USAID đóng băng viện trợ Đông Nam Á, Trung Quốc 'ngư ông đắc lợi'
Việc Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tạm dừng viện trợ đang gây áp lực lên các chương trình y tế, rà phá bom mìn và giáo dục tại Đông Nam Á, đồng thời tạo cơ hội cho Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng trong khu vực.
Theo Nikkei Asia, bệnh viện Mae Tao ở gần biên giới Tây Bắc Thái Lan, nơi cung cấp dịch vụ y tế miễn phí cho người tị nạn từ Myanmar, là một trong những nơi bị ảnh hưởng lớn từ chính sách gần đây của Mỹ đối với USAID.
Mất nguồn hỗ trợ tài chính từ Mỹ, phòng khám không thể mua các thiết bị y tế như lồng ấp cho trẻ sinh non và gặp khó khăn trong việc đào tạo bác sĩ trẻ từ Thái Lan và các quốc gia khác.
Trước đây, USAID là nguồn tài trợ lớn thứ hai của Mae Tao, đóng góp khoảng 20% ngân sách hoạt động hàng năm của phòng khám, tương đương 140 triệu baht (4,1 triệu USD). Nếu không tìm được nguồn tài trợ mới, hoạt động của phòng khám sẽ gặp nhiều khó khăn, theo lời Phó Giám đốc phát triển của cơ sở này.
USAID được thành lập vào năm 1961 và là cơ quan chính của Washington trong việc cung cấp viện trợ song phương. Với văn phòng tại hơn 60 quốc gia, tổ chức này đã hỗ trợ y tế, thực phẩm và các chương trình nhân đạo khác cho khoảng 130 quốc gia và khu vực, chủ yếu là các nền kinh tế đang phát triển.
Tuy nhiên, vào tháng 1, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã ra lệnh đóng băng viện trợ nước ngoài trong 90 ngày với lý do "hệ thống viện trợ nước ngoài không còn phù hợp với lợi ích của Mỹ". Ngoại trưởng Marco Rubio cho biết hơn 80% chương trình của USAID đã bị hủy bỏ.
Tác động tại Đông Nam Á
Tại Indonesia, kể từ năm 2020, USAID đã viện trợ hơn 800 triệu USD trong nhiều lĩnh vực như y tế, giáo dục và biến đổi khí hậu. Sau sắc lệnh của ông Trump, các chương trình phòng chống HIV và bệnh lao cũng như nhiều chương trình khác được USAID tài trợ đã ngừng hoạt động hoặc bị ảnh hưởng đáng kể.
Tại Philippines, các hoạt động hỗ trợ dịch vụ giáo dục cơ bản cũng bị ảnh hưởng. Việc mất hẳn hoặc giảm nguồn viện trợ khoảng 4 tỷ peso (70 triệu USD) từ Mỹ gây lo ngại về việc chậm trễ trong cung cấp học liệu cho giáo dục bậc thấp ở Philippines. Chính phủ nước này đang lên kế hoạch tìm kiếm nguồn tài trợ khác.
USAID cũng là nhà tài trợ lớn cho hoạt động rà phá bom mìn chưa nổ do Mỹ để lại trong chiến tranh. Tại Việt Nam, viện trợ từ Mỹ được dùng để xử lý bom và mìn từ thời kháng chiến chống Mỹ. Hiện tại, các dự án quan trọng liên quan đến công tác khảo sát và rà phá bom mìn tại tỉnh Quảng Trị do Mỹ tài trợ đã bị tạm dừng.
Công tác xử lý bom mìn chưa nổ do Mỹ tài trợ cũng đang bị đình trệ tại Lào, nơi vẫn còn khoảng 80 triệu quả bom chưa phát nổ và gây nhiều thương vong mỗi năm.
Trung Quốc tận dụng cơ hội
Trong bối cảnh Mỹ rút viện trợ khỏi Đông Nam Á, Trung Quốc đang gia tăng sự hiện diện tại đây.
Theo Reuters, Mỹ đã đóng băng khoản viện trợ cho tổ chức rà phá bom mìn lớn nhất tại Campuchia vào tháng 1. Chỉ một tháng sau, tổ chức này tuyên bố Trung Quốc sẽ tài trợ 4,4 triệu USD, gấp đôi số tiền mà Mỹ đã cấp năm ngoái.
“Với việc tăng cường hỗ trợ cho Đông Nam Á, Trung Quốc muốn chứng minh rằng họ sẽ hợp tác với khu vực này lâu dài, đồng thời tạo dư luận về sự thiếu tin cậy trong chính sách ngoại giao của Mỹ”, phó giáo sư Kei Koga của Đại học Công nghệ Nanyang của Singapore, nhận định.
Trong năm tài khóa 2024, USAID đã viện trợ 32,5 tỷ USD cho các dự án trên toàn cầu. Trong khi đó, số liệu tương ứng năm 2022 của Trung Quốc là khoảng 7,9 tỷ USD. Bắc Kinh đang đẩy mạnh tăng sức ảnh hưởng trên toàn cầu thông qua các sáng kiến như Vành đai và Con đường (BRI).
Theo các chuyên gia, những nước đang phụ thuộc vào các chương trình viện trợ của USAID có thể sẽ tìm đến Trung Quốc để nhận hỗ trợ hoặc các khoản đầu tư ưu đãi, trừ khi Trung Quốc chủ động đề xuất trước.
Theo Nikkei Aisia
Nhà đầu tư tháo chạy, các chỉ số lao dốc: Chuyện gì đang xảy ra tại nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á?
