Vụ thầy giáo được minh oan sau 9 năm: Làm rõ trách nhiệm của người trù dập và các cán bộ liên quan
Sự việc thầy giáo Nguyễn Văn Thuyết được UBND tỉnh Cà Mau kết luận: “Hiệu trưởng có dấu hiệu trù dập giáo viên”, đồng thời Sở GD&ĐT tỉnh Cà Mau mời 8 nguyên lãnh đạo sở thời kỳ cũ đến nghe công bố kết luận đang gây xôn xao dư luận.
Như Tiền Phong đưa tin, năm 2016, thầy giáo Nguyễn Văn Thuyết, Trường THPT Chuyên Bạc Liêu bị Sở GD&ĐT ra quyết định điều chuyển công tác sang Trường THPT Bạc Liêu. Lý do, nhà trường đánh giá thầy Thuyết có 2 năm liền xếp loại chuyên môn “Trung bình”.
Không chấp nhận kết quả, thầy Thuyết đã khiếu nại, UBND tỉnh vào cuộc xác minh và kết luận: Sở GD&ĐT tỉnh Bạc Liêu chuyển công tác thầy Thuyết sai quy định. “Hiệu trưởng (tại thời điểm tố cáo) có dấu hiệu trù dập giáo viên, lợi dụng chức vụ, quyền hạn để thực hiện hành vi trái quy định”, kết luận nêu.
Đặc biệt, trong đó có việc Tổ chuyên môn của trường vẫn đánh giá thầy Thuyết xếp loại “Xuất sắc”, nhưng hiệu trưởng trường chuyên thời điểm đó tự ý hạ xuống mức “Trung bình”.
Ngày 25/7 vừa qua, Sở GD&ĐT tỉnh Cà Mau đã mời 8 nguyên lãnh đạo Sở GD&ĐT tỉnh Bạc Liêu cũ (nay là tỉnh Cà Mau, trong đó có 3 nguyên Giám đốc sở, 5 nguyên Phó Giám đốc sở); và 3 nguyên lãnh đạo Trường THPT chuyên Bạc Liêu (trong đó có Hiệu trưởng và 2 Phó Hiệu trưởng) tại thời điểm xảy ra vi phạm dự cuộc họp công bố kết luận nội dung tố cáo.
Về sự việc này, Luật sư Hoàng Tùng, Văn phòng luật sư Trung Hòa – Đoàn luật sư thành phố Hà Nội cho rằng, việc điều chuyển thầy giáo Nguyễn Văn Thuyết từ trường chuyên sang Trường THPT Bạc Liêu với lý do không hoàn thành nhiệm vụ trong hai năm liên tiếp là hành vi trái quy định pháp luật.
Theo quy định tại Luật Viên chức và các văn bản hướng dẫn, việc đánh giá, phân loại viên chức hàng năm phải dựa trên tập thể, khách quan và thông qua hội đồng. Trong khi tổ chuyên môn đã đánh giá thầy Thuyết “Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ”, việc hiệu trưởng tự ý hạ loại xuống mức “Trung bình”, sau đó căn cứ vào kết quả đó để điều chuyển công tác là không đúng trình tự, thiếu cơ sở và thể hiện dấu hiệu trù dập.
Hành vi này vi phạm nguyên tắc dân chủ, khách quan trong đánh giá viên chức và có thể bị xem xét là lạm quyền.
Làm rõ trách nhiệm những người liên quan
Theo luật sư Tùng, kết luận của UBND tỉnh Bạc Liêu (trước khi sáp nhập về Cà Mau) đã xác định rõ việc điều chuyển là sai và có dấu hiệu lợi dụng chức vụ để xâm phạm quyền, lợi ích của thầy giáo. Đây là kết luận có hiệu lực pháp lý, được ban hành bởi cơ quan có thẩm quyền và dựa trên hồ sơ, chứng cứ kiểm tra, xác minh cụ thể.
“Tại buổi công bố kết luận nội dung tố cáo, nhiều nguyên lãnh đạo không đồng ý với kết luận không làm thay đổi giá trị pháp lý của văn bản này. Tuy nhiên, cần làm rõ trách nhiệm quản lý, cũng như vai trò của từng cá nhân trong sai phạm, để có hướng xử lý hành chính phù hợp nếu có căn cứ xác định vi phạm rõ ràng”, luật sư nói.
Vụ việc gây thiệt hại kéo dài 9 năm cho một người thầy, không chỉ về danh dự, tinh thần mà còn cả về nghề nghiệp và thu nhập. Theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2017, người bị xử lý trái pháp luật trong lĩnh vực quản lý hành chính có quyền yêu cầu Nhà nước bồi thường, bao gồm các khoản: thu nhập bị mất, chi phí đi lại khiếu nại, tổn thất tinh thần và phục hồi danh dự.
"Trong trường hợp này, thầy Thuyết có đầy đủ cơ sở để yêu cầu bồi thường công khai, và nếu không được giải quyết thì có thể khởi kiện ra tòa để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình", Luật sư Hoàng Tùng.
Luật sư cũng nói thêm, kết luận kiểm tra đã chỉ rõ có dấu hiệu vi phạm trong hành vi của lãnh đạo nhà trường và một số cán bộ của Sở GD&ĐT thời kỳ đó.
Theo quy định pháp luật liên quan về xử lý kỷ luật cán bộ nghỉ hưu, những người này vẫn có thể bị xem xét trách nhiệm nếu xác định có hành vi trái pháp luật trong thời gian đương chức.
Tổn thương tinh thần “kép”
Dưới góc nhìn tâm lý ứng dụng, ông Nguyễn Đình Sơn, Chuyên gia tâm lý tuổi vị thành niên, Hội Tâm lý Giáo dục học Hà Nội nói rằng: Một bản đánh giá sai, một quyết định điều chuyển bất công… có thể tác động rất lớn đến tâm lý người thầy, người hàng ngày đứng lớp dạy học sinh.
Vụ việc thầy Trần Văn Thuyết bị điều chuyển công tác suốt 9 năm vì một đánh giá đầy khuất tất của người quản lý, cho thấy góc khuất tâm lý đáng lo ngại trong nghề giáo nhưng lại ít được công nhận và chữa lành.
Theo chuyên gia, khi một người thầy “Xuất sắc” bị hạ thấp bằng đánh giá “Trung bình” và điều chuyển sẽ làm tổn thương lòng tự trọng nghề nghiệp. Với người làm giáo dục, việc được đứng lớp không chỉ là nhiệm vụ mà còn là biểu hiện giá trị. Khi bị đánh giá sai, thầy Thuyết mất đi cơ hội thể hiện năng lực, bị đặt ra ngoài vòng công nhận suốt gần một thập kỷ – đó là một dạng chấn thương tâm lý kéo dài.
Khác với bác sĩ chủ yếu đối diện với bệnh nhân và người nhà, giáo viên thường xuyên ở giữa “tam giác áp lực” gồm: học sinh – phụ huynh – cấp quản lý. Sự vụ không đơn thuần là cá nhân bị oan mà là biểu hiện của một hệ sinh thái quản lý chưa chú trọng yếu tố tâm lý và công bằng nội bộ cho chính các thầy cô.
Trong khi học sinh cần tin vào thầy cô, thì người thầy cũng cần một hệ thống biết lắng nghe và công bằng. Việc tám nguyên lãnh đạo bị mời đến nghe kết luận oan sai sau 9 năm mới diễn ra, cho thấy sự thiếu cơ chế phản biện nội bộ và bảo vệ người bị tổn thương.
Thầy cô cũng cần được hỗ trợ tâm lý
Ông Sơn cho rằng, giáo viên không chỉ cần kiến thức mà còn cần sự bảo vệ về mặt tâm lý và thể chế. Một nền giáo dục nhân văn không bắt đầu từ bảng lương hay khẩu hiệu, mà từ việc tôn trọng phẩm giá người thầy ngay trong chính nội bộ ngành giáo dục.
Nếu không làm được điều đó, những người thầy giỏi rồi cũng sẽ lặng lẽ rời đi, mang theo cả hy vọng mà lẽ ra họ có thể thắp sáng trong từng thế hệ học trò.
Các chuyên gia cũng từng có ý kiến, trong dạy học, khi bị áp lực, không chỉ có học sinh căng thẳng mà thầy cô cũng là đối tượng cần được hỗ trợ tâm lý. Đối với những trường hợp như thầy Thuyết, sau cú sốc nghề nghiệp, cần được chữa lành để trở lại lớp dạy học với nội lực và phẩm giá rõ ràng hơn.
Bên cạnh đó, cơ quan quản lý cần có cơ chế đánh giá công bằng và phản hồi 2 chiều. Nên có một cơ chế phản biện minh bạch, nơi tiếng nói chuyên môn của tổ, nhóm được bảo vệ, không bị chi phối bởi ý kiến một cá nhân lãnh đạo.
Sự việc kéo dài 9 năm, thầy giáo chịu bao nhiêu tổn thương, uẩn ức mới có kết luận là rất muộn. Tuy nhiên, muộn còn hơn không, với kết luận đó, danh dự nghề nghiệp thầy giáo đã phần nào được bảo vệ - Chuyên gia tâm lý Nguyễn Đình Sơn.
