Cảnh báo thiên tai khiến 4.000 dân cư phải sơ tán khẩn cấp, cả vùng đất hóa ‘thị trấn ma’ suốt nửa thế kỷ

Rione Terra là một thị trấn nhỏ tuyệt đẹp nằm ở Pozzuoli, nước Ý. Các tòa nhà với gam màu phấn lung linh dưới ánh sáng mặt trời của vùng Địa Trung Hải, được xây dựng từ những năm 1600.

Tuy nhiên, tất cả ngôi nhà ở đây đều bị phủ bụi. Trải qua hàng chục năm, nơi này không ai còn sinh sống, chỉ còn lại những con mòng biển ngồi trên những chiếc ghế xếp - nơi trước đây từng chật kín người.

Trong nhiều thập kỷ qua, một loạt sự kiện đã khiến cho cư dân Rione Terra không dám ở lại. Khu vực Pozzuoli, cùng với Rione Terra, nằm trong Phlegraean Fields, là một khu vực có khoảng 20 miệng núi lửa sẵn sàng phun trào bất cứ lúc nào, được xem là một trong những khu vực núi lửa hoạt động nguy hiểm nhất ở châu Âu. Khoảng 3.900 năm trước, một vụ phun trào lớn ở khu vực này đã khiến tro núi lửa bay đến tận Nga, tạo ra hiện tượng "mùa đông núi lửa" và gây ra sự giảm nhiệt toàn cầu.

Trong khu vực núi lửa của Pozzuoli, hiện vẫn còn hiện tượng "địa chấn chậm" khi sự dâng lên của magma làm mặt đất phình ra, xẹp xuống theo thời gian. Đôi khi, cư dân cảm thấy như có sự sôi sục dưới lòng đất. Chất lỏng magma chảy sâu xuống lòng đất, làm cho các tảng đá ngầm nổi lên, tạo ra những kẽ nứt trên mặt đất. Vào những ngày tồi tệ nhất, quá trình này gây ra hàng trăm trận động đất cường độ thấp và người dân có thể nghe thấy "tiếng ầm ầm dưới lòng đất".

Giuseppe Ioffredo, một hướng dẫn viên và nhà báo tự do xuất thân từ Rione Terra, cho biết người dân ở đây đã tận dụng magma trong cuộc sống hàng ngày của họ. Ví dụ, người La Mã đã tạo ra những bồn tắm nước nóng từ lớp magma, trong khi những cư dân hiện đại sử dụng năng lượng địa nhiệt để nấu ăn và sưởi ấm.

Khi Ioffredo sinh ra, Rione Terra là một trong những khu vực nghèo nhất trong vùng, với dân số đông đúc sống trong các tòa nhà thấp tầng. Gần một nửa dân số thị trấn phải chịu cuộc sống "một giường bốn người". Vào những năm 1970, những cơn địa chấn nhỏ đã làm dấy lên lo ngại về việc các núi lửa ở Phlegraean Fields có thể phun trào sau 432 năm. Lúc đó, các công cụ giám sát núi lửa ở địa phương vẫn chưa được phổ biến.

Lo sợ về nguy cơ phun trào, chính quyền quyết định sơ tán dân ra khỏi khu vực Rione Terra, nơi có nguy cơ cao nhất. Ngày 2/3/1970, quân đội và cảnh sát bao vây thành phố, bắt người dân di dời đến nơi ở mới. Chính quyền cũng công bố khu vực này không an toàn để sinh sống.

Thế nhưng trải qua nhiều năm, không có cơn phun trào nào xảy ra tại thị trấn này. Cảm giác hoài nghi bắt đầu nảy sinh trong cộng đồng dân cư của Rione Terra. Họ đồn rằng chính quyền đã cướp đoạt nhà của họ để làm địa điểm xây dựng các công trình khác.

Vài năm sau đó, khoảng 100 gia đình đã phá bỏ một số rào chắn và trở lại chiếm lại một phần nhỏ diện tích thị trấn. Tuy nhiên, vào năm 1980, một trận động đất đã buộc tất cả phải rời khỏi. Từ năm 1983-1984, khu vực này đã chứng kiến một trong những hoạt động địa chất mạnh nhất trong lịch sử, với ít nhất 500 trận động đất trong một đêm.

Trong thời kỳ này, khoảng 4.000 người sống ở khu vực bên bờ biển Pozzuoli đã bị ép buộc phải di tản, chính quyền cũng thực hiện một số biện pháp để giảm dân số tại khu vực này. Sau một thời gian, các biện pháp này đã được dỡ bỏ, và người dân trở lại Pozzuoli, nhưng riêng thị trấn Rione Terra vẫn bị cấm. Dần dần, thị trấn này đã trở nên hư hại và nguy hiểm đối với những người muốn tiếp cận.

"Những bức tường sụp đổ, cỏ mọc khắp đường và lũ trộm đã lấy sạch những gì có thể. Đi bộ trên đường cũng nguy hiểm vì những ban công lơ lửng treo trên vách đá" một người dân trong khu vực chia sẻ.

Chính quyền địa phương đã cố gắng tái tạo thị trấn để biến nó thành một điểm du lịch thu hút du khách, biến các nhà dân thành 88 phòng khách sạn, 1 nhà hàng, 2 quán bar và 14 cửa hàng. Tuy nhiên, tiến độ thi công chậm trễ do thái độ làm việc thiếu chuyên nghiệp đã khiến việc tái khai trương Rione Terra kéo dài hàng thập kỷ. Hiện nay, Rione Terra vẫn được coi là "thị trấn ma".

Núi lửa Vesuvius ở xa xa nhìn từ Rione Terra như một biểu tượng cảnh báo về nguy cơ của các trận động đất có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Hiện tại, kế hoạch biến Rione Terra thành một điểm du lịch vẫn đang được triển khai. Tuy nhiên, khả năng cho cư dân trở lại đây rất thấp vì chính quyền muốn duy trì mức độ dân số ở mức tối thiểu. Theo Atlas Obscura, chính quyền đã giải thích rằng việc sơ tán du khách sẽ dễ dàng hơn so với sơ tán người dân.

Một mặt khác, hầu hết cư dân cũ của Rione Terra đã qua đời và giá bất động sản đang tăng cao. Vì vậy, chính quyền cũng đang ưu tiên giữ Rione Terra làm khu vực hoang vu và không có cư dân để trở thành một điểm du lịch trong tương lai.

Theo Atlas Obscura

>> Vùng đất vô chủ, rộng bằng cả thành phố đông dân nhất Việt Nam nhưng không một quốc gia nào muốn sở hữu