Toàn cảnh vụ bê bối “máu bẩn” ở Anh

Cuộc điều tra về máu bị nhiễm bệnh tại Vương quốc Anh sẽ đi đến hồi kết sau gần 7 năm kể từ khi được công bố lần đầu tiên.

Hàng chục nghìn người đã bị nhiễm HIV hoặc viêm gan sau khi được truyền máu và sử dụng chế phẩm nhiễm mầm bệnh trong khoảng thời gian từ thập niên 1970 tới đầu những năm 1990.

Dữ liệu ước tính rằng cứ 4 ngày lại có người tử vong do máu bị nhiễm máu bệnh tại Anh. Hơn 3.000 người thiệt mạng và nhiều nạn nhân phải chịu biến chứng sức khỏe suốt đời.

Có hai nhóm nạn nhân chính chịu ảnh hưởng trực tiếp của bê bối “máu bẩn”.

Nhóm thứ nhất, gồm những người cần truyền máu, tiếp xúc với máu nhiễm bệnh vì nhiều lý do, bao gồm cả truyền máu trong khi phẫu thuật, sinh con hoặc do tai nạn, chấn thương gây mất nhiều máu.

Nhóm thứ hai là bệnh nhân mắc chứng rối loạn chảy máu, đặc biệt là những người bị bệnh máu khó đông. Bệnh máu khó đông là một rối loạn di truyền trong đó máu của người bệnh không đông như bình thường. Hầu hết những người mắc bệnh này đều bị thiếu hụt loại protein có tác dụng đông máu, được gọi là Yếu tố đông máu VIII.

Vào những năm 1970, một phương pháp điều trị mới bằng yếu tố đông máu nồng độ cao đã được phát triển, sử dụng huyết tương người hiến tặng để thay thế chất làm đông máu bị thiếu của người bệnh.

Các nhà sản xuất đã tạo ra chế phẩm này bằng cách tổng hợp huyết tương từ hàng chục nghìn người, làm tăng nguy cơ “nhiễm bẩn” từ các nguồn máu chứa virus bao gồm viêm gan và HIV.

Những người mắc bệnh máu khó đông đã được điều trị bằng các chế phẩm từ máu của Anh và Mỹ.

Sự thiếu hụt yếu tố đông máu nồng độ cao do Anh sản xuất khiến các chuyên viên lâm sàng phải dựa vào nguồn cung nhập khẩu từ Mỹ. Nguồn cung này đến từ các tù nhân được trả tiền để hiến máu, mặc dù họ là nhóm người có nguy cơ mang bệnh cao hơn.

Nhiều bệnh nhân hoan nghênh phương pháp mới này. Họ có thể điều trị bệnh bằng cách tự tiêm chế phẩm tại nhà, thuận tiện hơn nhiều so với việc phải đến bệnh viện để truyền huyết tương như trước đây.

Những bệnh truyền nhiễm mà nạn nhân mắc phải

Bệnh lây truyền qua đường máu là loại bệnh có thể lây lan qua ô nhiễm bởi máu và các chất dịch cơ thể khác. Mầm bệnh lây truyền gồm các loại virus có trong máu như viêm gan C và HIV.

HIV là một loại virus gây tổn thương các tế bào trong hệ thống miễn dịch của cơ thể và làm suy yếu khả năng chống lại các bệnh nhiễm trùng và bệnh thông thường. AIDS là thuật ngữ dùng để chỉ hội chứng suy giảm miễn dịch mãn tính do virus HIV gây ra. Bệnh nhân AIDS không còn khả năng chống lại một số loại nhiễm trùng và bệnh tật khác do hệ thống miễn dịch đã bị virus HIV làm tổn hại nghiêm trọng, khiến những loại bệnh này có khả năng đe dọa tính mạng.

Những tiến bộ y tế tính đến thời điểm hiện tại đã giúp hầu hết những người nhiễm HIV sống khỏe mạnh và lâu dài và phần lớn trong số họ sẽ không mắc bất kỳ biến chứng nào liên quan đến AIDS.

Viêm gan C thuộc loại bệnh viêm gan gây ra bởi virus, có thể lây truyền khi máu của người nhiễm virus viêm gan C xâm nhập vào cơ thể của người chưa bị nhiễm. Nếu không được điều trị, virus sẽ gây nên các tổn thương ở gan, lâu dài có thể dẫn tới tình trạng xơ gan, nguy hiểm hơn là ung thư gan.

Viêm gan C được đặt tên chính thức vào năm 1989, trước đây bệnh này được gọi là “viêm gan không A không B”.

Căn bệnh này được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng” vì một số người có thể bị nhiễm virus trong khoảng thời gian dài trước khi phát hiện ra bệnh. Nhưng việc chẩn đoán chậm trễ có thể dẫn đến tổn thương gan vĩnh viễn.

Quỹ Viêm gan C đã kêu gọi tất cả người dân Anh được truyền máu trước năm 1991 đi xét nghiệm virus.

Công bố điều tra

Cựu thủ tướng Anh Theresa May đã ra lệnh điều tra vào tháng 7 năm 2017 sau cuộc vận động đấu tranh kéo dài nhiều năm của các nạn nhân và người thân của họ.

Vào thời điểm đó đã ghi nhận được 2.400 ca tử vong có liên quan tới vụ bê bối, nhưng con số hiện nay ước tính đã vượt quá 3.000 người.

Bà Theresa May cho biết vụ bê bối là một "thảm kịch kinh hoàng" đáng lẽ không bao giờ xảy ra.

Bà cho biết hàng nghìn bệnh nhân đã đặt niềm tin vào “quy trình chăm sóc sức khỏe cấp tiến của Cơ quan Y tế Quốc gia Anh, nhưng chúng ta đã làm họ thất vọng”.

Các điều khoản tham chiếu đặt ra một số vấn đề cần phải xem xét.

Các điều khoản này bao gồm việc phân tích điều gì đã xảy ra và nguyên nhân, tác động của vụ việc lên những người bị ảnh hưởng, phản ứng của chính phủ và những cơ quan có liên quan, sự đồng thuận, giao tiếp và chia sẻ thông tin, các hình thức điều trị, chăm sóc và hỗ trợ mà nạn nhân nhận được, liệu có sự che đậy hay không và ai là người chịu trách nhiệm.

Dựa trên những vấn đề này, rất có thể người đứng đầu cuộc điều tra - Sir Brian Langstaff - sẽ đưa ra một loạt khuyến nghị. Ông đã phân tích bằng chứng từ năm 2019 đến năm 2023; 374 người đã đưa ra chứng cứ miệng và cuộc điều tra đã nhận được hơn 5.000 lời khai của nhân chứng và xem xét hơn 100.000 tài liệu.

Chính phủ Anh đang nỗ lực nhanh chóng để thành lập một cơ quan hỗ trợ bồi thường độc lập. Các cơ quan hành pháp nước này trước đây vốn đã từng đối mặt với những chỉ trích về sự chậm trễ trong việc phản hồi các đề nghị bồi thường.

Các khoản bồi thường tạm thời trị giá 100.000 bảng Anh (khoảng 127.000 USD) đã được phân bổ đến khoảng 4.000 người bị nhiễm bệnh hoặc người thân của những nạn nhân đã qua đời.

Các bộ trưởng gần đây đã thông báo rằng các khoản thanh toán tạm thời này sẽ được bổ sung vào “tài sản của người đã khuất”.

Đà phục hồi kinh tế của Anh bị chững lại