Chứng khoán lao dốc, USD suy yếu: Chuyện gì đang xảy ra với siêu cường số 1 thế giới?
Một cái nhìn về tác động của Trumponomics.
Các cuộc khảo sát cho thấy, người Mỹ đặt kinh tế và việc làm lên hàng đầu trong số các vấn đề quan trọng. Đảng Cộng hòa đã tận dụng điều này trong cuộc bầu cử năm ngoái, đổ lỗi cho đảng Dân chủ về tình trạng giá cả tăng vọt sau đại dịch.
Giờ đây, đến lượt đảng Dân chủ chỉ ra những dấu hiệu cho thấy chính sách của Donald Trump đang gây tổn hại cho tăng trưởng kinh tế. Giữa những tranh cãi đảng phái ồn ào, việc phân biệt giữa thực tế và ngôn từ chính trị trở nên khó khăn.
Dưới đây là 10 chỉ số kinh tế quan trọng, từ lạm phát, thị trường chứng khoán đến những chỉ số ít được biết đến hơn, cung cấp một bức tranh toàn cảnh về nền kinh tế Mỹ.
Hiện tại, tình hình chưa đến mức nghiêm trọng, nhưng vẫn có lý do để lo ngại.
Thị trường chứng khoán giảm mạnh
Dấu hiệu cảnh báo rõ ràng nhất và cũng gây chú ý nhất là sự sụt giảm mạnh của thị trường chứng khoán Mỹ trong vài tuần qua. Chỉ số S&P 500 đã giảm xuống dưới mức trước khi ông Trump giành chiến thắng vào tháng 11.
Sự đảo ngược này đã xóa sạch hơn 5.000 tỷ USD lợi nhuận trong đợt tăng giá hậu bầu cử, khi nhà đầu tư từng lạc quan về chính sách của ông Trump. Nguyên nhân chính là chiến dịch áp thuế cao của tổng thống, khiến thị trường lo ngại điều này sẽ làm chậm tăng trưởng kinh tế.
Dù vậy, đợt giảm này chỉ là một sự điều chỉnh hơn là một cơn khủng hoảng. Cổ phiếu Mỹ vẫn có giá cao theo tiêu chuẩn lịch sử, và một phần sự suy giảm có thể là sự dịch chuyển vốn sang các thị trường khác.
Nếu giá cổ phiếu ổn định từ thời điểm này, tác động đến nền kinh tế sẽ không quá lớn. Tuy nhiên, nếu đà bán tháo tiếp tục, nó có thể trở thành dấu hiệu của sự yếu kém và đồng thời là một yếu tố kéo nền kinh tế đi xuống.
Lạm phát vẫn là thách thức
Trong số các chỉ số kinh tế, lạm phát có lẽ là yếu tố quan trọng nhất giúp ông Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử. Trên đường vận động tranh cử, ông cam kết sẽ kiểm soát lạm phát, vốn đã tăng lên mức cao nhất trong khoảng 40 năm dưới thời Joe Biden. Tuy nhiên, thực tế lại không đơn giản như vậy.
Thước đo lạm phát ưa thích của Cục Dự trữ Liên bang (Fed), chỉ số chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) tháng 2 vẫn cao hơn mục tiêu 2% của Fed. Dù mức này thấp hơn vài năm trước, nhưng có dấu hiệu cho thấy lạm phát đang chững lại ở mức cao.
Lạm phát phần lớn nằm ngoài tầm kiểm soát trực tiếp của Nhà Trắng. Ông Biden đã phải đối mặt với gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch, trong khi chính sách kích thích kinh tế quy mô lớn của ông cũng góp phần làm giá cả tăng.
Về phần mình, ông Trump khó có thể tác động trực tiếp đến giá cả hàng hóa thiết yếu, chẳng hạn như giá trứng tăng cao do dịch cúm gia cầm. Tuy nhiên, chính sách áp thuế cao của ông có thể khiến lạm phát tồi tệ hơn, khi giá hàng nhập khẩu tăng vọt.
Niềm tin tiêu dùng giảm mạnh
Hiện tại, tác động của thuế quan xuất hiện rõ nhất trong các khảo sát kinh tế hơn là dữ liệu thực tế.
Chỉ số niềm tin tiêu dùng của Đại học Michigan đã giảm xuống 57,9 điểm vào tháng 3, mức thấp nhất kể từ tháng 11/2022. Những mức thấp như vậy thường báo hiệu suy thoái.
Dù khảo sát này có thể bị ảnh hưởng bởi quan điểm chính trị (cử tri đảng Dân chủ hiện đang bi quan hơn Cộng hòa), nhưng các chỉ số khác cũng cho thấy bức tranh tương tự. Chỉ số niềm tin tiêu dùng của Conference Board đã giảm 7 điểm trong tháng 2, mức giảm mạnh nhất trong hơn 3 năm qua.
Tiền lương cơ bản vẫn khả quan
Bất chấp tâm lý bi quan, một chỉ số quan trọng là thu nhập của người lao động lại cho thấy tín hiệu tích cực. Nhờ lạm phát giảm tốc từ giữa năm 2022, tiền lương trung bình tính theo giá trị thực vẫn ở mức cao nhất trong năm năm qua.
Xu hướng này bắt đầu từ thời ông Biden và tiếp tục duy trì dưới thời ông Trump.
Chừng nào tiền lương thực tế còn giữ vững, tiêu dùng sẽ vẫn mạnh, và điều đó giúp duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế. Mặc dù doanh số bán lẻ giảm trong tháng 1, nhưng không thể đổ lỗi hoàn toàn cho ông Trump, do thời tiết mùa đông khắc nghiệt bất thường.
Câu hỏi cho những tháng tới là liệu việc ông Trump thúc đẩy thuế quan có làm suy yếu nền kinh tế tiêu dùng hay không. Giá nhập khẩu cao hơn sẽ làm giảm sức mua thực tế của người dân.
Thị trường việc làm vẫn ổn định
Thị trường lao động Mỹ vẫn duy trì sự ổn định. Tỷ lệ thất nghiệp ở mức 4,1% vào tháng 2, gần với mức trước đại dịch. Khi Fed bắt đầu tăng lãi suất vào năm 2022, nhiều chuyên gia dự đoán nền kinh tế sẽ rơi vào suy thoái và sa thải hàng loạt.
Nhưng nhờ vào khoản tiết kiệm lớn của người tiêu dùng, lãi suất vay nợ thấp của doanh nghiệp, và sự bùng nổ chi tiêu vào AI, thị trường lao động vẫn trụ vững.
Tuy nhiên, những yếu tố này đang dần suy yếu. Người tiêu dùng đã sử dụng phần lớn số tiền tiết kiệm. Nhiều doanh nghiệp đang phải tái cấp vốn với lãi suất cao hơn. Và cơn sốt đầu tư vào AI cũng có dấu hiệu giảm nhiệt.
Chính sách của ông Trump có thể làm tình hình thêm căng thẳng, nhất là khi Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE), do Elon Musk điều hành, đang tìm cách cắt giảm quy mô khu vực công.
Sự bất ổn gia tăng
Chính sách kinh tế của ông Trump vẫn còn nhiều biến số. Những người phản đối lo ngại về tác động tiêu cực từ thuế quan, trong khi người ủng hộ tin rằng ông sẽ tạo ra một "kỷ nguyên vàng" mới thông qua cắt giảm thuế và bãi bỏ quy định.
Chỉ số bất ổn chính sách kinh tế, theo dõi mức độ tranh cãi giữa các nhà kinh tế, đã tăng vọt kể từ khi ông Trump nhậm chức, phản ánh sự thiếu chắc chắn về chính sách của chính quyền mới.
Chi tiêu chính phủ
Với gánh nặng nợ của Hoa Kỳ đang phình to, ông Trump đã hứa rằng ông sẽ cắt giảm chi tiêu liên bang. Ông đã tạo ra DOGE với mục đích được cho là để xác định gian lận và lãng phí, và loại bỏ tới 2 nghìn tỷ đô la một năm khỏi ngân sách của chính phủ.
Đó luôn là một tham vọng xa vời: việc cắt giảm ở mức đó sẽ vượt quá toàn bộ chi tiêu tùy ý của chính phủ.
Theo nghĩa đó, thật tốt khi thấy rằng ông Trump đang chậm trễ một cách đáng tiếc trong các khoản cắt giảm theo kế hoạch của mình. Khi đo bằng dòng tiền chảy ra từ Kho bạc, chi tiêu đang vượt xa những năm trước.
Thật không may, quỹ đạo tài chính của Hoa Kỳ vẫn không bền vững và DOGE dường như không phải là một viên đạn bạc.
Thị trường bất động sản chịu áp lực
Thị trường bất động sản là yếu tố quyết định quan trọng của chu kỳ kinh doanh và nó phản ứng nhiều hơn với lãi suất vay hơn là bất kỳ chính sách nào của Tổng thống.
Lãi suất cao đang tạo ra lực cản lớn đối với thị trường nhà đất. Lãi suất vay thế chấp cố định 30 năm ở mức 6,63% vào tháng 3, cao hơn nhiều so với mức trước đại dịch. Điều này đã khiến doanh số bán nhà sụt giảm kể từ đỉnh điểm sau đại dịch, và triển vọng trong thời gian tới vẫn không mấy khả quan.
Đồng USD suy yếu
Ông Trump và phó tổng thống J.D. Vance cho rằng đồng USD mạnh gây bất lợi cho ngành công nghiệp Mỹ. Trên thực tế, đồng USD đã suy yếu so với hầu hết các đồng tiền lớn kể từ khi ông Trump nhậm chức.
Vấn đề là điểm yếu này chủ yếu bắt nguồn từ các chính sách của ông, đặc biệt là các chiến thuật thương mại cực kỳ hung hăng của ông. Khi các nhà đầu tư đặt câu hỏi về sự ổn định của nước Mỹ, rủi ro là họ sẽ giảm nhu cầu đối với tài sản của Mỹ và theo đó là đồng USD.
Tuy nhiên, nguyên nhân chính không phải do chính sách tiền tệ mà là do lo ngại về sự bất ổn kinh tế của Mỹ. Đồng USD yếu hơn có thể làm gia tăng lạm phát bằng cách đẩy giá hàng nhập khẩu lên cao.
Có thể hình dung ra một kết quả tích cực hơn nhiều cho Trumponomics. Chỉ vài tháng trước, các nhà đầu tư đã tin rằng ông sẽ tiếp thêm sinh lực cho môi trường kinh doanh của Hoa Kỳ bằng cách cắt giảm thủ tục hành chính và biến nơi này thành điểm đến hấp dẫn hơn nhiều đối với vốn nước ngoài.
Nhưng câu chuyện về 2 tháng đầu tiên tại nhiệm của ông là chương trình nghị sự của ông đã bị ảnh hưởng như thế nào bởi các mức thuế hỗn loạn và cuộc chiến của ông với công chức. Những nguy cơ trong cách tiếp cận của ông đang bắt đầu thấm vào dữ liệu kinh tế.
Theo Economist
