Ảm đạm thị trường vật liệu xây dựng

Khó duy trì

Ghi nhận của phóng viên Kinh tế & Đô thị trong ngày 16/5, trên tuyến phố Hoàng Quốc Việt (quận Cầu Giấy) vốn được coi là "thủ phủ" kinh doanh VLXD, dù đang trong mùa cao điểm xây dựng song hoạt động của các cửa hàng tương đối ảm đạm. Thậm chí, nhiều cửa hàng đã đóng cửa, sang nhượng mặt bằng do không thể duy trì.

Ông Bùi Quang Huy, chủ đại lý VLXD trên đường Nguyễn Văn Huyên (quận Cầu Giấy) cho biết, nhiều cửa hàng kinh doanh các mặt hàng như thiết bị vệ sinh, gạch ốp lát... đã trả lại mặt bằng và đóng cửa hàng từ nhiều tháng qua.

"Nền kinh tế bước sang năm nay tiếp tục thêm khó khăn, nhu cầu xây lắp từ các dự án bất động sản, dân dụng không khởi sắc đã ảnh hưởng nhiều tới lĩnh vực nội thất. Công việc ít, nhiều cửa hàng tìm đủ mọi cách để duy trì kinh doanh như cắt giảm nhân sự, tung các chương trình khuyến mãi... nhưng không thể gắng gượng buộc phải đóng cửa" - ông Huy cho hay.

Cũng trong tình cảnh tương tự, bà Trần Thị Kim Oanh, chủ một DN chuyên buôn bán các loại gạch ốp lát nằm tại đường Bưởi (quận Ba Đình), có xưởng sản xuất tại khu công nghiệp ở Bình Dương cũng phải trả mặt bằng, đóng cửa vì không thể tiếp tục kinh doanh.

"Chi phí nguyên vật liệu đầu vào sản xuất vẫn rất cao, trong khi đầu ra tiêu thụ kém, sản phẩm của chúng tôi tồn kho từ cuối năm vừa qua. Lợi nhuận không có, vốn kinh doanh bị ăn mòn nên tôi phải dừng sản xuất, đóng cửa nhà máy, trả mặt bằng kinh doanh cửa hàng. Để thanh lý số hàng tồn kho tìm hướng kinh doanh khác, chúng tôi cũng đã chuyển hướng bán hàng lên các hội nhóm, trang điện tử... nhưng cũng không thoát khỏi tình cảnh ế ẩm" - bà Oanh ngao ngán.

Phục hồi mờ nhạt

Số liệu từ Hội VLXD Việt Nam cho thấy, về ngành gốm, sứ xây dựng, hiện nay cả nước đã có 83 nhà máy sản xuất gạch ốp lát được đầu tư với tổng công suất 826 triệu mét vuông/năm. Sứ vệ sinh có 26 DN với 65 dây chuyền có thể cho "ra lò" 27 triệu sản phẩm/năm. Thế nhưng trong năm 2023, do tiêu thụ sản phẩm chậm, lượng tồn kho rất lớn, nhà máy sản xuất hầu hết đều phải dừng bớt dây chuyền, chủ động giảm sản lượng sản xuất để tránh tồn kho.

Về ngành kính xây dựng, do khó khăn về tiêu thụ sản phẩm nên nhiều nhà máy đã phải ngừng sản xuất. Cả nước có 10 DN sản xuất kính với tổng công suất khoảng 5.900 tấn/ngày nhưng năm 2023 sản lượng sản xuất chỉ đạt 212 triệu m2, bằng 55% so với tổng công suất thiết kế. Về tiêu thụ chỉ đạt khoảng 176 triệu m2 (khoảng 83% so với sản lượng sản xuất).

Ngay cả vật liệu xây không nung, hiện nay cả nước có trên 1.600 cơ sở sản xuất với tổng công suất thiết kế đạt khoảng 10 tỷ viên/năm (chiếm khoảng gần 30% tổng công suất thiết kế sản phẩm vật liệu xây) song hoạt động các các DN trong lĩnh vực này hiện cũng đang gặp rất nhiều khó khăn.

Thời điểm năm 2019, trước khi xảy ra đại dịch Covid-19, sản xuất đã đạt khoảng gần 5 tỷ viên quy tiêu chuẩn (QTC), chiếm tỷ trọng 25% tổng lượng vật liệu xây. Tuy nhiên năm 2023 vừa qua, ước sản lượng chỉ đạt khoảng gần 2,8 tỷ viên QTC, chiếm khoảng 16% tổng sản lượng gạch xây, giảm 5% so với năm 2022. Sản lượng tiêu thụ 2,7 tỷ viên QTC, giảm 4,5%.

Phó Chủ tịch Hội VLXD Việt Nam Phạm Văn Bắc kiến nghị, để tháo gỡ khó khăn trước mắt trong sản xuất, tiêu thụ VLXD cần tập trung giải quyết các vấn đề như thúc đẩy hoạt động đầu tư xây dựng, có chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng cho DN. Cùng với đó, Chính phủ cần tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản, nhà ở và kiểm soát chặt chẽ việc nhập khẩu VLXD.

Bên cạnh đó, các DN sản xuất VLXD cũng cần chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh, đổi mới công nghệ, đa dạng hoá sản phẩm, tiết giảm chi phí sản xuất.

"Quan điểm, mục tiêu của Chiến lược phát triển VLXD thời kỳ 2021 - 2023, định hướng đến 2050 sẽ sản xuất VLXD sử dụng hợp lý tài nguyên khoáng sản, tận dụng tối đa phế thải từ các ngành sản xuất khác; sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng; tạo ra các sản phẩm xanh, tính năng cao" - ông Phạm Văn Bắc cho biết.

Nhận định về xu hướng thời gian tới, các chuyên gia và DN trong ngành cho rằng, những tín hiệu phục hồi cho thị trường VLXD còn khá mờ nhạt. Trước hết là sự phụ thuộc của ngành VLXD vào bất động sản còn quá lớn, trong khi ngành bất động sản vẫn còn khó khăn. Chỉ khi nào bước qua giai đoạn khó khăn của chu kỳ kinh tế, các điểm nghẽn trên thị trường được tháo gỡ, nguồn cung bất động sản tăng trở lại hứa hẹn là thời kỳ phát triển mạnh mẽ và ổn định của ngành VLXD.