Vợ chồng doanh nhân Việt hiến hơn 5.000 lượng vàng cho Nhà nước, được tặng Huân chương Độc lập hạng Nhất, giàu nức tiếng nhưng sống rất giản dị
Dốc gần 90% tài sản quyên góp cho Chính phủ, doanh nhân này vẫn luôn khẳng định: “Nếu được lựa chọn lại, tôi vẫn dốc toàn bộ tiền bạc cho Cách mạng”.
Cùng với “vua tàu thủy” Bạch Thái Bưởi, đầu thế kỷ XX chứng kiến sự xuất hiện của nhiều doanh nhân Việt Nam thành danh trên thương trường. Trong số đó, không thể không nhắc đến vợ chồng doanh nhân Trịnh Văn Bô – Hoàng Thị Minh Hồ, những người đã tạo dựng danh tiếng trong ngành tơ lụa tại phố Hàng Ngang, Hà Nội và có những đóng góp to lớn cho đất nước.
Nhà tư sản yêu nước hiến tặng hơn 5.000 lượng vàng
Ông Trịnh Văn Bô (1914 – 1988) sinh ra trong một gia đình danh giá, cha mẹ ông là chủ hiệu buôn tơ lụa Phúc Lợi nổi tiếng một thời. Được giáo dục bài bản từ nhỏ, ông thông thạo cả tiếng Anh và tiếng Pháp, sớm bộc lộ tư duy kinh doanh nhạy bén. Vợ ông, bà Hoàng Thị Minh Hồ (1914 – 2017), cũng xuất thân từ một gia đình thương nhân giàu có, khi cha mẹ bà là chủ hiệu tơ lụa Vạn Tường, số 21 Hàng Đào.
Năm 1932, khi kết hôn, hai ông bà được cha mẹ cho ra ở riêng tại số 48 Hàng Ngang và tiếp quản hiệu buôn Phúc Lợi. Khởi nghiệp với 30.000 đồng Đông Dương, vợ chồng ông nhanh chóng mở rộng quy mô kinh doanh nhờ sự cần cù và khéo léo. Chẳng bao lâu sau, họ mở rộng giao thương với thương nhân từ Lào, Campuchia, Thái Lan, Pháp, Thụy Điển, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản...
Đến năm 1940, ông Trịnh Văn Bô đã trở thành một trong những người giàu có bậc nhất Hà Thành, sở hữu nhà máy dệt, kinh doanh bất động sản.
Năm 1945, khi Cách mạng Tháng Tám thành công, gia đình ông đã dành tặng ngôi nhà 48 Hàng Ngang làm nơi làm việc cho cán bộ Cách mạng. Chính tại đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Cùng năm, gia đình ông ủng hộ 1 vạn đồng Đông Dương, tương đương 25 cây vàng cho Mặt trận Việt Minh. Sau lần đó, gia đình tiếp tục ủng hộ nhiều đợt, nhiều hình thức. Tính đến trước Cách mạng Tháng Tám, gia đình ông đã ủng hộ 8,5 vạn đồng Đông Dương, tương đương 212,5 cây vàng theo thời giá bấy giờ.
Sau Cách mạng tháng Tám, gia đình ông tiếp tục ủng hộ “Quỹ Độc lập” 20 vạn đồng, tương đương 500 cây vàng. Trong “Tuần lễ vàng”, gia đình đóng góp 117 cây vàng. Các tài liệu chính thức ghi nhận, chỉ riêng gia đình ông Bô đã ủng hộ cho chính phủ 5.147 lượng (cây) vàng, tương đương với 2.000.000 đồng Đông Dương (theo thời giá lúc đó).
Đồng thời, họ còn là những thành viên cốt cán trong ban vận động “Tuần lễ vàng”, khuyến khích giới công thương và nhân dân quyên góp được 20 triệu đồng Đông Dương và 370kg vàng.
Trong nạn đói năm 1945, vợ chồng ông tiếp tục dành tiền mua 1.000 vé phát cháo miễn phí cho người nghèo, góp phần cứu trợ hàng nghìn người.
Dốc gần 90% tài sản để ủng hộ Chính phủ, bà Hoàng Thị Minh Hồ vẫn khẳng định: “Nếu được lựa chọn lại, tôi vẫn dốc toàn bộ tiền bạc cho Cách mạng”. Tinh thần doanh nhân của bà thể hiện qua câu nói bất hủ: “Vợ chồng tôi có 4 bàn tay, 2 khối óc, chúng tôi có đóng góp hết, chúng tôi lại sẽ làm ra. Nhưng độc lập của dân tộc Việt Nam thì không thể nào để mất, vì mất rồi thì bao giờ thế hệ sau mới lấy lại được”.
Không chỉ cống hiến cho cách mạng những năm gian khó nhất, năm 1955, gia đình ông Trịnh Văn Bô từ vùng kháng chiến về Hà Nội. Khi ấy, ông được phân công giữ chức Phó Chủ tịch Ủy ban Hành chính Hà Nội cho đến ngày nghỉ hưu. Ông qua đời năm 1988 tại Hà Nội. Còn bà Hoàng Thị Minh Hồ là một trong những người thời kỳ đầu thành lập Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam.
Với những đóng góp đó, vợ chồng ông bà được Chính phủ trao tặng Huân chương Độc lập hạng Nhất. Ông Trịnh Văn Bô cũng được truy tặng danh hiệu Doanh nhân Việt Nam tiêu biểu năm 2006, cùng với các doanh nhân Lương Văn Can, Bạch Thái Bưởi, Nguyễn Sơn Hà. Năm 2019, tên ông được đặt cho một con đường tại quận Nam Từ Liêm, Hà Nội.
Lối sống tiết kiệm, giản dị
Bà Hoàng Thị Minh Hồ không chỉ được biết đến là một doanh nhân tài ba mà còn là một người phụ nữ đức hạnh, hiền hậu. Bà sống giản dị, tiết kiệm, không khoe khoang dù xuất thân từ một gia đình thương nhân giàu có bậc nhất Hà Thành.
Sự rèn luyện này có được nhờ cha bà, cụ Hoàng Đạo Phương, người luôn dạy con cái quý trọng đồng tiền làm ra từ sức lao động chính mình. Từ năm 12 – 13 tuổi, bà đã bắt đầu tự kiếm tiền bằng cách khâu áo trẻ con, phụ giúp buôn bán.
Thấy con gái thông minh, tháo vát, cha bà căn dặn: “Cha già, cha chưa làm tròn việc nước, sau này con nào có điều kiện giúp nước thay cha”.
Lời dạy ấy luôn in sâu trong tâm trí bà. Vì vậy, khi Chính phủ kêu gọi, bà sẵn sàng hiến tặng hơn 5.000 lượng vàng mà không một chút do dự.
Đức tính tiết kiệm của bà Minh Hồ còn được con cháu lưu truyền. Bà luôn nhắc nhở: “Bữa ăn còn chút nước mắm thừa cũng không được đổ đi, phải để lại nấu nướng lần sau. Ăn cơm phải sạch bát, không để thừa một hạt nào”.
Con trai bà, ông Trịnh Kiến Quốc, chia sẻ: “Mẹ tôi luôn dặn dò con cháu giữ gìn truyền thống gia đình, không làm điều trái luân thường đạo lý. Dù khó khăn đến đâu cũng phải vượt qua, vươn lên. Cái gì đã nói với nhau thì không hai lời”.
Năm 2013, khi tròn 100 tuổi, bà trở thành Doanh nhân tiêu biểu cao tuổi nhất Việt Nam. Dù tuổi cao, bà vẫn giữ được sự minh mẫn, trí nhớ sắc bén, khiến những người từng tiếp xúc với bà không khỏi nể phục.
Bà Hoàng Thị Minh Hồ qua đời vào đêm ngày 5/11/2017, hưởng thọ 104 tuổi. Những năm cuối đời, bà sống tại căn biệt thự rộng lớn tại số 34 Hoàng Diệu, quận Ba Đình, Hà Nội. Dù sở hữu không gian rộng rãi, nhưng cuộc sống của bà vẫn giản dị như chính con người bà suốt cả cuộc đời.
