mà còn là cơ hội giúp doanh nghiệp Việt Nam tái cấu trúc, giảm rủi ro và mở rộng thị trường quốc tế.

Đáng chú ý, Bộ Tài chính công bố rõ định hướng về thị trường carbon, một cấu phần cực kỳ quan trọng của hệ thống tài chính xanh.

Thứ trưởng Nguyễn Đức Tâm nhấn mạnh: Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ hình thành thị trường carbon trong nước vận hành hiệu quả. Sau đó kết nối với các thị trường khu vực và toàn cầu, tạo điều kiện để doanh nghiệp Việt Nam đạt chuẩn phát thải khi tham gia chuỗi cung ứng xanh.

“Bộ Tài chính cùng các bộ ngành đang xây dựng cơ chế, chuẩn bị hạ tầng giao dịch, tiêu chuẩn đo đạc, báo cáo, thẩm định phát thải (MRV) và hệ thống tín chỉ carbon. Đây là điều kiện tiên quyết để các doanh nghiệp có thể tham gia mua - bán tín chỉ carbon”, Thứ trưởng thông tin.

Bộ Tài chính đang nghiên cứu kết nối hạ tầng với Trung tâm lưu ký chứng khoán, áp dụng công nghệ số để đảm bảo giao dịch minh bạch và truy xuất dữ liệu theo thời gian thực.

Khi thị trường vận hành đầy đủ, doanh nghiệp sẽ không chỉ được mua – bán tín chỉ carbon để đáp ứng yêu cầu phát thải mà còn có thêm một kênh huy động vốn mới, đặc biệt từ các quỹ đầu tư xanh quốc tế. Đây là chìa khóa giúp doanh nghiệp Việt Nam đáp ứng tiêu chuẩn môi trường của các tập đoàn đa quốc gia, qua đó tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng xanh toàn cầu và tận dụng dòng vốn hàng tỷ USD đang chảy vào lĩnh vực phát triển bền vững.

Thứ trưởng cũng thẳng thắn chỉ ra nhiều rào cản: Thể chế còn thiếu đồng bộ. Doanh nghiệp nhỏ và vừa (97% tổng số doanh nghiệp) gặp khó khi tiếp cận vốn xanh và công nghệ sạch. Nhân lực cho chuyển đổi xanh và chuyển đổi số chưa đáp ứng yêu cầu.

Để khắc phục, Bộ Tài chính đang hoàn thiện chính sách ưu đãi thuế, tín dụng xanh, tăng nguồn cho Quỹ đổi mới sáng tạo. Xây dựng cơ chế hợp tác PPP cho hạ tầng số và năng lượng tái tạo.

Ông nhấn mạnh việc phát triển thị trường carbon, tài chính xanh và tài chính số sẽ là chìa khóa để Việt Nam khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu trong thập kỷ tới.