Toàn cảnh cú sập khiến Phố Wall rung chuyển sau bài đăng 500 chữ của ông Trump

Sự sụp giảm này cho thấy tầm ảnh hưởng mạnh mẽ của chính sách thương mại “một mình một hướng” mà ông Donald Trump đang theo đuổi đối với vận mệnh của nền kinh tế toàn cầu.

Lúc 10 giờ 57 phút sáng (giờ miền Đông Hoa Kỳ), ông Trump đăng tải trên nền tảng Truth Social rằng Trung Quốc đang trở nên “rất thù địch” với phần còn lại của thế giới, đặc biệt là trong lĩnh vực kiểm soát kim loại đất hiếm. Ông cáo buộc Bắc Kinh đang “giam giữ thế giới” nhờ “thế độc quyền” đối với các nguồn tài nguyên thiết yếu này.

Phần khiến thị trường chứng khoán phản ứng dữ dội trong bài viết dài 500 từ của ông Trump là đoạn: “Một trong những chính sách mà chúng tôi đang xem xét vào lúc này là tăng mạnh thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc nhập vào Hoa Kỳ”.

Theo Bespoke Investment Group, chỉ với bài đăng đó, khoảng 2 nghìn tỷ USD giá trị vốn hóa thị trường Mỹ đã bị xóa sổ. Chỉ số S&P 500 giảm 2,7% khi chuông đóng cửa vang lên tại Sở Giao dịch Chứng khoán New York (NYSE), đánh dấu mức giảm tồi tệ nhất kể từ đầu tháng Tư, khi thị trường lao dốc do đợt công bố “ngày giải phóng” của ông Trump, với loạt mức thuế cao bất ngờ áp lên tất cả các quốc gia.

Chỉ số Nasdaq Composite, nơi tập trung các công ty công nghệ phụ thuộc lớn vào thương mại với Trung Quốc, giảm 3,56%, cũng là mức giảm mạnh nhất kể từ tháng Tư. Trước bài đăng của ông Trump, Nasdaq thậm chí còn chạm mức đỉnh mọi thời đại trong phiên giao dịch thứ Sáu.

Chỉ số Dow Jones Industrial Average giảm 879 điểm, tương đương 1,9%, ghi nhận phiên giảm mạnh nhất kể từ tháng Năm. Chỉ số Russell 2000, đại diện cho nhóm doanh nghiệp quy mô nhỏ, giảm 3%.

Vì sao thị trường lại lao dốc dữ dội?

Trước đó, dù tiến độ đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc chậm hơn so với các đối tác khác, giới đầu tư vẫn tin rằng hai nước sớm muộn cũng sẽ đạt được thỏa thuận, và quan hệ song phương đang được cải thiện. Ông Trump cùng Chủ tịch Tập Cận Bình dự kiến sẽ gặp nhau tại Hội nghị Thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) vào cuối tháng này.

Thị trường cũng đã quen với mức thuế khoảng 40% đang áp dụng lên hàng hóa Trung Quốc, cho rằng nền kinh tế Mỹ đủ mạnh để chịu đựng. Các ngoại lệ dành cho một số sản phẩm sản xuất tại Trung Quốc (chẳng hạn iPhone của Apple) cũng giúp giảm nhẹ tác động kinh tế.

Tuy nhiên, nếu ông Trump thực sự thực thi đe dọa tăng thuế mới, giới đầu tư lo ngại rằng gánh nặng đó sẽ vượt quá sức chịu đựng của nền kinh tế Mỹ, vốn vẫn phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu để sản xuất ô tô, tấm pin năng lượng mặt trời và nhiều mặt hàng khác.

Mối lo lớn hơn là khả năng Trung Quốc trả đũa, có thể dẫn tới một cuộc chiến thương mại toàn diện.

Nguyên nhân nào khiến ông Trump đưa ra lời đe dọa này?

Đêm thứ Năm, Trung Quốc tiếp tục siết chặt kiểm soát thị trường kim loại đất hiếm, lĩnh vực mà nước này chiếm khoảng 70% nguồn cung toàn cầu. Bắc Kinh tuyên bố các tổ chức nước ngoài phải xin giấy phép nếu muốn xuất khẩu bất kỳ sản phẩm nào có chứa kim loại đất hiếm, đồng thời các công ty sử dụng những nguyên liệu này cho mục đích quân sự sẽ bị từ chối cấp phép. Các yêu cầu sẽ được xem xét riêng lẻ từng trường hợp.

Kim loại đất hiếm là yếu tố then chốt trong sản xuất chất bán dẫn, xe điện và vật liệu cho tên lửa công nghệ cao. Ông Trump đã nỗ lực củng cố nguồn cung trong nước, hỗ trợ và thậm chí đầu tư vào các công ty khai thác tại Mỹ và Canada.

Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến đợt bán tháo hôm thứ Sáu

Các cổ phiếu sản xuất chip như Nvidia và AMD dẫn đầu đà giảm. Nvidia (công ty đang tìm kiếm sự chấp thuận từ cả Mỹ và Trung Quốc để bán loại chip AI kém tiên tiến hơn) giảm 5%. AMD, vốn là đầu tàu trong giai đoạn tăng giá gần đây, giảm gần 8%. Apple giảm 3%, trong khi Tesla mất 5%.

Không chỉ các công ty có liên hệ trực tiếp với thương mại Trung Quốc bị ảnh hưởng, mà toàn thị trường đều chìm trong sắc đỏ, với 424 mã trong chỉ số S&P 500 giảm giá khi đóng cửa.

Các nhà đầu tư tổ chức buộc phải giảm rủi ro trên diện rộng do cú sốc quá lớn. Khi danh mục công nghệ bị thiệt hại, họ phải bán bớt các tài sản khác để giải phóng tiền mặt. Ngoài ra, nguy cơ thuế quan mới cũng đe dọa nền kinh tế Mỹ. Các cổ phiếu tài chính trong nước như Bank of America và Wells Fargo đều giảm hơn 2%.

Một số mã cổ phiếu vẫn giữ được sắc xanh, như Walmart và nhóm cổ phiếu thuốc lá/nikotin, nhờ đặc tính phòng thủ của chúng.

Đợt bán tháo này sẽ kéo dài bao lâu?

Thứ Hai có thể tiếp tục là một ngày khó khăn cho thị trường, bởi sau khi thị trường đóng cửa, ông Trump lại đăng thêm một bài viết, tuyên bố ông sẽ áp mức thuế 100% đối với hàng hóa Trung Quốc, “cao hơn bất kỳ mức thuế nào hiện nay”.

Ông cũng cho biết Mỹ sẽ áp đặt kiểm soát xuất khẩu với “mọi phần mềm quan trọng”, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến các tập đoàn công nghệ AI như Nvidia. Các mức thuế mới này dự kiến có hiệu lực đầu tháng tới, trùng thời điểm diễn ra hội nghị thượng đỉnh mà ông Trump dự kiến gặp ông Tập Cận Bình, song có thể sẽ bị hủy sau tuyên bố này.

Quỹ SPDR S&P 500 ETF Trust, quỹ mô phỏng chỉ số S&P 500, cũng giảm thêm sau giờ giao dịch.

Dù vậy, một số nhà đầu tư cho rằng nên chờ xem liệu ông Trump có thực hiện triệt để lời đe dọa hay không. Phần lớn các mức thuế “gây sốc” mà ông từng công bố hồi tháng Tư đã được đàm phán lại và giảm đáng kể, mở đường cho đợt hồi phục mạnh mẽ sau đó. Việc “mua vào khi giá giảm” từng giúp nhà đầu tư thắng lớn, và nhiều người tin rằng lần này cũng sẽ như vậy.

Ông Jay Woods, Giám đốc chiến lược thị trường tại Freedom Capital Markets, nhận định giữa đợt bán tháo: “Điều tích cực là đây có thể chỉ là một chiến thuật đàm phán nữa của chính quyền, và về dài hạn có thể mang lại kết quả tốt. Phản ứng bán tháo vội vàng này có thể là một cơ hội mua vào mới”.

Thực tế, cú giảm hôm thứ Sáu chỉ đưa S&P 500 về mức thấp nhất trong vòng một tháng. Chỉ số này vẫn tăng hơn 11% từ đầu năm, nhờ làn sóng đầu tư vào AI, bất chấp rủi ro từ thuế quan, xung đột toàn cầu và tình trạng chính phủ Mỹ tạm ngừng hoạt động.

Động thái này đã phá vỡ giai đoạn bình lặng kéo dài bất thường trên thị trường chứng khoán, khiến giới đầu tư vốn đang chủ quan phải vội vàng rút lui, làm tăng thêm áp lực bán. Trước đó, 33 phiên liên tiếp không có biến động trên 1% - chuỗi yên ả dài nhất kể từ tháng 1/2020. Thị trường chưa ghi nhận cú sụt giảm lớn nào kể từ đợt điều chỉnh do thuế quan hồi tháng Tư.

Một rủi ro khác là đợt bán tháo này có thể gây hiệu ứng lan truyền trên Phố Wall. Một số ngân hàng có liên quan tới vụ phá sản của nhà cung cấp linh kiện ô tô First Brands, như Jefferies Financial Group, đang chịu tổn thất nặng. Jefferies giảm 4% trong phiên và mất thêm 6% sau giờ giao dịch, làm dấy lên lo ngại về ngành tín dụng tư nhân từng phát triển mạnh.

Giới quan sát cũng cảnh báo về khả năng các quỹ đầu cơ sử dụng đòn bẩy tài chính bị kẹt trong trạng thái “mua quá đà”, buộc phải bán tháo mạnh tay để giảm nợ, làm gia tăng áp lực thị trường trong tuần tới. Thị trường tiền mã hóa, đặc biệt là các đồng nhỏ ngoài Bitcoin, cũng chịu thiệt hại nặng trong ngày thứ Sáu. Đồng TRUMP meme coin giảm 20% trong 24 giờ qua.

Hợp đồng tương lai chứng khoán Mỹ sẽ mở cửa vào 6 giờ tối Chủ nhật (giờ miền Đông). Thị trường trái phiếu sẽ nghỉ giao dịch vào thứ Hai nhân dịp Ngày Columbus.

Theo CNBC