Ẩn số giá dầu trong bức tranh thu ngân sách Việt Nam năm 2025

Theo báo cáo của Công ty Cổ phần Chứng khoán Vietcap, thu ngân sách năm 2025 của Việt Nam được Bộ Tài chính dự toán sẽ đạt 1.966,8 nghìn tỷ đồng, tăng 15,6% so với dự toán năm 2024. Trong đó, nguồn thu nội địa dự kiến đóng góp 1.668,3 nghìn tỷ đồng, tăng 15,5%; thu từ dầu thô dự kiến đạt 53,2 nghìn tỷ đồng, tăng 15,7%; và thu từ hoạt động xuất nhập khẩu ước tính đạt 235 nghìn tỷ đồng, tăng 15,2%.

Để đạt được mục tiêu này, các yếu tố tác động đến thu ngân sách như tăng trưởng kinh tế, giá dầu, chính sách thuế và kiểm soát thất thu sẽ đóng vai trò quan trọng.

Dự toán ngân sách Nhà nước Việt Nam năm 2025 - Nguồn: Bộ Tài chính, Vietcap tổng hợp.

Với dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025 có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bất ổn như xung đột địa chính trị và biến động giá nguyên liệu, việc Việt Nam đạt mục tiêu tăng thu từ nội địa sẽ gặp thách thức.

Vietcap nhận định rằng nếu Việt Nam duy trì đà phục hồi kinh tế như hiện tại, cùng với các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, khả năng đạt được mục tiêu thu nội địa là khả thi. Tuy nhiên, để đạt mức tăng 15,5% từ thu nội địa, cần thiết phải thúc đẩy cầu nội địa và đầu tư mạnh vào các dự án hạ tầng, trong đó chi NSNN cho đầu tư phát triển năm 2025 dự kiến sẽ tăng 30% so với mức năm 2024.

Giá dầu là một trong những biến số quan trọng, tác động lớn đến thu NSNN từ dầu thô. Để đạt được mức thu 53,2 nghìn tỷ đồng (tăng 15,7%), giá dầu cần duy trì ổn định hoặc tăng nhẹ. Với chính sách đa dạng hóa nguồn cung năng lượng của Việt Nam, Vietcap kỳ vọng khả năng giữ vững nguồn thu từ dầu là có thể đạt được nhưng vẫn phụ thuộc vào biến động giá quốc tế​.

Giá dầu thô, mặc dù đang có xu hướng hồi phục, vẫn tiềm ẩn nhiều biến động do các yếu tố địa chính trị và thay đổi trong chính sách sản xuất của OPEC+. Việc dự báo thu từ dầu thô tăng 15,7% có thể không khả thi nếu giá dầu thế giới giảm sâu hoặc nhu cầu suy yếu, điều này đe dọa đến tính bền vững của nguồn thu từ dầu mỏ.

Nguồn thu từ hoạt động xuất nhập khẩu dự kiến tăng 15,2% vào năm 2025, nhờ việc nâng cao quản lý hải quan và đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng chủ lực như điện tử, dệt may và nông sản. Khi Việt Nam tiếp tục mở rộng các hiệp định thương mại tự do (FTA), việc giảm thuế quan và tăng cường giao thương sẽ hỗ trợ cho tăng trưởng xuất khẩu, từ đó tăng thu NSNN từ lĩnh vực này. Tuy nhiên, biến động kinh tế thế giới và sự phụ thuộc vào thị trường lớn như Mỹ và Trung Quốc có thể tạo ra rủi ro. Do vậy, chính sách ổn định và quản lý chặt chẽ là yếu tố cần thiết để duy trì mức thu nhập này.

Với tỷ trọng xuất khẩu lớn trong tổng GDP, sự suy yếu của các thị trường xuất khẩu chủ lực như Mỹ và châu Âu sẽ ảnh hưởng đến thu NSNN từ hoạt động xuất nhập khẩu. Theo phân tích của Vietcap, nếu không có các hiệp định thương mại mới hoặc mở rộng quan hệ thương mại, nguồn thu từ thuế xuất nhập khẩu khó có thể đạt được mức tăng trưởng kỳ vọng 15,2%​.

Chuyển đổi số trong thu thuế đòi hỏi hệ thống công nghệ và nhân lực chuyên môn cao. Các vấn đề về an ninh mạng, lỗi hệ thống và đào tạo nhân sự có thể làm chậm tiến trình hiện đại hóa quản lý thuế, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả thu ngân sách từ các lĩnh vực này.

Dự toán tăng thu NSNN 15,6% cho năm 2025 là một mục tiêu đầy tham vọng nhưng có tính khả thi nếu các điều kiện kinh tế trong và ngoài nước ổn định. Vietcap cho rằng nếu các chính sách quản lý thuế và hỗ trợ kinh tế được triển khai hiệu quả, Việt Nam có thể đạt được hoặc thậm chí vượt mục tiêu này. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa các chính sách kinh tế vĩ mô, từ tài khóa đến tiền tệ, để đảm bảo nguồn lực quốc gia được sử dụng một cách hiệu quả.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu không chắc chắn, việc đạt được mức tăng thu NSNN dự kiến đòi hỏi Việt Nam cần duy trì tốc độ phát triển bền vững và kiểm soát tốt các yếu tố rủi ro, từ đó giúp nền kinh tế vượt qua các thách thức và đạt được các mục tiêu kinh tế – xã hội đề ra​.

>> FDI chuyển hướng khỏi Trung Quốc: Cơ hội để Việt Nam bứt phá