Chủ nhân giải Nobel gióng hồi chuông cảnh báo về kinh tế Mỹ

“Tôi cho rằng chúng ta vẫn có thể tài trợ cho chính phủ Hoa Kỳ”, Stiglitz phát biểu với nhà báo Steve Sedgwick của CNBC vào thứ Sáu, bên lề Diễn đàn thường niên Ambrosetti tại Ý. Tuy nhiên, ông bổ sung rằng "thị trường hiện đang nghi ngờ về khả năng quản lý kinh tế”, được phản ánh ở chỗ lãi suất thực tế kỳ vọng trong 10 năm tới tăng từ 2% lên khoảng 2,5%.

“Để tôi nói rõ, tôi đồng tình với nhận định đó, và tôi nghĩ thị trường đang phản ứng khá chậm”, Stiglitz nhấn mạnh. “Chẳng hạn, họ chưa thực sự tính đến tuyên bố của ông Trump rằng doanh thu thuế quan sẽ bù đắp thâm hụt ngân sách. Điều mà ông ấy không hiểu là các doanh nghiệp cần thời gian để điều chỉnh lại chuỗi cung ứng. Trong ngắn hạn, họ vẫn phải duy trì chuỗi cung ứng cũ và trả mức thuế cao”.

“Nhưng, bạn biết đấy, các doanh nghiệp sẽ tìm cách nhập khẩu hàng hóa với mức thuế thấp nhất. Và khi điều đó xảy ra, nguồn thu thuế quan sẽ giảm xuống”, ông nói thêm. “Do đó, tôi cho rằng vị thế tài chính của Hoa Kỳ sẽ tệ hơn so với những dự báo hiện tại vốn giả định rằng nguồn thu thuế quan duy trì ở mức cao”.

Mối lo ngại về thâm hụt

Trong nửa cuối tuần này, lợi suất trái phiếu dài hạn toàn cầu đã dịu lại sau khi đạt mức cao kỷ lục vào thứ Ba. Đáng chú ý, lợi suất trái phiếu Kho bạc kỳ hạn 30 năm của Hoa Kỳ đã chạm mốc 5% trong thời gian ngắn, sau khi thị trường phản ứng mạnh với phán quyết của tòa phúc thẩm liên bang rằng phần lớn mức thuế quan do ông Trump áp đặt là bất hợp pháp. Phán quyết này mở ra khả năng Washington sẽ phải hoàn trả hàng tỷ đô la thu được từ các loại thuế đó.

Những lo ngại về triển vọng tài khóa của Hoa Kỳ gia tăng trong năm nay, khi nhiều phân tích cho thấy kế hoạch ngân sách của Trump có thể khiến thâm hụt tăng thêm hàng nghìn tỷ đô la trong thập kỷ tới, ngay tại thời điểm mức thâm hụt đã vượt quá 6% GDP.

Jason Furman, cựu Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế dưới thời Tổng thống Barack Obama, phát biểu với CNBC rằng chính quyền Trump “đã tiếp nối con đường thâm hụt cao từ các chính quyền trước và về cơ bản đã khóa chặt nó”.

“Họ ban hành luật cắt giảm thuế và chi tiêu, rồi lại áp thuế quan. Tất cả những điều đó về cơ bản là trung lập về mặt tài khóa. Nhưng cần nhớ, ‘trung lập về tài khóa’ ở đây đồng nghĩa với việc chấp nhận mức thâm hụt khoảng 6% GDP, tăng lên 7% GDP, và nợ công tiếp tục leo thang so với GDP”, Furman phân tích tại Diễn đàn Ambrosetti.

Theo ông, nói rằng điều này sẽ “làm tê liệt” nền kinh tế Mỹ là phóng đại, song chắc chắn sẽ tạo ra những hệ quả tiêu cực: lãi suất thế chấp cao hơn, môi trường đầu tư khó khăn hơn cho doanh nghiệp. Furman cũng lưu ý rằng không ai có thể xác định chính xác khi nào mức vay nợ của Hoa Kỳ sẽ đạt ngưỡng “khủng hoảng”.

Năm nay, diễn biến trên thị trường trái phiếu nhiều lần tách rời khỏi xu hướng “chạy sang tài sản an toàn”. Thực tế, lợi suất trái phiếu - vốn biến động ngược chiều với giá - đã tăng mạnh trong đợt bán tháo trên TTCK hồi tháng 4, sau khi ông Trump công bố gói thuế quan đầu tiên.

“Các nhà đầu tư trái phiếu dường như muốn ‘vừa có bánh vừa được ăn’”, Jonathan Mondillo, Giám đốc toàn cầu mảng thu nhập cố định tại Aberdeen, chia sẻ với chương trình “Squawk Box Europe” của CNBC hôm thứ Năm.

“Trước khi doanh thu từ thuế quan chảy vào, mọi người đều lo ngại điều này sẽ làm chậm tăng trưởng, nới rộng thâm hụt và buộc phải phát hành thêm trái phiếu. Nhưng nay, khi nguồn thu đã bắt đầu xuất hiện, hy vọng chúng sẽ được dùng để trả nợ dài hạn. Dẫu vậy, tôi vẫn cho rằng mối lo ngại trên thị trường trái phiếu còn rất lớn, đặc biệt ở kỳ hạn dài”, ông nhấn mạnh.

EU “đã phải chấp nhận một thỏa thuận tồi”

Bình luận về thỏa thuận thương mại mới đây giữa Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu, Stiglitz cho rằng Brussels “đã nhận một thỏa thuận tồi” so với quy mô thương mại giữa hai bên. Nhiều nhà kinh tế và quan chức EU cũng bày tỏ lo ngại rằng liên minh này bị bất lợi, dù đã tránh được kịch bản xấu nhất là mức thuế quan 30%.

“EU có thể đang tận dụng tối đa một tình thế xấu, nhưng vấn đề không chỉ là thương mại”, Stiglitz nói. “Châu Âu đáng lẽ phải có được thỏa thuận tốt hơn. Rõ ràng họ đã chấp nhận một thỏa thuận tồi. Nhưng điều cốt lõi ở đây là vấn đề quốc phòng. Châu Âu đang ở trong tình trạng chiến tranh. Họ biết, và Hoa Kỳ cũng biết. Vấn đề là châu Âu chưa có đủ năng lực quốc phòng để tự chiến đấu”.

“Thực ra, mọi người lẽ ra đã phải nhận thức được rằng Hoa Kỳ không phải là đối tác đáng tin cậy ngay từ năm 2017. Nhưng họ đã không rút ra bài học đó. Và đây chính là thỏa thuận tốt nhất mà họ có thể đạt được”, Stiglitz kết luận.

Theo CNBC