Việt Nam cần bơm 2,5 triệu tỷ đồng để đạt tăng trưởng tín dụng 16%: Hệ thống ngân hàng đối mặt những thách thức nào?

Nền kinh tế phụ thuộc vào ngân hàng

Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP từ 8% trở lên, hệ thống ngân hàng đang đối mặt với áp lực lớn trong việc cung ứng vốn cho nền kinh tế.

Tại buổi họp báo Chính phủ vào chiều ngày 5/3, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đào Minh Tú cho biết, ngành ngân hàng đang tích cực triển khai các giải pháp giảm lãi suất nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, với kỳ vọng tín dụng tăng trưởng đạt khoảng 16% trong năm nay, tương đương với việc bơm thêm ít nhất 2,5 triệu tỷ đồng dư nợ vào nền kinh tế.

Theo ông Tú, khi tăng trưởng GDP vượt qua con số 8%, mức tăng trưởng tín dụng này có thể còn cao hơn, đồng thời nhấn mạnh vai trò then chốt của nguồn vốn – không chỉ từ ngân sách nhà nước, mà còn từ đầu tư tư nhân và vốn nước ngoài – trong việc thúc đẩy đà tăng trưởng kinh tế.

Trước đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cũng đã khẳng định quyết tâm của Chính phủ khi đặt mục tiêu tăng trưởng GDP tối thiểu 8% cho năm 2025, qua đó tạo nền tảng cho đà tăng hai con số giai đoạn 2026-2030.

Ông Thắng nhấn mạnh, để đạt được mục tiêu này, việc huy động nguồn vốn – con số dự kiến hơn 4 triệu tỷ đồng, tương đương khoảng 160 tỷ USD – là yếu tố cốt lõi.

Theo bà Phạm Thị Thanh Tâm, Phó vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính (Bộ Tài chính), khả năng huy động nguồn lực tài chính trong nước và quốc tế là điều tiên quyết để hiện thực hóa những mục tiêu chiến lược của nền kinh tế.

Nền kinh tế tại Việt Nam, với tỷ lệ tín dụng/GDP đạt khoảng 140%, vẫn phụ thuộc chủ yếu vào nguồn vốn từ ngân hàng, gấp ba lần mức trung bình của các quốc gia khác trong khu vực.

Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú thông tin về những biện pháp giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế năm 2025 đạt 8%.

>> Thêm 2 ngân hàng gia nhập ‘cuộc đua’ giảm lãi suất huy động, mức cao nhất chưa đến 6%/năm

Bộ đệm vốn mỏng vẫn là “điểm yếu” đáng lo ngại

Trong bối cảnh đó, những rủi ro từ việc tăng trưởng tín dụng quá nhanh đang ngày càng trở nên nghiêm trọng. Ông Ivan Tan, Giám đốc Xếp hạng định chế tài chính của S&P Global Ratings, đánh giá rằng mặc dù triển vọng chung của các ngân hàng Việt Nam được dự báo ổn định với chỉ số lợi nhuận trên tài sản (ROA) duy trì trên mức 1%, bộ đệm vốn mỏng vẫn là “điểm yếu” đáng lo ngại.

CAR của các ngân hàng Việt Nam chỉ đạt 12,4%, thấp hơn rất nhiều so với các quốc gia trong khu vực như Campuchia (22,6%), Thái Lan (20,5%) hay Trung Quốc (15,6%). Điều này cho thấy, khi nền kinh tế gặp biến động, các ngân hàng có thể bị đẩy vào tình thế rủi ro nếu không có biện pháp bổ sung vốn phù hợp.

Những chuyên gia khác cũng cho rằng, tốc độ tăng trưởng tín dụng của Việt Nam, ở mức 12-15% mỗi năm, cao hơn đáng kể so với mức trung bình của các nước Đông Nam Á. Trong năm nay, khi ngành ngân hàng đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng 16% – gấp đôi chỉ tiêu tăng trưởng GDP – nguy cơ tín dụng tăng quá nhanh có thể làm ảnh hưởng xấu đến chất lượng tài sản. Nếu các ngân hàng không có biện pháp bổ sung vốn kịp thời, nợ xấu có thể gia tăng, làm suy giảm chất lượng tài sản và đẩy các ngân hàng vào tình trạng áp lực lớn.

Để cải thiện tình hình, các ngân hàng đang phải tìm kiếm các giải pháp bổ sung vốn. Theo Dự thảo Thông tư quy định tỷ lệ an toàn vốn của NHNN, từ năm 2030, hệ số CAR của các ngân hàng sẽ được nâng dần từ mức tối thiểu 8% hiện hành lên 10,5%, trong đó yêu cầu tổng vốn cấp 1 và vốn cấp 2 đạt 8%, cộng thêm vốn đệm bảo toàn vốn là 2,5%.

Cùng lúc đó, NHNN đang xem xét loại bỏ cơ chế room tín dụng – cơ chế hiện cho phép mỗi ngân hàng chỉ tăng trưởng tín dụng trong một giới hạn nhất định – để các ngân hàng có thể tự chủ quyết định tốc độ tăng trưởng dựa trên năng lực tài chính của mình. Khi cơ chế room tín dụng được gỡ bỏ, bộ đệm vốn tốt sẽ trở thành “tấm khiên” giúp các ngân hàng tránh mở rộng tín dụng quá mức.

Một số ngân hàng đã chuyển sang các giải pháp như bán cổ phần cho nhà đầu tư nước ngoài hoặc phát hành trái phiếu cấp 2 nhằm huy động nguồn vốn dài hạn với chi phí hợp lý, giảm sự phụ thuộc vào nguồn tiền gửi ngắn hạn.

Tuy nhiên, giải pháp bán cổ phần đang gặp hạn chế do các quy định về room ngoại, trong khi phát hành trái phiếu cấp 2 mặc dù giúp ngân hàng có thêm nguồn vốn nhưng lại dễ biến động và có thể tạo áp lực trả nợ trong tương lai.

Ông Ivan Tan, Giám đốc Xếp hạng định chế tài chính của S&P Global Ratings.

>> Ngân hàng Nhà nước bất ngờ có động thái mới trên thị trường tiền tệ

Ông Phan Đức Tú, Chủ tịch Hội đồng quản trị BIDV, nhấn mạnh, với yêu cầu cung ứng vốn lên đến 15,6% hoặc cao hơn, các ngân hàng thương mại cần tăng vốn tự có tương ứng để vừa phục vụ mục tiêu tăng trưởng GDP vừa đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế.

Đồng thời, ông cũng đề nghị Quốc hội và Chính phủ có chính sách khuyến khích các ngân hàng giữ lại lợi nhuận để tăng vốn điều lệ, tạo điều kiện cho ngành ngân hàng nâng cao chất lượng hoạt động và ứng phó với áp lực vốn trong bối cảnh kinh tế đầy thách thức.

Trước những áp lực gia tăng trong việc huy động vốn, việc mở rộng thị trường vốn, bao gồm các kênh chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp và các công cụ tài chính khác, được xem là yếu tố quan trọng để cung cấp nguồn vốn dài hạn cho nền kinh tế. Nếu không có sự phát triển mạnh mẽ của thị trường vốn, mục tiêu tăng trưởng cao của năm nay cũng như giai đoạn tới sẽ trở nên vô cùng khó khăn.

Theo ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc FiinRatings, các kênh thị trường nợ hiệu quả sẽ giúp khai thông nguồn vốn trong dân, bao gồm cả số tiền gửi tiết kiệm và nguồn vốn từ ngành bảo hiểm, đóng góp vào mục tiêu cung ứng vốn cho nền kinh tế.

Nhìn chung, trong bối cảnh mục tiêu tăng trưởng kinh tế được đặt ra cao, các ngân hàng Việt Nam đang đứng trước thách thức lớn khi vừa phải đáp ứng nhu cầu tín dụng gia tăng, vừa phải đảm bảo chất lượng tài sản và bổ sung vốn kịp thời. Những giải pháp bổ sung vốn từ việc phát hành cổ phần, trái phiếu cũng như phát triển thị trường vốn là những yếu tố then chốt nhằm tạo ra nền tảng ổn định cho tăng trưởng kinh tế trong những năm tới.

Đồng thời, việc cải thiện môi trường pháp lý và chính sách hỗ trợ từ phía NHNN sẽ góp phần giảm chi phí huy động vốn và tăng cường khả năng cạnh tranh của hệ thống ngân hàng trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng.

>> Thanh tra phát hiện hàng loạt sai phạm tại Bảo hiểm Cathay Việt Nam