Việt Nam tìm thấy hoạt chất diệt tế bào ung thư mạnh từ một loại cây rừng

Theo thông tin được đăng tải trên Báo VnEpress năm 2018, trong quá trình nghiên cứu 15 loài cây lá kim tại Tây Nguyên, các nhà khoa học từ Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam và Viện Hóa học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã phát hiện, cây đỉnh tùng có hoạt tính sinh học mạnh, tác động lên các tế bào có hại cho con người.

Đây là kết quả của đề tài nghiên cứu về tính đa dạng di truyền và thành phần hóa học của một số loài lá kim ở Tây Nguyên cùng với các giải pháp bảo tồn và sử dụng bền vững. Đề tài này thuộc Chương trình khoa học và công nghệ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên (Chương trình Tây Nguyên 3) và đã được nghiệm thu với kết quả xuất sắc vào đầu năm 2017.

Cây đỉnh tùng trưởng thành đang được bảo vệ nghiêm ngặt tại Lâm Đồng. Ảnh: Internet

Nhóm nghiên cứu đã tập trung vào các loài đỉnh tùng, thông lá dẹt, kim giao núi đất và du sam núi đất để phân lập và tìm kiếm những hợp chất có giá trị y học. Trong số 33 hợp chất được chiết xuất từ bốn loài này, có hai hợp chất mới là galangnin và isolariciresinol, lần đầu tiên được phát hiện trong cây thông lá dẹt, cùng một hợp chất mới là Norisoharringtonine từ vỏ cây đỉnh tùng.

Norisoharringtonine đã chứng minh khả năng ức chế mạnh mẽ đối với các dòng tế bào ung thư như ung thư biểu mô (KB), ung thư gan (Hep-G2), ung thư phổi (LU) và ung thư vú trong các thí nghiệm trong phòng thí nghiệm.

PGS Đinh Thị Phòng thuộc Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam - chủ nhiệm đề tài chia sẻ, nhiều loài cây tự nhiên chứa các chất kháng ung thư nhưng thường có hoạt tính không đủ mạnh hoặc suy yếu khi thử nghiệm. Riêng với Norisoharringtonine, hoạt tính ức chế trên bốn dòng tế bào ung thư này rất ấn tượng.

Tuy nhiên, việc ứng dụng kết quả nghiên cứu vào sản xuất thuốc là một hành trình dài. Sau các thử nghiệm ban đầu trong phòng thí nghiệm, hợp chất mới cần trải qua các bước thử nghiệm tiếp theo trên động vật và thử nghiệm lâm sàng trên người.

Một thách thức lớn khác là nguyên liệu đầu vào vô cùng khan hiếm, do hoạt chất Norisoharringtonine chỉ có tác dụng mạnh khi tách chiết từ cây trưởng thành từ 5 đến 10 năm tuổi. Trong khi đó, cây đỉnh tùng đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng với chỉ 34 cây còn lại ở tỉnh Lâm Đồng, trong đó có năm cây đã trưởng thành.

Cây đỉnh tùng - có tên khoa học Cephalotaxaceae - là một loài thực vật cổ quý hiếm. Loài cây này thường mọc rải rác trong tầng cây gỗ nhỏ hoặc tầng cây bụi trong các khu rừng rậm nhiệt đới thường xanh mưa mùa ẩm, ở độ cao từ 600 đến 1.500 mét. Cây thường sinh trưởng ở những khu vực có ánh sáng yếu, trên tầng đất dày và ẩm.

Tại Việt Nam, cây đỉnh tùng được tìm thấy ở nhiều địa điểm như Hà Tây (Ba Vì), Thanh Hóa (Lũng Văn), Quảng Trị (giữa Hòn Rao và A Dua), Thừa Thiên Huế, Kontum (Đắc Glây, Đắc Tô: Ngọc Pan, Sa Thầy), Gia Lai và Lâm Đồng (Di Linh: núi Braian). Ngoài ra, loài cây này cũng được phát hiện trên đảo Hải Nam (Trung Quốc).

Gỗ của cây đỉnh tùng có chất lượng cao, khả năng chịu mối mọt tốt, thường được sử dụng để chế tác đồ mỹ nghệ cao cấp. Hạt của cây có dược tính, trong khi vỏ của cây đỉnh tùng Hải Nam được sử dụng để chữa sốt (theo Tripp, 1995).

>> Bác sĩ Bệnh viện K chỉ ra loại rễ cây quen thuộc chứa chất phòng và hỗ trợ điều trị ung thư