Chỉ 20 năm nữa, nghề bán bảo hiểm ô tô sẽ biến mất vì xe tự hành phát triển?

Ngày 11/10 vừa qua, Tesla đã ra mắt dịch vụ taxi tự lái (Robotaxi), và CEO Elon Musk tuyên bố rằng sự kiện này sẽ được ghi vào lịch sử.

Elon Musk cho biết, xe tự lái sẽ an toàn hơn con người điều khiển từ 10 đến 20 lần, và dự kiến sẽ được đưa vào sản xuất vào năm 2026.

Một số chuyên gia trong ngành cho rằng việc phổ biến toàn diện công nghệ xe tự lái có thể sau năm 2035, khi đó con người sẽ hoàn toàn được giải phóng khỏi việc lái xe.

Từ việc lấy "người" làm trung tâm chuyển sang "xe" làm trung tâm, xe tự lái sẽ gần như làm thay đổi bảo hiểm xe truyền thống.

Trước hết, chúng ta biết rằng bảo hiểm xe cá nhân truyền thống dựa trên việc lấy "người" làm trung tâm, người mua bảo hiểm là chủ xe, phạm vi bảo hiểm chính là tổn thất xe và thiệt hại do phương tiện gây ra cho bên thứ ba. Sự xuất hiện của công nghệ lái xe tự động khiến hệ thống trở thành chủ thể điều khiển, và các sản phẩm bảo hiểm liên quan phải theo kịp bước phát triển của công nghệ.

Sẽ chỉ cần khoảng 20 năm để các phương tiện tự lái hoàn toàn phổ biến, liệu quá trình này sẽ gây ra ảnh hưởng gì đến bảo hiểm xe hơi và thậm chí toàn bộ ngành bảo hiểm? Hãng nghiên cứu dữ liệu Morningstar đã phân tích và dự báo dựa trên 2 yếu tố: Cấp độ tự động hóa lái xe và tỷ lệ thâm nhập của xe tự lái.

Về cấp độ tự động hóa lái xe, hiện có tổng cộng 6 cấp độ từ L0 đến L5. Thấp nhất là cấp L0, cần người lái thực hiện hoàn toàn việc điều khiển. Cao nhất là cấp L5 có thể thực hiện lái xe hoàn toàn tự động trong bất kỳ điều kiện đường xá và giao thông nào.

Nếu xe tự lái với hệ thống cấp L2 trở xuống gặp tai nạn, tài xế sẽ chịu toàn bộ trách nhiệm. Từ cấp L3 và L4, trách nhiệm có thể là do con người hay hệ thống hoặc là sự kết hợp của cả hai.

Từ cấp độ L3 nâng cấp lên L4 sẽ có sự thay đổi lớn và ngành bảo hiểm ô tô truyền thống sẽ bắt đầu bị ảnh hưởng đáng kể. Các nhà sản xuất hệ thống có thể trực tiếp phải chịu trách nhiệm chính cho các vụ tai nạn.

Theo Waymo, đơn vị kinh doanh xe tự lái của tập đoàn đa quốc gia Alphabet, xe tự lái cấp L4 của họ không phát sinh yêu cầu bồi thường do thương tích, trong khi chỉ số của con người là 1,11 lần trên mỗi triệu dặm; về tổn thất tài sản, xe tự lái cấp L4 của Waymo phát sinh 0,78 lần yêu cầu bồi thường trên mỗi triệu dặm, còn của con người là 3,26 lần.

Cuối cùng, nếu xảy ra tai nạn với xe tự lái cấp L5, nhà sản xuất hệ thống hoặc xe hoàn toàn chịu trách nhiệm, bảo hiểm xe ô tô truyền thống sẽ hoàn toàn mất tác dụng. Đó là bởi vì ý nghĩa của xe tự lái là giải phóng đôi tay của người điều khiển, nên một khi xảy ra tai nạn, rất khó để xác định chủ xe phải chịu trách nhiệm pháp lý cho thiệt hại.

Vì vậy, nói cách khác, nếu xe tự lái cấp L5 được phổ biến rộng rãi, thì bảo hiểm xe ô tô rất có thể sẽ chuyển thành bảo hiểm trách nhiệm sản phẩm và cuối cùng do nhà sản xuất xe hoặc công ty cung cấp chức năng tự lái cho xe đảm nhiệm. Bảo hiểm xe ô tô sẽ trở thành một dạng bảo hiểm thương mại cho một đối tượng nhỏ và tính chất của nó cũng sẽ thay đổi lớn so với hiện nay.

Vậy kịch bản nào cho tương lai bảo hiểm ô tô? Morningstar đã tính toán chia thành 3 giai đoạn như sau:

Giai đoạn đầu tiên, cũng chính là giai đoạn hiện nay, hầu hết các xe tự lái trên thị trường đang ở cấp L2-L3. Như hệ thống FSD của Tesla và hệ thống lái tự động của Xpeng đều thuộc cấp L3, công nghệ tự lái cấp L4 vẫn chưa hoàn thiện, và kinh doanh bảo hiểm ô tô vẫn chưa bị ảnh hưởng.

Giai đoạn thứ hai, từ 2024-2034, công nghệ cấp L4 sẽ có bước tiến cực nhanh, tỷ lệ thâm nhập của xe tự lái đạt 10% và bắt đầu ảnh hưởng lớn đến bảo hiểm xe. Tuy nhiên, ở phần lớn các nước, bảo hiểm trách nhiệm ô tô vẫn là bắt buộc, mặc dù xe tự lái sẽ giảm mạnh tỷ lệ tai nạn.

Giai đoạn thứ ba, từ 2034-2044, tỷ lệ thâm nhập của xe tự lái đạt 60%, kinh doanh bảo hiểm xe truyền thống sẽ ngừng tạo giá trị lớn. Như đã nói trước đó, lúc này bảo hiểm xe sẽ trở thành một dạng bảo hiểm trách nhiệm sản phẩm, như bảo hiểm nhà ở, với mục đích bảo vệ chủ xe khỏi tổn thất không do va chạm giao thông. Nếu phạm vi bảo hiểm ô tô chỉ giới hạn trong lĩnh vực này, quy mô ngành này sẽ giảm xuống mức có thể bỏ qua.

Tất nhiên, trên đây chỉ là kết quả dự đoán táo bạo nhất của Morningstar, hai kết quả dự đoán thận trọng hơn là tỷ lệ thâm nhập xe tự lái sẽ đạt 60% vào năm 2053 và 2060.

Công nghệ xe tự lái đang phát triển nhanh chóng, theo xu hướng này, chỉ 20 năm nữa, hoặc thậm chí xa hơn trong tương lai, bảo hiểm ô tô truyền thống biến mất có lẽ không còn là một lời cảnh báo vô căn cứ. Nhưng cũng sẽ mang lại cơ hội lớn cho các công ty bảo hiểm biết tìm kiếm thay đổi, tối ưu hóa cấu trúc kinh doanh, tìm kiếm lợi nhuận mới, tăng cường đổi mới sản phẩm và nâng cao năng lực cạnh tranh.

>>Từ năm tới, chủ xe có còn phải mua bảo hiểm xe máy bắt buộc?