Tính cấm nhập khẩu thêm 30 ngày, Philippines tự ‘trói tay’ mình trước gạo Việt?

Bộ trưởng Francisco Tiu Laurel Jr. cho biết quyết định cuối cùng sẽ dựa trên “xác minh số liệu” nhưng ông đang nghiêng về phương án đề nghị gia hạn để tiếp tục hỗ trợ giá palay (lúa tươi) trong mùa thu hoạch.

Lệnh cấm ban đầu do Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. ký áp dụng 60 ngày từ 1/9 đến 30/10/2025. Mục tiêu chính của chính phủ Philippines là bảo vệ đầu ra cho nông dân trong giai đoạn thu hoạch, khi giá palay đã giảm mạnh trước đó. Quyết định tạm ngưng nhập khẩu đã tạo ra một cuộc “chạy hàng” trước thời hạn, đồng thời khiến các nhà nhập khẩu và thương lái thận trọng trong kế hoạch mua sắm tiếp theo.

Philippines cần khoảng 1,5 triệu tấn gạo trong những tháng cuối năm để đảm bảo an ninh lương thực. Ảnh minh họa

Đến giữa tháng 9/2025 Philippines mới ghi nhận khoảng 3,1 triệu tấn gạo nhập khẩu, trong đó nguồn hàng từ Việt Nam chiếm phần lớn (khoảng 2,47 triệu tấn). Dựa trên ước tính nhu cầu còn lại, Manila vẫn cần khoảng 1,5 triệu tấn gạo trong những tháng cuối năm để bảo đảm dự trữ và an ninh lương thực. Nếu lệnh cấm kéo dài, nguồn cung dự trữ có thể chịu áp lực và chi phí lưu kho/tăng giá nội địa có nguy cơ tác động vào lạm phát.

Với Việt Nam, về ngắn hạn, thị trường xuất khẩu chịu cú sốc do cầu từ Philippines bị gián đoạn. Các nhà xuất khẩu giảm mua vào, giao dịch thị trường nội địa chậm lại khiến một số loại gạo thơm từng giảm sâu trước lệnh cấm. Tuy nhiên, trong vài tuần gần đây giá gạo nội địa Việt Nam có xu hướng hồi phục, do nhu cầu từ các thị trường khác như châu Phi và Malaysia, cùng với nguồn cung nội địa bước vào vụ thu đông còn hạn chế.

Philippines vẫn phụ thuộc lớn vào gạo Việt Nam. Ảnh minh họa

Chuyên gia và doanh nghiệp Việt nhìn nhận rằng quyết định kéo dài lệnh cấm nhiều khi mang tính tạm thời và có yếu tố chính trị. Manila khó có thể duy trì bất kỳ biện pháp gây rối loạn nguồn cung lâu dài nếu tồn kho và giá cả nội địa biến động quá mạnh. Nhiều thương nhân Philippines được đã chuẩn bị nhanh để quay lại mua hàng ngay khi lệnh được dỡ bỏ.

Về trung hạn, nhiều dấu hiệu cho thấy Philippines vẫn phụ thuộc lớn vào gạo Việt Nam. Khi yếu tố chính trị lắng xuống, cầu từ Manila có thể trở lại, hỗ trợ giá xuất khẩu Việt Nam.