Ý tưởng lớn của Tổng thống Pháp Macron với Trung Đông

Hội nghị thượng đỉnh về Palestine mà Pháp và Ả-rập Xê-út đồng tổ chức gặp phải những hạn chế rất rõ ràng.

Các cường quốc châu Âu như Đức và Ý không tham gia sáng kiến này, và dường như nhà lãnh đạo Pháp không thể thuyết phục Tổng thống Mỹ Donald Trump hay Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu chấm dứt xung đột.

Ý tưởng lớn của Tổng thống Emmanuel Macron tại New York là công bố việc Pháp, Anh, Bỉ, Bồ Đào Nha, Luxembourg, Malta, Andorra, Úc và Canada công nhận Nhà nước Palestine. Một quan chức Pháp gọi đây là "chiến thắng ngoại giao" cho Paris.

Mục tiêu cuối cùng của Tổng thống Macron là chứng minh sức mạnh toàn cầu có thể đối trọng với sự ủng hộ của Tổng thống Trump dành cho Israel trong cuộc xung đột ở Dải Gaza, và gia tăng áp lực để các bên tiến tới hòa bình.

Nỗ lực này gợi nhớ sự phản kháng của Pháp dưới thời Tổng thống Jacques Chirac khi đứng lên chống lại Mỹ trong cuộc xâm lược Iraq năm 2003.

Tất nhiên, sáng kiến của Pháp được cho là cũng nhằm hướng tới dư luận trong nước. Các nhà lãnh đạo châu Âu hiểu rằng phải giải quyết làn sóng phẫn nộ của dư luận về cuộc xung đột, khi số người chết ở Dải Gaza đã lên rất cao. Cuộc thăm dò ý kiến do hãng YouGov thực hiện gần đây cho thấy sự ủng hộ của dư luận Tây Âu dành cho Israel đã xuống mức thấp kỷ lục.

Ảnh hưởng của Tổng thống Macron thực sự đang ở mức nào?

Ngay cả người Pháp cũng thừa nhận những hành động phô trương ở New York dịp này sẽ không mang lại thay đổi tức thời nào đối với cuộc khủng hoảng nhân đạo ngày càng trầm trọng ở Dải Gaza, khi xe tăng Israel tiếp tục thực hiện chiến dịch tấn công trên bộ. Cả Israel và Mỹ đều sẽ không chùn bước vì bước đi của ông Macron.

Nỗ lực của nhà lãnh đạo Pháp nhằm tập hợp một mặt trận chung cũng cho thấy Tây Âu đang chia rẽ như thế nào, đặc biệt khi các nước Liên minh châu Âu (EU) và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đang phải thận trọng với ông Trump vì cuộc xung đột Nga - Ukraine.

Đức, Ý, Hy Lạp và Hà Lan không tham gia hội nghị thượng đỉnh ngày 22/9. Thủ tướng Đức Friedrich Merz cũng không tham dự, do phải xử lý những vấn đề cấp bách hơn trong nước. Ngoại trưởng Ý Giorgia Meloni khẳng định không ủng hộ việc công nhận Nhà nước Palestine "trước khi nó được thành lập".

Một nhà ngoại giao châu Âu cho rằng nỗ lực tập hợp đoàn kết để gây sức ép buộc Israel nhượng bộ giống như một canh bạc.

"Canh bạc này khó mang lại kết quả. Mỹ ủng hộ Israel, và họ đang đẩy nhanh việc sáp nhập ở Bờ Tây", nhà ngoại giao nói.

Một nhà ngoại giao khác nhấn mạnh rằng chừng nào Israel còn có sự ủng hộ của "đồng minh lớn là Mỹ... thì điều đó chẳng thay đổi được gì".

Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát cho rằng bước đi của Tổng thống Macron không hẳn để gây tác động tức thời, mà sẽ tạo ra một bước ngoặt trong quan hệ của châu Âu với Israel.

Tăng thêm sự cô lập

Theo bà Kristina Kausch, chuyên gia về Trung Đông tại tổ chức tư vấn German Marshall Fund, châu Âu vẫn bị ám ảnh bởi vai trò của họ trong thảm họa diệt chủng Holocaust và chỉ thực hiện những bước "tượng trưng" chống lại Israel, kể cả khi người châu Âu "không thoải mái với cách Israel đối xử với người Palestine".

“Nhưng những diễn biến trong 2 năm qua và những tháng gần đây đã dẫn đến nhận thức, rằng mọi thứ không thể tiếp tục nữa”, bà nói.

Bà Kausch đánh giá, việc Ủy ban châu Âu tuần trước quyết định áp các lệnh trừng phạt và thuế quan với Israel thể hiện thay đổi lớn trong tư duy của châu Âu.

“Điều này chưa từng có tiền lệ. Các biện pháp thương mại thường chỉ được áp dụng với các quốc gia độc tài”, bà nói.

Mỹ và Israel cố gắng phá hỏng nỗ lực ngoại giao của Pháp.

Tháng trước, Washington từ chối cấp thị thực cho Tổng thống Chính quyền Palestine Mahmoud Abbas, để ông không thể đến New York dự kỳ họp thường niên của Liên Hợp Quốc.

Israel tuyên bố sẽ trả đũa những nước công nhận Nhà nước Palestine. Thủ tướng Netanyahu và các trợ lý hàng đầu của ông nỗ lực cho đến phút chót để thuyết phục Tổng thống Macron gắn việc Pháp công nhận Nhà nước Palestine với yêu cầu tự do cho những con tin Israel vẫn bị Hamas giam giữ.

Đối với Pháp, phản ứng quyết liệt này là bằng chứng cho thấy nỗ lực ngoại giao của họ có hiệu quả, cũng cho thấy Israel và Mỹ ngày càng bị cô lập.

“Điều này sẽ không mang lại nhiều thay đổi với người dân Gaza. Nhưng chúng ta thấy các liên minh đang thay đổi. Israel và Mỹ đang chống lại hầu hết các quốc gia châu Âu, bao gồm Đức… và động thái hiện tại sẽ làm trầm trọng thêm sự cô lập của họ”, cựu Đại sứ Pháp tại Địa Trung Hải Karim Amellal đánh giá.