Bên trong mạng lưới ngầm tuồn chip Nvidia vào Trung Quốc: Quy trình ‘vượt biên’ không một kẽ hở, người mua toàn là khách VIP
Một thị trường chợ đen đang 'lách luật' các hạn chế xuất khẩu của Mỹ thông qua các lỗ hổng trong chuỗi cung ứng.
Mùa thu năm ngoái, một sinh viên Trung Quốc 26 tuổi đang học tại Singapore đóng gói vali để về quê nghỉ lễ. Ngoài quần áo và giày dép, hành lý của anh còn bao gồm 6 con chip trí tuệ nhân tạo tiên tiến của Nvidia.
Được biết, một người quen từ trường đại học đã nhờ anh mua “xách tay” những con chip này về, bởi Mỹ hạn chế xuất khẩu chúng sang Trung Quốc. Mỗi con chip có kích thước gần bằng một máy chơi game Nintendo Switch và sinh viên này không hề bị nghi ngờ khi qua cửa kiểm tra an ninh tại sân bay.
Khi về đến nơi, sinh viên này cho biết anh được trả 100 USD (khoảng 2,5 triệu đồng) cho mỗi con chip, chỉ bằng một phần nhỏ so với giá trên thị trường chợ đen.
Sinh viên này chỉ là một phần của một mạng lưới mua bán và vận chuyển lậu các con chip AI tiên tiến của Nvidia, nhằm “lách” các hạn chế của chính quyền Tổng thống Biden vốn để ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận với chúng, theo điều tra của tờ The Wall Street Journal.
Các con chip của Nvidia rất được săn đón vì khả năng xử lý các phép tính toán lớn cần thiết để huấn luyện các hệ thống AI, vốn rất quan trọng trong cuộc cạnh tranh công nghệ giữa Trung Quốc và Mỹ.
Nguồn cung các con chip cao cấp của Nvidia tại Trung Quốc bắt đầu cạn kiệt vào cuối năm 2022 sau khi Washington áp đặt lệnh hạn chế xuất khẩu đầu tiên. Nvidia đã cung cấp các phiên bản thu nhỏ cho người mua Trung Quốc, nhưng Washington đã hạn chế hơn nữa quyền truy cập vào các chip như vậy vào tháng 10/2023. Động thái này dẫn đến việc hủy bỏ hàng trăm nghìn đơn đặt hàng Nvidia, trị giá ít nhất 5 tỷ USD.
Rất khó để theo dõi
Hơn 70 nhà phân phối đang công khai quảng cáo trực tuyến các con chip bị hạn chế của Nvidia, theo WSJ. Nhiều người bán được xác minh cho biết họ có nguồn cung hàng chục con chip Nvidia cao cấp mỗi tháng. Một số người còn bán cả những máy chủ hoàn chỉnh - có giá lên tới khoảng 300.000 USD - mỗi máy chứa 8 con chip Nvidia cao cấp.
Việc thực thi các hạn chế xuất khẩu chip Nvidia của chính quyền ông Biden phần lớn phụ thuộc vào Bộ Thương mại Mỹ và các công ty dọc theo chuỗi cung ứng chất bán dẫn. Nhiều Chính phủ và khu vực pháp lý nước ngoài không bắt buộc phải áp đặt các biện pháp kiểm soát của Mỹ và việc bán các con chip Trung Quốc thường không bị coi là hành vi phạm tội ở những nơi đó, theo các luật sư thương mại quốc tế.
Theo các luật sư, sinh viên vận chuyển chip Nvidia trên không vi phạm bất kỳ luật nào của Singapore vì các linh kiện công nghệ này không bị hạn chế xuất khẩu tại địa phương.
Những con chip mà sinh viên Trung Quốc mang về nước này được chuyển từ một nhà môi giới bí ẩn ở Singapore có tên là “anh Jiang”, người rất nổi tiếng trong số các nhà phân phối và người mua chip trong khu vực.
Trong các cuộc phỏng vấn với WSJ, Giang cho biết đã tận dụng các mối quan hệ tại các kênh phân phối và nhà tích hợp hệ thống ở Đông Nam Á để giúp khách hàng Trung Quốc có được chip và máy chủ.
Khách hàng của Jiang bao gồm các công ty AI, tổ chức nghiên cứu và đại lý bán chip. Một vài cái tên trong số đối tác của ông đã thành lập công ty ở Singapore, Malaysia, Việt Nam và Đài Loan (Trung Quốc) để lách các hạn chế của Mỹ.
Sau khi đặt hàng, người đàn ông cũng giúp người mua sắp xếp hậu cần. Quá trình đó có thể là một cá nhân vận chuyển sản phẩm hoặc giao hàng theo cách truyền thống hơn, trong đó Jiang giúp chuẩn bị các giấy tờ để khai báo hải quan và liên hệ với các công ty vận chuyển.
“Chúng tôi không thực hiện các đơn hàng lớn. Điều đó sẽ quá lộ liễu”, người môi giới này cho biết.
Hệ thống này dựa một phần vào giấy tờ không đầy đủ có thể tránh được việc bị chính quyền phát hiện, một số người bán cho biết. Trong hai giao dịch tháng 3, một thương nhân có trụ sở tại Thâm Quyến, Trung Quốc đã nhận được lô hàng 20 GPU Nvidia từ Singapore và thêm 40 GPU từ một nhà xuất khẩu có trụ sở tại Đài Loan - mà không chỉ rõ các mẫu chip là gì, theo WSJ.
Luôn có cách để tuồn chip Nvidia ‘vượt biên’ vào Trung Quốc
Thông thường, các nhà phân phối sẽ bắt đầu bằng cách quảng cáo thông tin sản phẩm trong các group trò chuyện nội bộ hoặc bày bán trên các trang thương mại điện tử như Taobao, Idle Fish của Alibaba. Nhiều chủ cửa hàng truyền thống tại các trung tâm nghiên cứu AI hàng đầu của Trung Quốc như Thâm Quyến và Bắc Kinh cũng bày bán chip AI đến từ Nvidia.
Những bên trung gian này thường niêm yết giá 22.500 USD cho chip A100 và 32.400 USD cho H100 cao cấp hơn. Con số này cao hơn 10.000 USD và 25.000 USD so với giá chính thức của hãng. Tuy nhiên, nhiều người bán cho biết giá chợ đen đã giảm hơn một nửa so với mùa hè năm ngoái, do nguồn cung dần ổn định hơn và làn sóng mua theo xu hướng dần hạ nhiệt.
Một số thương nhân tiết lộ họ có tới hàng chục con chip trong kho cùng một lúc và các đơn đặt hàng trước với số lượng lớn hơn có thể được giao trong vòng 1-2 tuần. Đồng thời, họ cũng khẳng định các con chip này luôn được giữ trong hộp đựng nguyên seal như lúc mua từ Mỹ.
“Việc bán đã trở nên rất khó khăn, nhưng vẫn luôn có cách để có được chip”, một nhà phân phối có trụ sở tại Bắc Kinh cho hay. Người này nói thêm rằng anh ta đã nhận được một lô hàng mỗi tháng với hàng chục con chip mỗi lần trong vài tháng qua.
Một số người bán cung cấp gói bảo đảm chất lượng ba năm, bao gồm thay thế sản phẩm lỗi và sửa chữa trục trặc—nhưng không liên quan đến Nvidia. Người mua cho biết họ lo ngại về sự không chắc chắn của các dịch vụ hậu mãi không chính thức.
Hạn chế về năng lực và công nghệ
Sau khi Washington thắt chặt các hạn chế xuất khẩu vào cuối năm ngoái, các viện nghiên cứu và trường đại học Trung Quốc vẫn tiếp tục mua chip AI cao cấp của Nvidia với số lượng hạn chế từ các nhà bán lẻ tại Trung Quốc, theo WSJ. Các giao dịch mua bao gồm H100, một bộ xử lý mà Nvidia chưa bao giờ chính thức vận chuyển đến Trung Quốc vì các hạn chế xuất khẩu có hiệu lực trước khi các chip được bán trên toàn cầu.
Theo các tài liệu, Đại học Thanh Hoa của Trung Quốc và Viện hàn lâm khoa học Trung Quốc là những người mua chính các con chip AI tiên tiến của Nvidia.
Các công ty công nghệ Trung Quốc bao gồm Huawei bị Mỹ trừng phạt đang cố gắng sản xuất chip có sức mạnh tương tự Nvidia, nhưng phải đối mặt với tình trạng hạn chế về năng lực và công nghệ. Việc đào tạo các mô hình AI lớn bằng chip trong nước dễ dẫn đến sự cố hệ thống, một tổ chức nghiên cứu AI hàng đầu từng nói với Thủ tướng Trung Quốc Li Qiang vào tháng 3 năm nay.
Cho đến khi các con chip sản xuất trong nước khả thi xuất hiện ở Trung Quốc, thị trường cho các sản phẩm cao cấp của Nvidia và chuỗi cung ứng đã phát triển xung quanh chúng, có khả năng sẽ vẫn tiếp tục duy trì mạnh mẽ.
Sinh viên Trung Quốc mang theo bộ xử lý Nvidia trong vali cho biết mình sẵn sàng vận chuyển các linh kiện công nghệ để kiếm tiền.
“Tôi rất vui vì đã có thể làm điều gì đó cho đất nước và kiếm thêm một ít tiền. Thế thì sao lại không làm”, người này cho hay.
Theo Wall Street Journal
