Chứng khoán Việt Nam trước 'giờ G': 4 nhóm hưởng lợi nhiều nhất từ cú hích lịch sử

Việt Nam đã nằm trong danh sách theo dõi nâng hạng của FTSE Russell từ tháng 9/2018, nhưng đến nay vẫn chưa chính thức được nâng cấp. Theo báo cáo từ Công ty Cổ phần Chứng khoán Mirae Asset (Việt Nam), việc nâng hạng lên nhóm Secondary Emerging Markets có thể sẽ diễn ra vào tháng 9/2025, tạo cơ hội thu hút dòng vốn lớn từ các quỹ đầu tư chỉ số. Đồng thời, kỳ vọng MSCI sẽ nâng hạng Việt Nam vào năm 2026, giúp thị trường tiếp cận lượng vốn đầu tư khổng lồ từ các tổ chức tài chính toàn cầu.

Lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam: Chặng nước rút đầy kỳ vọng. Nguồn: Mirae Asset tổng hợp.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần đáp ứng các tiêu chí khắt khe về thanh toán, minh bạch thông tin và khả năng tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài. Một trong những cải cách quan trọng nhất là cơ chế Non-Prefunding, đã được Bộ Tài chính chính thức phê duyệt trong Thông tư 68/2024/TT-BTC và có hiệu lực từ ngày 02/11/2024.

Theo đó, nhà đầu tư tổ chức nước ngoài có thể thực hiện giao dịch mua chứng khoán ngay trong ngày (T+0) mà không cần ký quỹ trước, và thanh toán vào các ngày tiếp theo (T+1/T+2). Bên cạnh đó, hệ thống giao dịch mới KRX dự kiến sẽ vận hành từ quý 2/2025, giúp nâng cấp hạ tầng giao dịch, rút ngắn thời gian thanh toán và đảm bảo vận hành thông suốt.

Hạ tầng giao dịch và hệ thống thanh toán: Chìa khóa quyết định nâng hạng

Việc nâng cấp hệ thống giao dịch đóng vai trò cốt lõi trong quá trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam. Theo Mirae Asset, hệ thống KRX sẽ chính thức đi vào hoạt động vào quý 2/2025, giúp tối ưu hóa quy trình xử lý lệnh, hạn chế tình trạng nghẽn lệnh và cải thiện tốc độ khớp lệnh.

KRX sẽ giúp chu kỳ thanh toán giảm xuống T+2, qua đó giúp Việt Nam đáp ứng tiêu chuẩn Delivery versus Payment (DVP) – một trong những tiêu chí quan trọng nhất để được nâng hạng bởi FTSE Russell. Theo cơ chế này, chứng khoán chỉ được chuyển giao khi tiền đã được thanh toán đầy đủ, giúp giảm thiểu rủi ro đối tác và đảm bảo thị trường vận hành an toàn hơn. Đây là một trong những yếu tố giúp thị trường chứng khoán Việt Nam tiệm cận với các thị trường mới nổi khác.

Tiêu chí nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam theo FTSE Russell. Nguồn: FTSE, Mirae Asset tổng hợp.

Ngoài ra, Việt Nam đang đẩy nhanh việc thành lập đối tác bù trừ trung tâm (CCP - Central Counterparty Clearing Partner), thuộc Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSDC). Theo Mirae Asset, mô hình CCP sẽ giúp giảm thiểu rủi ro hệ thống, đảm bảo an toàn thanh toán và nâng cao hiệu quả vận hành. Các thị trường đã được FTSE Russell nâng hạng trước đây như Qatar, Kuwait và Saudi Arabia đều đã triển khai hệ thống CCP trước khi được nâng cấp. Nếu Việt Nam hoàn tất mô hình này đúng tiến độ, khả năng nâng hạng vào tháng 9/2025 sẽ cao hơn.

Tuy nhiên, vẫn có một số thách thức lớn cần giải quyết, bao gồm khả năng đồng bộ giữa KRX, CCP và hệ thống thanh toán tại các công ty chứng khoán. Việc chuẩn bị đầy đủ dữ liệu và hoàn thiện các vấn đề pháp lý cũng là một trong những yếu tố quyết định đến thành công của tiến trình nâng cấp hạ tầng. Nếu hệ thống vận hành ổn định vào quý 2/2025, thị trường Việt Nam sẽ có cơ sở vững chắc để FTSE Russell nâng hạng vào tháng 9/2025.

Tác động của nâng hạng đối với dòng vốn ngoại và thị trường

Việc nâng hạng thị trường không chỉ là một thay đổi về phân loại, mà còn tạo ra cơ hội thu hút dòng vốn đầu tư thụ động từ các quỹ ETF và quỹ chỉ số toàn cầu. Theo Mirae Asset, nếu Việt Nam được thêm vào FTSE Emerging Markets Index, tỷ trọng dự kiến sẽ đạt 0,7%, tương đương với dòng vốn tiềm năng khoảng 622 triệu USD từ các quỹ như Vanguard FTSE Emerging Markets ETF và Invesco FTSE Emerging Markets High Dividend Low Volatility UCITS ETF.

Dự báo dòng vốn ETF vào Việt Nam sau khi nâng hạng FTSE. Nguồn: Mirae Asset tổng hợp.

Dữ liệu lịch sử cho thấy, các thị trường trước khi được nâng hạng chính thức đều có mức tăng trưởng mạnh mẽ. Chỉ số chứng khoán Qatar đã tăng 45% từ tháng 9/2013 đến tháng 9/2014, trước khi chính thức được FTSE Russell đưa vào nhóm Secondary Emerging Market. Tương tự, chỉ số Tadawul của Saudi Arabia đã tăng 42% sau khi thị trường này được MSCI nâng hạng vào năm 2018. Nếu Việt Nam đi theo mô hình tương tự, thị trường có thể sẽ ghi nhận xu hướng tăng mạnh trong năm 2025.

Lộ trình nâng hạng của các quốc gia và tác động đến thị trường chứng khoán. Nguồn: Mirae Asset tổng hợp.

Tuy nhiên, yếu tố quyết định dòng vốn thực sự chảy vào thị trường sẽ phụ thuộc vào tiến độ cải cách và khả năng đáp ứng tiêu chí tiếp cận của nhà đầu tư ngoại. Nếu các vấn đề về thanh toán, lưu ký và minh bạch thông tin được giải quyết trước kỳ đánh giá tháng 9/2025, Việt Nam có thể thu hút lượng vốn đáng kể ngay trong năm 2026.

Diễn biến vốn hóa thị trường của Việt Nam và các quốc gia nâng hạng trước đó. Nguồn: Bloomberg, Mirae Asset tổng hợp.

Nhóm ngành nào sẽ hưởng lợi từ việc nâng hạng?

Việc nâng hạng sẽ mang lại lợi ích trực tiếp cho các cổ phiếu vốn hóa lớn, có thanh khoản cao và tỷ lệ sở hữu nước ngoài lớn. Theo Mirae Asset, các nhóm ngành có tiềm năng hưởng lợi nhiều nhất bao gồm ngân hàng, bất động sản, chứng khoán và thực phẩm - đồ uống.

Trong nhóm ngân hàng, VCB (Vietcombank), BID (BIDV) và CTG (VietinBank) là những cổ phiếu có quy mô vốn hóa lớn và mức thanh khoản cao, có khả năng thu hút dòng vốn ngoại mạnh mẽ khi Việt Nam được nâng hạng. Trong khi đó, VHM (Vinhomes) và VIC (Vingroup) cũng sẽ là những cổ phiếu được các quỹ đầu tư nước ngoài đặc biệt quan tâm.

Nhóm chứng khoán cũng sẽ hưởng lợi trực tiếp từ sự gia tăng thanh khoản và tâm lý tích cực của nhà đầu tư. SSI, VCI, VND là những công ty chứng khoán lớn với tỷ lệ sở hữu nước ngoài cao, sẵn sàng hấp thụ dòng vốn ngoại mới. Ngoài ra, thanh khoản gia tăng cũng giúp các công ty môi giới chứng khoán cải thiện biên lợi nhuận từ hoạt động giao dịch và cho vay ký quỹ.

Ngoài ra, nhóm thực phẩm - đồ uống cũng sẽ được hưởng lợi nhờ dòng vốn đầu tư dài hạn từ các quỹ ngoại. VNM (Vinamilk) và MSN (Masan Group) là hai doanh nghiệp có nền tảng tài chính vững chắc, sẽ nằm trong danh mục ưu tiên của các quỹ ETF khi Việt Nam được nâng hạng.

Việt Nam đang bước vào giai đoạn quyết định trong quá trình nâng hạng thị trường chứng khoán. Nếu các cải cách về hạ tầng giao dịch, thanh toán và khả năng tiếp cận của nhà đầu tư ngoại được hoàn thành đúng tiến độ, cơ hội nâng hạng vào tháng 9/2025 là rất lớn. Tuy nhiên, rủi ro vẫn còn, đặc biệt là về khả năng vận hành hệ thống KRX và CCP, cũng như tiến độ triển khai các quy định mới. Nhà đầu tư cần theo dõi sát diễn biến chính sách và xu hướng dòng vốn để có chiến lược đầu tư phù hợp. Nếu lịch sử lặp lại, Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra cú hích lịch sử trước thời điểm chính thức nâng hạng.

>> Thị trường chứng khoán có 'bull run' trong năm 2025?