Bao giờ TPHCM 'khai tử' xe máy giao hàng chạy xăng?

Ngày 22/8, tại Tọa đàm “Giảm phát thải, lọc không khí” do Báo Thanh Niên tổ chức, ông Lê Thanh Hải - Giám đốc Trung tâm tư vấn ứng dụng thuộc Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM (HIDS) - cho biết, đề án chuyển đổi xe 2 bánh từ xe xăng sang xe điện cho toàn bộ tài xế công nghệ đang được hoàn thiện và sẽ trình UBND TPHCM trong tháng 9.

Theo ông Hải, việc chuyển đổi mang lại nhiều lợi ích. Với tài xế là giảm chi phí, cải thiện sức khỏe do hạn chế tiếp xúc khói bụi, tiếng ồn khi chạy xe trên 10 giờ mỗi ngày; với cộng đồng là giảm phát thải và tiếng ồn; với quốc gia là thực hiện cam kết giảm phát thải trong lĩnh vực giao thông.

HIDS kỳ vọng đến năm 2026 sẽ chuyển đổi được 30% lượng xe công nghệ và giao hàng. Giai đoạn đến hết 2027, chương trình hỗ trợ khuyến khích tiếp tục với mục tiêu đạt thêm 50% số tài xế chuyển đổi. “Năm 2027 là thời điểm quan trọng, khi thành phố sẽ kết hợp chính sách xã hội với chính sách chuyển đổi giao thông xanh” - ông Hải nhấn mạnh.

Cũng theo ông Hải, đề án đề xuất TPHCM dành khoảng 50 tỷ đồng ngân sách để hỗ trợ 10.000 - 15.000 tài xế nghèo, cận nghèo, thu nhập thấp. Mỗi tài xế sẽ được hỗ trợ 3-5 triệu đồng để trả trước đợt 1 (tương đương 25% giá trị xe). Từ khoản tiết kiệm chi phí xăng, tài xế có thể tiếp tục trả góp phần còn lại.

Đến năm 2028, chính sách hỗ trợ sẽ giảm, chỉ còn các gói vay ưu đãi khuyến khích tài xế mua xe điện trả góp. Chính sách miễn lệ phí trước bạ và miễn thuế giá trị gia tăng cho tài xế mua xe điện sẽ dừng. Nguyên tắc được áp dụng là “ai chuyển đổi trước sẽ được lợi nhiều hơn”.

Đặc biệt, từ ngày 1/1/2029, chính sách sẽ không cho phép xe xăng 2 bánh cung cấp dịch vụ vận tải, giao hàng trên tất cả các nền tảng.

“Với lộ trình chuyển đổi đang đề xuất trên, chúng tôi tiếp tục hoàn thiện và trình một báo cáo chính sách gửi lên UBND TPHCM. Qua đó, các cơ quan quản lý nhà nước sẽ tiếp tục lộ trình đưa chính sách áp dụng vào thực tế” - ông Hải cho biết.

Nhiều băn khoăn

Bà Đặng Thùy Trang - Giám đốc đối ngoại Công ty Grab Việt Nam - nói rằng, phần lớn tài xế quan tâm đến kế hoạch chuyển đổi phương tiện mà TPHCM đang nghiên cứu, nhưng có đến 80% chưa từng trải nghiệm xe điện. Với họ, xe máy không chỉ là phương tiện di chuyển, mà còn là “cần câu cơm” mỗi ngày, nên sự quen thuộc và hiệu quả khai thác từng km, từng giờ chạy là yếu tố sống còn.

"Thành phố dự kiến hỗ trợ 3 - 5 triệu đồng cho tài xế thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo. Tuy nhiên, trong số hơn 400.000 tài xế đang hoạt động ở TPHCM, rất nhiều người đến từ tỉnh lân cận, không có hộ khẩu tại thành phố nên khó tiếp cận gói hỗ trợ. Việc vay vốn ngân hàng cũng là thách thức lớn khi đa phần tài xế thu nhập thấp, không có tài sản thế chấp hay hợp đồng lao động ổn định” – bà Trang nói.

Ông Nguyễn Đông Phong - Giám đốc Trung tâm Thử nghiệm khí thải phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, Cục Đăng kiểm Việt Nam - cho rằng, trong các quy định hiện nay không bắt buộc phải là chuyển xe xăng sang xe điện mà là chuyển sang nhiên liệu xanh sạch không phát thải.

Tuy nhiên, thực tế ngoài xe điện ra thì các phương tiện sử dụng nhiên liệu khác vẫn chưa phổ biến, nói cách khác, hiện tại mới chỉ có xe xăng - xe điện là chính. Vì vậy, việc chuyển đổi này dẫn đến rất nhiều băn khoăn, lo lắng.

Ví dụ như hệ thống sạc pin thế nào, thời gian sạc còn quá lâu, người nghèo, người yếu thế làm sao để chuyển đổi, vấn đề rác thải pin, vấn đề an toàn cháy nổ… Hiện nay, đã có nhiều giải pháp để khắc phục, trong đó rác thải pin được xử lý tập trung với công nghệ tiên tiến tốt hơn, về công nghệ sản xuất pin cũng đã có pin không cháy nổ nhưng thực tế chưa thương mại hóa được.