Trái phiếu doanh nghiệp quý I/2025 chạm đáy 5 năm: Tín hiệu tích cực nào đang chờ đợi?

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) Việt Nam đang trải qua giai đoạn chuyển hóa có tính bước ngoặt. Dù lượng phát hành mới trong quý I/2025 giảm về mức thấp nhất trong vòng 5 năm, song bức tranh tổng thể lại cho thấy nhiều tín hiệu tích cực đáng chú ý.

Theo Công ty Cổ phần Xếp hạng Tín nhiệm Đầu tư Việt Nam (VIS Rating), tổng giá trị phát hành trong quý I đạt 25.130 tỷ đồng, giảm 12% so với cùng kỳ năm 2024. Sự sụt giảm này chủ yếu do kênh phát hành riêng lẻ gần như "đóng băng", chỉ đạt 2.000 tỷ đồng, trong khi phát hành ra công chúng lại tăng mạnh, đạt 23.130 tỷ đồng – cao nhất kể từ năm 2019​.

Lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành theo nhóm ngành: Ngân hàng áp đảo trở lại trong quý I/2025. Nguồn: HNX, VIS Rating, cập nhật đến tháng 3/2025.

Đáng chú ý, nền kinh tế vĩ mô tiếp tục vận hành tích cực trong quý đầu năm. Theo Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA), chỉ số PMI sản xuất tăng lên 50,5 điểm – vượt ngưỡng 50 sau bốn tháng, CPI toàn phần giảm nhẹ 0,03% so với tháng trước, trong khi FDI đăng ký đạt gần 11 tỷ USD, tăng 34,7% so với cùng kỳ năm trước​. Những dữ liệu này cho thấy nền kinh tế thực vẫn duy trì đà hồi phục, tạo điều kiện thuận lợi để thị trường tài chính – trong đó có trái phiếu doanh nghiệp – từng bước lấy lại xung lực.

Phát hành ra công chúng chiếm lĩnh thị trường sơ cấp

Sự nổi bật của phát hành công khai trong quý I/2025 là một điểm sáng rõ nét. VIS Rating cho biết, toàn bộ 23.130 tỷ đồng giá trị phát hành công khai đều đến từ các tổ chức có nền tảng tín dụng mạnh như ngân hàng và công ty chứng khoán. Theo VIS Rating, “phần lớn hồ sơ phát hành này đã được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước phê duyệt trước ngày 1/1/2025”, thời điểm Luật Chứng khoán sửa đổi bắt đầu có hiệu lực​.

Việc Luật Chứng khoán sửa đổi chính thức đi vào thực thi từ đầu năm 2025 mang lại hiệu ứng hai chiều. Một mặt, nó đặt ra tiêu chuẩn cao hơn về công bố thông tin, xếp hạng tín nhiệm và giới hạn đối tượng mua đối với trái phiếu riêng lẻ, làm giảm mạnh lượng phát hành trong ngắn hạn.

Mặt khác, chính điều này đang thúc đẩy thị trường chuyển dịch sang hướng minh bạch và bền vững hơn. Theo thống kê của VIS Rating, 13/15 đợt phát hành trong quý I không có tài sản bảo đảm và không có bảo lãnh thanh toán, phản ánh sự tự tin của tổ chức phát hành có tín nhiệm cao và khẩu vị rủi ro ngày càng chuyên biệt của nhà đầu tư.

Bên cạnh đó, cấu trúc kỳ hạn phát hành cũng cho thấy sự thận trọng có chọn lọc. Hơn 85% lượng trái phiếu mới phát hành trong quý có kỳ hạn từ 3 năm trở lên, tập trung vào nhóm 3–5 năm – thời gian đủ dài để tạo dư địa triển khai chiến lược kinh doanh, nhưng vẫn nằm trong khung chấp nhận của nhà đầu tư tổ chức về khả năng kiểm soát rủi ro.

Thanh khoản phục hồi, dư nợ ổn định, rủi ro được kiểm soát

Trên thị trường thứ cấp, thanh khoản đã có chuyển biến rõ rệt. Giá trị giao dịch TPDN trung bình đạt 5.239 tỷ đồng/ngày trong quý I/2025, tăng 18% so với cùng kỳ năm trước, theo VIS Rating. Giao dịch tập trung nhiều nhất ở nhóm trái phiếu ngân hàng có kỳ hạn còn lại 3–4 năm, cho thấy nhà đầu tư tổ chức tiếp tục ưu tiên các sản phẩm có tín nhiệm cao và kỳ hạn trung bình – phù hợp với khẩu vị rủi ro trong giai đoạn thị trường chưa hồi phục hoàn toàn.

Kỳ hạn trái phiếu doanh nghiệp phát hành mới biến động mạnh: Tỷ trọng trung và dài hạn chiếm ưu thế rõ rệt. Nguồn: HNX, VIS Rating, cập nhật đến tháng 3/2025.

Tổng dư nợ TPDN toàn thị trường đến cuối tháng 3/2025 đạt 1.262 nghìn tỷ đồng, tăng 4,9% so với cùng kỳ 2024. Trong đó, dư nợ từ nhóm ngân hàng chiếm 41,7%, còn bất động sản nhà ở là 30,3%​. Cơ cấu kỳ hạn cũng ổn định, với hơn 85% dư nợ có thời gian đáo hạn trên 3 năm. Điều này không chỉ giảm thiểu áp lực đáo hạn ngắn hạn, mà còn phản ánh độ sâu vốn của thị trường đang được củng cố theo hướng bền vững.

Dù tỷ lệ trái phiếu chậm trả gốc/lãi vẫn ở mức 14,6% toàn thị trường – tương đương khoảng 180.000 tỷ đồng – nhưng không ghi nhận dấu hiệu lan rộng. Quý I/2025 chỉ có ba tổ chức phát hành lần đầu chậm trả với tổng giá trị 4.854 tỷ đồng. Ở chiều ngược lại, 17 doanh nghiệp đã thanh toán toàn phần hoặc một phần khoản nợ quá hạn, với tổng giá trị 8.081 tỷ đồng – tăng 83% so với cùng kỳ năm trước, nâng tỷ lệ thu hồi nợ chậm trả lên 28,2%​. Điều này cho thấy, niềm tin thị trường đang từng bước được khôi phục.

Chính sách tiền tệ hỗ trợ – Kỳ vọng phục hồi mạnh trong quý II

Diễn biến vĩ mô và chính sách tiền tệ trong quý I tiếp tục mang lại kỳ vọng tích cực. Theo báo cáo của Công ty Cổ phần Chứng khoán Vietcap, Ngân hàng Nhà nước đã bơm ròng 30.900 tỷ đồng qua nghiệp vụ OMO và tín phiếu trong tháng 3, sau khi hút ròng hơn 41.000 tỷ đồng trong tháng 2. Lãi suất liên ngân hàng qua đêm trung bình tháng 3 đạt 4,1% – giảm đáng kể so với thời điểm đầu năm – trước khi tăng nhẹ lên 4,6% vào cuối tháng​.

Lợi suất trái phiếu Chính phủ kỳ hạn 10 năm trên thị trường sơ cấp giữ ổn định ở mức 2,96%, trong khi lợi suất trên thị trường thứ cấp giảm rõ rệt – phản ánh kỳ vọng của thị trường về xu hướng tiếp tục nới lỏng tiền tệ để kích thích tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh GDP quý I/2025 tăng 6,93% – mức cao nhất cùng kỳ 5 năm qua​.

Tuy nhiên, chính sách lãi suất thấp chỉ phát huy hiệu quả lan tỏa khi hệ thống tài chính đủ khả năng hấp thụ và truyền dẫn dòng vốn vào khu vực doanh nghiệp. Do đó, ngoài việc duy trì mặt bằng lãi suất hợp lý, thị trường cần đồng thời được cải thiện ở khía cạnh chuẩn hóa hồ sơ phát hành, tăng cường xếp hạng tín nhiệm, và minh bạch hóa thông tin tài chính doanh nghiệp.

Chính những điều kiện đó sẽ giúp thị trường trái phiếu doanh nghiệp không chỉ hồi phục trong quý II/2025, mà còn bền vững về lâu dài. Giai đoạn “chạm đáy kỹ thuật” quý I có thể là tiền đề cho chu kỳ phát triển chất lượng cao hơn – nơi minh bạch, tín nhiệm và thể chế sẽ là ba trụ cột dẫn dắt hành vi đầu tư trong kỷ nguyên mới.

>> Tỷ giá, lãi suất, đầu tư tư nhân trước thuế quan Mỹ: VDSC đưa ra kịch bản phản ứng chính sách thế nào?