Vị tướng duy nhất có đám cưới đặc biệt trong hầm Đờ Cát, là cánh tay đắc lực của Đại tướng Võ Nguyên Giáp

Trung tướng Cao Văn Khánh (1917-1980) sinh ra tại Huế trong một gia đình trí thức, khá giả, được tạo điều kiện học hành đến nơi đến chốn.

Thuở thiếu thời, ông thường mặc âu phục, đạp xe thể thao. Vẻ ngoài khôi ngô cùng nhiều tài lẻ như chơi đàn, bơi lội, đấm bốc… đã khiến ông trở thành “thần tượng” của nhiều học sinh và thanh niên Huế lúc bấy giờ.

Ông từng theo học ngành Luật tại Đại học Đông Dương. Ông là người thích Toán và từng dạy môn này tại Trường Trung học Phú Xuân (trường do anh trai ông mở). Về sau, tướng Khánh còn được mời dạy tú tài tại các trường Providence Thuận Hóa, Lyceum Việt Anh, cùng nhiều giáo viên danh tiếng như Cao Xuân Huy, Thanh Tịnh, Hữu Ngọc…

Tính cách trầm lặng, Trung tướng Cao Văn Khánh được Đại tướng Võ Nguyên Giáp tin tưởng giao nhiều nhiệm vụ khó khăn nhất, từ những ngày đầu cuộc kháng chiến chống Pháp. Ông từng giữ chức Khu trưởng Khu 5 với mặt trận ác liệt như Nha Trang, An Khê… và tham gia các chiến dịch lớn như Biên giới, Điện Biên Phủ (chống Pháp), Tây Nguyên, Đường 9-Nam Lào, Quảng Trị 1972, Tổng tiến công Xuân 1975.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp từng viết: "Anh Cao Văn Khánh là một trí thức yêu nước, tham gia cách mạng tháng Tám từ năm 1945. Anh là một cán bộ quân đội chỉ huy Đại đoàn 308, đánh những trận lớn trong kháng chiến chống Pháp, từng là Tư lệnh B70 (Trị Thiên) trong kháng chiến chống Mỹ, một người hăng hái, trung thực, có nhiều kinh nghiệm hợp đồng binh chủng, được bộ đội tin yêu."

Bên cạnh sự nghiệp quân sự, ông và vợ có một đám cưới đặc biệt nổi tiếng – diễn ra trong hầm Đờ Cát, chỉ ít ngày sau Chiến thắng Điện Biên Phủ.

Lễ cưới độc nhất vô nhị này diễn ra năm 1954, giữa Trung tướng Cao Văn Khánh (khi ấy là Đại đoàn phó Đại đoàn 308) và nữ quân y Nguyễn Thị Ngọc Toản. Trước đó, hai người dự định tổ chức hôn lễ tại Chiến khu Việt Bắc sau khi chiến tranh kết thúc.

Tuy nhiên, sau chiến thắng, ông Khánh nhận nhiệm vụ ở lại trao trả tù binh và thu dọn chiến trường, còn bà Toản tiếp tục công tác cứu chữa thương binh. Kế hoạch về chiến khu làm lễ cưới vì thế không thể thực hiện.

Trước tình thế ấy, các đồng đội đã động viên họ tổ chức lễ cưới ngay tại chiến trường. Được sự cho phép của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, đám cưới được tổ chức trong hầm chỉ huy Đờ Cát, Trung tướng Trần Nam Trung làm chủ hôn.

Lễ cưới giản dị nhưng trang trọng. Chú rể mặc quân phục, cô dâu chỉ vuốt lại tóc cho gọn. Khách mời khoảng 40-50 người. Ảnh cưới được chụp trên tháp pháo chiếc xe tăng Pháp bị bắn cháy ở cánh đồng Mường Thanh.

Hôn trường là một tấm dù đỏ, trang trí bằng dòng chữ cắt từ giấy bản đồ rách quân địch bỏ lại: “Vui duyên mới không quên nhiệm vụ - 22/5/1954”. Tiệc cưới có sâm panh và bánh kẹo là chiến lợi phẩm từ quân Pháp.

Được biết, Trung tướng Cao Văn Khánh và bà Nguyễn Thị Ngọc Toản là đồng hương xứ Huế. Trước khi ra Bắc, bà mang tên Tôn Nữ Ngọc Toản, con gái quan đại thần triều Nguyễn – Thượng thư Tôn Thất Đàn. Họ quen nhau nhờ sự giới thiệu của các đồng đội. “Cô dâu Điện Biên” là cái tên thân thương mà nhiều người vẫn trìu mến gọi bà Nguyễn Thị Ngọc Toản.

Đầu tháng 3/2024, ở tuổi 94, Giáo sư, bác sĩ Nguyễn Thị Ngọc Toản đã thực hiện được nguyện vọng trở về thăm nơi diễn ra đám cưới của bà cách đây tròn 70 năm.

Câu chuyện tình yêu và lễ cưới trong hầm chỉ huy tướng Đờ Cát giữa nữ quân y Nguyễn Thị Ngọc Toản và Đại đoàn phó Cao Văn Khánh đến nay vẫn được các cán bộ, hướng dẫn viên và thuyết minh viên kể lại hằng ngày cho du khách tại khu di tích chiến trường xưa.

Bài viết tham khảo:

- Vị tướng nào từng có đám cưới đặc biệt trong hầm Đờ Cát? - Thúy Nga/Vietnamnet.

- Tướng Cao Văn Khánh: Chuyện buồn đổ cả xuống sông - Việt Linh/CAND.

- Cao Văn Khánh, vị tướng cách mạng người Huế lừng danh - Huế ngày nay.

- Vợ chồng trung tướng Cao Văn Khánh: Hạnh phúc bình dị ngày toàn thắng - Lê Tiên Long/Phụ nữ Online