American Exceptionalism – Mỹ có thể khiến thị trường toàn cầu và Việt Nam dậy sóng như thế nào?

Khái niệm "American Exceptionalism" không chỉ đơn thuần ám chỉ sự đặc thù của Mỹ về mặt lịch sử, văn hóa, mà còn thể hiện sức mạnh kinh tế và tài chính. Báo cáo của Công ty Cổ Phần Chứng khoán Mirae Asset vừa công bố cho thấy, dòng vốn đầu tư toàn cầu vẫn tập trung mạnh mẽ vào thị trường Mỹ nhờ các yếu tố kinh tế nền tảng vững chắc, hệ thống tài chính linh hoạt, và chính sách tiền tệ mang tính điều hướng. Chỉ số S&P 500 tăng 3,76% trong tháng 11/2024, trong khi nhiều thị trường chứng khoán khác như Nikkei 225 (-2,72%) hay Hang Seng (-4,70%) ghi nhận sự thoái vốn.

Tác động của "American Exceptionalism" và chính sách kinh tế toàn cầu đến các khu vực chủ chốt. Nguồn: Báo cáo Vĩ mô và Chiến lược tháng 12/2024, Chứng khoán Mirae Asset (Việt Nam).

Lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm giảm về mức 4,15%, mức thấp nhất trong hơn một tháng. Điều này phản ánh kỳ vọng thị trường về chính sách cắt giảm lãi suất từ Fed trong năm 2025, tạo nên môi trường thuận lợi để dòng vốn tiếp tục đổ về Mỹ. Đây là minh chứng rõ ràng nhất cho sức hấp dẫn của "American Exceptionalism".

Tác động của vị thế Mỹ lên chính sách tiền tệ toàn cầu

Chính sách tiền tệ của Mỹ, cụ thể là từ Cục Dự trữ Liên bang (Fed), đã và đang tạo ra những làn sóng lớn trên toàn cầu. Theo Mirae Asset, lãi suất liên bang được duy trì ở mức 4,5%-4,75% vào cuối năm 2024, phản ánh quan điểm thận trọng trước các áp lực lạm phát dai dẳng (CPI tháng 10/2024 đạt 2,6% YoY). Dù Fed đã giảm tốc độ tăng lãi suất, các động thái này vẫn đặt áp lực lớn lên nhiều quốc gia trong việc duy trì chính sách tiền tệ phù hợp.

Tại Việt Nam, tỷ giá USD/VND tăng 4,27% từ đầu năm 2024, phản ánh ảnh hưởng trực tiếp từ sức mạnh đồng USD. Để giảm áp lực tỷ giá, NHNN đã thực hiện các biện pháp điều tiết mạnh mẽ như phát hành tín phiếu với tổng giá trị 21,4 nghìn tỷ đồng và thực hiện giao dịch mua lại đảo ngược (RRP) trị giá 315 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, nguồn dự trữ ngoại hối của Việt Nam chỉ tương ứng 2,4 tháng nhập khẩu, thấp hơn ngưỡng 3 tháng của IMF, hạn chế khả năng can thiệp tỷ giá sâu rộng.

Diễn biến tỷ giá USD/VND và chỉ số DXY giai đoạn 2022-2024. Nguồn: Phòng phân tích Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam, dữ liệu từ Bloomberg, FiinPro, NHNN.

Thị trường tài chính Việt Nam trước làn sóng từ Mỹ

Theo Mirae Asset, Việt Nam ghi nhận sự sụt giảm mạnh trong hoạt động mua ròng của khối ngoại, với tổng lượng bán ròng từ đầu năm 2024 đạt 88 nghìn tỷ đồng. Sự dịch chuyển này phần lớn đến từ môi trường lãi suất cao tại Mỹ, hấp dẫn nhà đầu tư nước ngoài quay trở lại thị trường Mỹ. Đồng thời, mức tăng trưởng của VN-Index (-1,11% trong tháng 11/2024) phản ánh tâm lý thận trọng của nhà đầu tư trong nước khi áp lực thanh khoản vẫn tồn tại.

Thị trường chứng khoán Việt Nam, dù suy yếu, vẫn có một số điểm sáng. Các ngành sản xuất ghi nhận sự tăng trưởng mạnh, phản ánh nhu cầu tái cơ cấu và tận dụng cơ hội từ chiến lược "Trung Quốc +1". Tuy nhiên, nhóm ngành ngân hàng và bất động sản chịu áp lực lớn, đặc biệt từ khối nợ trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn.

Trong khi đó, thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam tiếp tục mở rộng, với tổng giá trị phát hành đạt 355 nghìn tỷ đồng (+49,5% YoY). Tuy nhiên, tỷ lệ chậm trả lãi/gốc trái phiếu ở mức 15,3% vào cuối tháng 11/2024, cho thấy rủi ro thanh khoản vẫn ở mức cao. Trong đó, các ngành bất động sản và năng lượng chiếm tỷ lệ cao nhất trong nhóm chậm trả, lần lượt là 60% và 44%.

Lãi suất cao tại Mỹ làm tăng chi phí vay vốn quốc tế, khiến nhiều doanh nghiệp Việt Nam khó huy động vốn từ các thị trường quốc tế. Điều này tạo ra áp lực lên chính sách tiền tệ và khả năng tái cấp vốn nội địa.

Triển vọng và chiến lược cho năm 2025

Bước sang năm 2025, kỳ vọng cắt giảm lãi suất từ Fed có thể tạo điều kiện để Việt Nam tái tích lũy dự trữ ngoại hối và giảm lãi suất điều hành. Theo Mirae Asset, lượng kiều hối ổn định và thặng dư thương mại (23,3 tỷ USD trong 11 tháng đầu năm 2024) là hai yếu tố hỗ trợ chính. Tuy nhiên, dòng vốn ngoại vẫn cần sự cải thiện mạnh mẽ, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh khu vực gia tăng.

Theo Mirae Asset, Chính phủ dự kiến tập trung vào đầu tư công và thúc đẩy năng lượng tái tạo để nâng cao sức hấp dẫn với nhà đầu tư quốc tế. Đồng thời, chiến lược "Trung Quốc +1" giúp Việt Nam giữ vững vai trò trong chuỗi cung ứng toàn cầu, bất chấp áp lực từ "American Exceptionalism".

"American Exceptionalism" không chỉ là câu chuyện của Mỹ mà còn là nhân tố định hình dòng vốn, chính sách tiền tệ, và chiến lược tài chính toàn cầu. Đối với Việt Nam, thích nghi với sức mạnh của Mỹ đòi hỏi sự cân đối khéo léo giữa chính sách nội địa và hợp tác quốc tế. Trong bối cảnh biến động toàn cầu, việc duy trì ổn định kinh tế vĩ mô và thu hút đầu tư bền vững sẽ là chìa khóa để tận dụng lợi thế và giảm thiểu rủi ro từ các tác động ngoại biên.

>> Việt Nam vẫn trong danh sách giám sát tiền tệ của Mỹ: Tín hiệu tích cực hay thách thức?