Quốc gia từng thuộc top tăng trưởng nhanh nhất một châu lục nhưng nay đối mặt với khủng hoảng, sở hữu đồng tiền mất giá mạnh nhất thế giới

Tanzania là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất châu Phi, nhưng có thể còn lâu nữa đồng nội tệ của nước này mới được hưởng lợi.

Tính đến ngày 18/3, đồng shilling của Tanzania đã mất giá 8,9% trong năm nay, trở thành đồng tiền mất giá mạnh nhất thế giới. Nguyên nhân chính là do nhập khẩu và nợ công gia tăng để phục vụ các khoản đầu tư hạ tầng, yếu tố giúp thúc đẩy tăng trưởng GDP dự kiến đạt 6% trong năm nay. Đồng shilling có thể còn tiếp tục suy yếu trước khi phục hồi.

Theo bà Shani Smit-Lengton, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Oxford Economics Africa, thâm hụt tài khoản vãng lai ngày càng lớn và tình trạng khan hiếm thanh khoản, vấn đề Tanzania thường gặp vào đầu năm, đang tạo áp lực ngắn hạn lên đồng shilling. Tuy nhiên, bà cho rằng chi tiêu cho cơ sở hạ tầng sẽ mang lại lợi ích dài hạn.

“Nếu Chính phủ đảm bảo thực hiện các dự án một cách hiệu quả và giữ nợ ở mức bền vững, các dự án này sẽ mang lại kết quả tích cực và giúp củng cố đồng shilling,” bà Smit-Lengton nhận định. “Chúng tôi kỳ vọng những khoản đầu tư này sẽ tạo ra lợi nhuận dài hạn”.

Tanzania đang đẩy mạnh chi tiêu cho các dự án trọng điểm, bao gồm cảng container nước sâu tại Bagamoyo, gần Dar es Salaam. Tập đoàn Adani Ports và Đặc khu kinh tế của Ấn Độ đã giành được quyền vận hành cảng này.

Ngoài ra, một dự án quan trọng khác là đường ống dẫn dầu thô Đông Phi (EACOP) dài 1.443 km, trị giá 5 tỷ USD, sẽ vận chuyển dầu từ các mỏ ở Uganda, quốc gia không giáp biển – đến cảng Tanga của Tanzania. Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc, cùng với một nhóm tổ chức tài chính từ Trung Quốc, đang tài trợ cho dự án này, dự kiến đi vào hoạt động trong năm tới.

Tanzania cũng đã có sản xuất khí tự nhiên để phục vụ nhu cầu phát điện trong nước và đang lên kế hoạch xây dựng cơ sở khí hóa lỏng (LNG) trị giá 42 tỷ USD, với sự tham gia của liên danh Shell Plc, Equinor ASA và Exxon Mobil Corp.

Mặc dù những khoản đầu tư này sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong dài hạn, chúng cũng đang làm gia tăng nhập khẩu và nợ công, những yếu tố đang gây áp lực lên đồng shilling.

Theo Ngân hàng Trung ương Tanzania, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ đã tăng 5% trong năm tính đến tháng 1, đạt 16,9 tỷ USD. Nguyên nhân chủ yếu là do nhu cầu gia tăng đối với vật tư công nghiệp và thiết bị vận tải, phản ánh sự mở rộng trong các lĩnh vực sản xuất, xây dựng và giao thông vận tải.

Tổng nợ quốc gia, bao gồm cả nợ Chính phủ và khu vực tư nhân, vẫn “tương đối ổn định” ở mức 47,6 tỷ USD, theo Ngân hàng Trung ương. Riêng nợ nước ngoài đã tăng 11,5% trong năm qua, lên 33,9 tỷ USD.

Bà Smit-Lengton cho rằng nợ chính phủ sẽ tiếp tục tăng trong những năm tới, nhưng vẫn có khả năng duy trì dưới ngưỡng 50% GDP mà Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đề ra, ít nhất là cho đến năm 2028.

Vào thứ Ba, đồng shilling Tanzania đã giảm 0,2%, xuống mức 2.645,10 shilling/USD – thấp nhất kể từ ngày 26/11.

Ông Nelson Kishanda, Giám đốc khối ngân quỹ tại Ngân hàng Exim Tanzania, cho biết nhu cầu ngoại tệ đến từ các ngành dầu khí, sản xuất, viễn thông, xây dựng và thương mại.

“Những ngành này đang tăng trưởng qua từng năm, kéo theo nhu cầu ngoại tệ ngày càng cao”, ông Kishanda nói. “Trong trung hạn, chúng tôi dự báo đồng shilling sẽ dao động trong khoảng 2.620 – 2.650 shilling/USD”.

>> Ông Trump muốn hồi sinh một loạt nhà máy điện than để đối phó Trung Quốc