Chiêm ngưỡng pho tượng rồng bí ẩn “miệng cắn thân, chân xé mình” ngàn năm tuổi độc nhất Việt Nam
Pho tượng này được coi là “độc nhất vô nhị”, chưa từng có trong nền mỹ thuật Việt Nam với tạo hình kỳ lạ.
Đền thờ Lê Văn Thịnh (xã Đông Cứu, huyện Gia Bình, Bắc Ninh) là nơi tôn thờ, tưởng niệm Trạng nguyên – Thái sư Lê Văn Thịnh, một danh nhân tiêu biểu có công lao to lớn đối với vương triều Lý và đất nước.
Trong cụm di tích chùa Đền Thái sư Lê Văn Thịnh, bên cạnh nhiều hiện vật cổ quý giá như: khánh đá, bia đá niên đại Cảnh Hưng 32 (1771), chuông đồng đúc năm Minh Mệnh 16 (1835)... còn có một bảo vật mang đầy màu sắc huyền bí, một tác phẩm nghệ thuật độc đáo bằng đá, đó là tượng rồng trong tư thế “miệng cắn thân, chân xé mình”.
Pho tượng này được phát hiện vào năm 1991, khi nhân dân địa phương tiến hành tu sửa đền, bức tượng đã phát lộ dưới đám cây dại, ngay phía lối lên đền. Sau khi phát hiện khối tượng lạ, người dân trong làng đã xây một ngôi miếu nhỏ, đưa tượng vào thờ và gọi bằng cái tên cung kính "ông rồng”.
Về tổng quan, tượng được làm bằng đá sa thạch, có chiều cao 79cm, rộng (ngang) 136cm, dài (từ trước ra sau) 103cm, trọng lượng khoảng 3 tấn. Hiện vật có niên đại từ thời Lý, khoảng thế kỷ 12. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, đây là pho tượng rồng độc đáo chưa từng thấy trong hình ảnh rồng Việt qua các thời kỳ lịch sử và cũng gần như chưa từng thấy nhắc đến một mô típ rồng nào như vậy trên thế giới.
Tượng rồng được tìm thấy trong khuôn viên nơi từng là tư gia của Thái sư Lê Văn Thịnh nên nhiều người cho rằng tượng chính là nơi gửi gắm những tâm sự về nỗi oan khiên mà Thái sư Lê Văn Thịnh phải chịu trong vụ án trên hồ Dâm Đàm (Hồ Tây) đời vua Lý Nhân Tông.
Bà Nguyễn Thị Trọng, Giám đốc Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh chia sẻ: "Thông qua pho tượng có thể nhận thấy những dụng ý của nhà điêu khắc được gửi gắm khéo léo qua từng đường nét chạm trổ với nhiều ẩn ý, đầy tâm sự, ai oán, khác hẳn với những tượng rồng thường thấy dưới thời nhà Lý, nhà Trần… nó có liên quan đến những oan khiên, trái ngang mà Thái sư Lê Văn Thịnh đã phải chịu lúc đương thời".
Năm 2009, khi xây dựng lại cổng chùa và đền Thái sư Lê Văn Thịnh, người dân địa phương tiếp tục phát hiện hai khúc thân khác của tượng rồng. Một mảnh thân còn nguyên vảy và một bàn chân có 5 vuốt sắc nhọn được làm bằng đá cát sa thạch giống như chất liệu của rồng đá được thờ trong đền.
Với giá trị tiêu biểu độc đáo, tượng “rồng đá/xà thần” ở đền thờ Lê Văn Thịnh đã được Thủ tướng Chính phủ ký quyết định công nhận là Bảo vật Quốc gia năm 2013.
