Việt Nam có một bệnh viện 150 năm tuổi vừa khám chữa bệnh, vừa được công nhận di tích kiến trúc

Nằm ngay trung tâm TP. HCM, Bệnh viện Nhi đồng 2 không chỉ là cơ sở y tế nhi khoa tuyến cuối của khu vực phía Nam mà còn là một trong những công trình kiến trúc y tế Pháp cổ hiếm hoi còn nguyên vẹn sau hơn 150 năm tồn tại. Với vị trí đắc địa giáp 4 mặt tiền đường Lý Tự Trọng, Chu Mạnh Trinh, Nguyễn Du và Hai Bà Trưng, bệnh viện là dấu tích lịch sử gắn liền với quá trình phát triển của đô thị Sài Gòn - TP. HCM.

Bệnh viện được hình thành từ năm 1862, ban đầu có tên gọi Hôpital Militaire - một cơ sở y tế do quân đội Pháp xây dựng để phục vụ lực lượng viễn chinh tại Nam Kỳ. Đến năm 1868, y viện này chuyển về khu đất hiện tại, vốn được chọn vì vị trí cao ráo và thông thoáng. Sau đó, công trình được mở rộng và đổi tên nhiều lần: Bệnh viện Quân y, Bệnh viện Grall, Bệnh viện Đồn Đất, trước khi chính thức mang tên Bệnh viện Nhi đồng 2 vào năm 1978, nhân Ngày Quốc tế Thiếu nhi 1/6.

Từ cuối thế kỷ XIX, nơi đây là trung tâm nghiên cứu y học hàng đầu tại Đông Dương. Nhà khoa học Albert Calmette từng lập phòng xét nghiệm và sản xuất vaccine tại đây - nền tảng cho việc thành lập Viện Pasteur đầu tiên ngoài nước Pháp vào năm 1891. Đây từng là nơi làm việc của nhiều bác sĩ nổi tiếng của thế giới và Việt Nam như: Alexandre Yersin, Trần Đông A, Nguyễn Văn Bôn…

> > Việt Nam chính thức có thêm 1 di tích quốc gia đặc biệt

Được xây dựng lại năm 1876, Bệnh viện Nhi đồng 2 mang đậm phong cách kiến trúc bệnh viện quân y của Pháp ở các nước thuộc địa: các tòa nhà thấp tầng mái ngói đỏ, hành lang rộng, thông thoáng, kết cấu thép tiền chế, khung gạch đá đặc trưng kết hợp với vật liệu bản địa. Nhiều vật tư như dầm sắt, ốc vít, gạch lát... được vận chuyển trực tiếp từ Pháp sang. Thiết kế không gian mở, nhiều cửa sổ vòm, sân vườn xanh mát cùng lan can sắt thoáng khí giúp tận dụng ánh sáng tự nhiên và lưu thông gió – một giải pháp phù hợp với khí hậu nhiệt đới và yêu cầu kiểm soát dịch bệnh.

Bệnh viện còn có nhà nguyện được xây dựng từ thời Pháp thuộc, phục vụ nhu cầu tâm linh cho bệnh nhân và nhân viên. Công trình nhỏ nhưng mang nét kiến trúc tôn giáo đặc trưng với mái ngói đỏ, tường gạch dày và thánh giá trên nóc. Ngày nay, trước nhà nguyện còn có tượng Lòng thương xót Chúa và tượng Đức Mẹ, là nơi người nhà bệnh nhi tìm đến cầu nguyện.

Hiện nay, Bệnh viện Nhi đồng 2 không chỉ là trung tâm điều trị mà còn là nơi đào tạo thực hành y khoa, tiếp nhận sinh viên quốc tế và hợp tác chuyên môn với nhiều tổ chức y tế trong và ngoài nước. Bệnh viện đã đạt nhiều thành tựu trong các lĩnh vực ghép tạng trẻ em, phẫu thuật thần kinh, chấn thương sọ não... Đặc biệt, đây là trung tâm ghép tạng nhi đầu tiên và duy nhất tại khu vực phía Nam.

Dù trải qua nhiều lần cải tạo, các dãy nhà chính của bệnh viện vẫn giữ gần như nguyên vẹn kiến trúc ban đầu. Năm 2016, Bệnh viện Nhi đồng 2 trở thành cơ sở y tế đầu tiên của TP. HCM được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố. Khu vực bảo tồn gồm nhà nguyện, phòng ban giám đốc, các dãy nhà B12–14 và mặt tiền đường Lý Tự Trọng được khoanh vùng, giữ nguyên cảnh quan, hệ thống cây xanh và kiến trúc cổng chính.

Nổi bật trong khuôn viên là hàng cây me cổ thụ gần 100 cây được trồng cách đều 3m, cùng với hàng sao, xà cừ... tạo nên cảnh quan đặc biệt vừa mang tính biểu tượng, vừa góp phần điều hòa vi khí hậu cho bệnh viện.

Bệnh viện Nhi đồng 2 là minh chứng sống động cho sự giao thoa giữa y học hiện đại và kiến trúc di sản. Không chỉ là nơi chữa lành thể chất, công trình còn là nơi lưu giữ ký ức đô thị, hòa quyện hài hòa giữa giá trị xã hội và nghệ thuật kiến trúc, xứng đáng là một trong những biểu tượng lịch sử – văn hóa của TP. HCM.