Các tỉnh 'nhỏ quá' nên sáp nhập để thêm không gian phát triển

PGS.TS Trần Đức Cường có cuộc trao đổi với PV VietNamNet về định hướng sáp nhập các tỉnh, xóa bỏ cấp huyện của Trung ương.

Trong đề án Chính phủ trình Bộ Chính trị vừa xem xét có dự kiến trình phương án giảm 50% số tỉnh, giảm 60-70% đơn vị hành chính cấp cơ sở. Là nhà nghiên cứu, ông nhận định như thế nào về "cuộc cách mạng" sắp xếp, tinh gọn bộ máy và hệ thống chính trị hiện nay?

Tôi thấy rằng việc thực hiện tinh gọn tổ chức, bộ máy đang được triển khai là cải cách mang tính cách mạng. Cá nhân tôi và nhân dân rất ủng hộ vấn đề này. Với tư cách một nhà nghiên cứu lịch sử, tôi thấy đây là việc làm hợp với quy luật.

Trong lịch sử từng có nhiều cuộc cải cách hành chính như hiện nay. Cụ thể, từ thế kỷ 19, vua Minh Mạng đã tiến hành cải cách hành chính từ trung ương tới địa phương. Ông chia đất nước thành 30 tỉnh và một phủ Thừa Thiên. Việc cải cách như vậy giúp cho hệ thống cơ quan trở nên chặt chẽ, gọn nhẹ hơn.

Năm 2017, Đảng ra Nghị quyết 18 về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Tuy nhiên, vì nhiều lý do, việc thực hiện nghị quyết chưa đạt nhiều kết quả.

Trong điều kiện hiện nay, Đảng, Nhà nước thực hiện quyết liệt vấn đề đổi mới, sắp xếp, tổ chức bộ máy là hết sức cần thiết. Bởi vì phần lớn ngân sách để nuôi bộ máy thì làm gì còn nguồn lực để đầu tư cho phát triển đất nước. Do đó, cần phải tinh gọn bộ máy, giảm bớt các cơ quan hành chính, thực hiện sáp nhập các cơ quan có nhiệm vụ, công việc gần nhau.

Cụ thể, Bộ NN&PTNT sáp nhập với Bộ TN&MT là hợp lý. Bộ LĐTB&XH ra đời sau khi chúng ta kháng chiến cứu nước thành công, rất cần các vấn đề chính sách với cựu chiến binh, nhưng hiện nay, chúng ta đã thống nhất đất nước được 50 năm, nên việc cơ cấu lại, không còn Bộ LĐTB&XH là hợp lý.

Về chủ trương sáp nhập một số tỉnh, tôi thấy rằng đất nước chúng ta đang có tới 63 tỉnh, thành phố thì đặt vấn đề gọn lại là cần thiết.

Đã có thời kỳ sau kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Đảng, Nhà nước cho sáp nhập một số địa phương, ví dụ: Hà Sơn Bình, Hà Tuyên, Hoàng Liên Sơn, Minh Hải, Bình Trị Thiên... nhưng sau này, vì nhiều lý do lại tách ra.

Chúng ta thấy nhiều nước rộng hơn, dân số đông hơn Việt Nam rất nhiều nhưng số tỉnh, thành phố lại ít hơn. Từ đó, Việt Nam có thể tham khảo kinh nghiệm của họ để thực hiện.

Với điều kiện kinh tế - xã hội và công nghệ thông tin như hiện nay, theo ông, chúng ta cần tổ chức bao nhiêu tỉnh, thành phố là phù hợp? Khi nghiên cứu sáp nhập, cần quan tâm đến vấn đề lịch sử, văn hóa... như thế nào?

Theo tôi, chúng ta không thể duy ý chí nói là bao nhiêu tỉnh ngay được. Nhưng những địa phương có diện tích nhỏ quá, có ít nguồn lực phát triển về cơ sở hạ tầng, kinh tế - xã hội, nguồn nhân lực... thì nên thực hiện sáp nhập. Khi đó các tỉnh sẽ có thêm không gian phát triển.

Bên cạnh đó, việc sáp nhập phải dựa trên nghiên cứu nhiều yếu tố về điều kiện địa lý, kinh tế, chính trị, văn hóa, thậm chí là tâm lý cộng đồng.

Về tên gọi, địa danh các tỉnh sau sáp nhập, phải bàn bạc kỹ, vì nó cũng nằm trong yếu tố văn hóa như tôi đề cập ở trên.

Với một số tỉnh có diện tích lớn, nhiều điều kiện để phát triển, thì việc xem xét sáp nhập với địa phương khác phải được nghiên cứu, cân nhắc rất kỹ.

Thực tế khi sắp xếp bộ máy, số lượng cán bộ dôi dư sẽ rất nhiều. Theo ông, cơ quan chức năng cần giải quyết vấn đề này như thế nào?

Chúng ta phải nhìn thẳng vào sự thật là khi sắp xếp bộ máy sẽ có số lượng lớn cán bộ dôi dư. Do vậy, phải có sự chọn lọc kỹ càng, ai đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của tình hình mới thì bố trí vào bộ máy từ trung ương đến cơ sở. Với những cán bộ không phù hợp, có thể bố trí việc khác theo năng lực, sở trường của họ.

Khi sắp xếp, sáp nhập gọn lại thì đòi hỏi năng lực quản lý của cán bộ ở các địa phương phải được nâng cao lên. Do vậy, cần quy định chức năng, nhiệm vụ của bộ máy cho sát với yêu cầu thực tiễn.

>> Những lần tách, nhập địa giới hành chính của TPHCM từ năm 1975 đến nay