Chính thức: Nhà khoa học có thể được loại trừ trách nhiệm hình sự
Đây là nội dung đáng chú ý được quy định trong Luật Khoa học, công nghệ (sửa đổi) và đổi mới sáng tạo mới được Quốc hội thông qua.
Sáng 27/6, với 435 trên tổng số 438 đại biểu tán thành, Quốc hội chính thức thông qua Luật Khoa học, công nghệ (sửa đổi) và đổi mới sáng tạo.
Luật mới đã xác lập nguyên tắc chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đồng thời gắn với những biện pháp quản trị rủi ro phù hợp. Chính phủ sẽ quy định tiêu chí xác định rủi ro được chấp nhận và xây dựng quy trình đánh giá việc tuân thủ quy định, quy trình triển khai, qua đó thiết lập khuôn khổ pháp lý cho cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, đảm bảo vừa khuyến khích sáng tạo, vừa bảo vệ lợi ích cộng đồng.
Ảnh: Quochoi.vn
Theo Điều 9 của luật được thông qua, rủi ro trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được chấp nhận theo quy định của luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan; bảo đảm có biện pháp quản trị rủi ro phù hợp. Đáng chú ý, tổ chức, cá nhân thực hiện hoạt động nghiên cứu, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo được loại trừ trách nhiệm hành chính, miễn trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại gây ra cho Nhà nước nếu đã tuân thủ đầy đủ quy trình, quy định trong quá trình triển khai thực hiện nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo và không có hành vi gian lận, cố ý vi phạm pháp luật, không sử dụng sai mục tiêu, phạm vi kinh phí.
Ngoài ra, luật cũng đề cập đến việc loại trừ trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự đối với rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ, đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết về tiêu chí, quy trình đánh giá việc tuân thủ các quy định liên quan.
Bên cạnh đó, luật quy định tổ chức thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo sử dụng ngân sách nhà nước hoặc các nguồn kinh phí hợp pháp khác của đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước không phải hoàn trả kinh phí đã sử dụng đúng mục tiêu, phạm vi nếu đã tuân thủ đầy đủ quy định quản lý nhiệm vụ, quy trình thực hiện, nội dung nghiên cứu, biện pháp phòng ngừa rủi ro nhưng kết quả của nhiệm vụ không đạt được mục tiêu đề ra.
Về cơ chế đặc biệt nhằm hỗ trợ giải mã công nghệ và mua bí quyết công nghệ theo quy định tại Điều 31, luật cho phép tổ chức chủ trì nhiệm vụ khoa học và công nghệ áp dụng cơ chế đặc biệt trong việc chỉ định, chi trả cho chuyên gia cũng như mua trực tiếp sản phẩm, công nghệ theo giá thỏa thuận để phục vụ phát triển công nghệ chiến lược.
Ở Điều 36, luật cũng đã chỉnh lý quy định liên quan đến chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư phát triển công nghệ chiến lược, trong đó Nhà nước thực hiện đầu tư, hợp tác và giao nhiệm vụ cho doanh nghiệp. Nội dung cụ thể gồm hai điểm chính: đầu tư xây dựng hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ chuyên biệt tại các khu công nghiệp, khu công nghệ cao nhằm thu hút doanh nghiệp đầu tư xây dựng cơ sở thí nghiệm, nghiên cứu dùng chung; đồng thời đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất cho các cơ sở này để thu hút doanh nghiệp cùng tham gia vận hành, khai thác.
Ảnh: Quochoi.vn
Luật mới trao quyền chủ động cho các tổ chức, cá nhân là chủ sở hữu kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo trong việc quyết định thương mại hóa kết quả. Theo đó, tổ chức được giao quyền quản lý, sử dụng kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo được tự chủ, tự quyết định lựa chọn hình thức, phương án, giá, phân chia lợi nhuận thu được trong việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo. Các hình thức thương mại hóa có thể bao gồm: cho thuê, bán, chuyển nhượng, chuyển giao quyền sử dụng; kinh doanh dịch vụ; hợp tác, liên doanh, liên kết, thành lập doanh nghiệp; tự khai thác, sử dụng...
Đáng chú ý, luật quy định việc thành lập Quỹ Đầu tư mạo hiểm quốc gia để đầu tư, cùng đầu tư cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, góp vốn vào các quỹ khởi nghiệp sáng tạo khác và hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia. Quỹ này sẽ được cấp vốn điều lệ từ ngân sách nhà nước, đồng thời có quyền tiếp nhận tài trợ, viện trợ và các nguồn vốn hợp pháp khác mà không làm tăng vốn điều lệ.
>> Nhà khoa học sẽ được miễn trách nhiệm nếu nghiên cứu không thành
