Chuyển dịch năng lượng và kinh tế tuần hoàn: Việt Nam đang ở đâu trên bản đồ toàn cầu?
Viện Kinh tế Việt Nam đã tổ chức Diễn đàn khoa học "Thực hiện kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam trong điều kiện mới". Sự kiện thu hút sự tham gia đông đảo của các chuyên gia, doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách.
Thực trạng và triển vọng chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam
Việt Nam đang nổi lên như một trong những quốc gia dẫn đầu về phát triển năng lượng tái tạo tại Đông Nam Á. Đến năm 2023, tổng công suất điện tái tạo của Việt Nam đã đạt 16.500 MW, chiếm 30% tổng công suất điện cả nước. Điện gió và điện mặt trời là hai lĩnh vực nổi bật, giúp Việt Nam ghi danh vào nhóm quốc gia phát triển năng lượng tái tạo nhanh nhất thế giới.
Đặc biệt, tại Hội nghị COP26, Việt Nam đã cam kết mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Đây không chỉ là một bước tiến lớn trong công cuộc chống biến đổi khí hậu mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược của Việt Nam trong việc giảm sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch.
Tuy nhiên, khó khăn vẫn còn ở phía trước. Mặc dù đã đạt được những thành tựu đáng kể, Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào than đá, một nguồn năng lượng gây ô nhiễm lớn. Theo các chuyên gia, nhu cầu nhập khẩu than của Việt Nam có thể đạt tới 100 triệu tấn vào năm 2030. Để khắc phục tình trạng này, Việt Nam cần đầu tư nhiều hơn vào công nghệ năng lượng sạch và đa dạng hóa nguồn cung năng lượng tái tạo.
Kinh tế tuần hoàn: Hướng đi bền vững cho tương lai
Kinh tế tuần hoàn (KTTH) là mô hình kinh tế không chỉ giúp giảm lãng phí mà còn tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, kéo dài vòng đời sản phẩm. Mô hình này đang ngày càng trở thành xu hướng phát triển tất yếu trên toàn cầu.
Tại Việt Nam, KTTH đã được lồng ghép vào các chính sách quốc gia, đặc biệt thông qua Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020. Những mô hình tiên phong như Vườn - Ao - Chuồng (VAC) trong nông nghiệp hay việc sử dụng phế phẩm từ mía đường để sản xuất điện là minh chứng cho thấy tiềm năng của KTTH.
Dù đã có những bước khởi đầu khả quan, quy mô và tốc độ triển khai KTTH tại Việt Nam còn khá khiêm tốn. PGS.TS. Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, nhận định rằng: "Việt Nam cần xây dựng các chính sách toàn diện để khuyến khích KTTH không chỉ ở cấp độ quốc gia mà còn tại các doanh nghiệp và hộ gia đình".
 |
| PGS.TS. Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam phát biểu khai mạc Diễn đàn - Ảnh: BTC. |
Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu
Trong bức tranh KTTH toàn cầu, Việt Nam được đánh giá là quốc gia có những nỗ lực ban đầu đáng ghi nhận, tuy nhiên còn nhiều việc phải làm để bắt kịp những quốc gia tiên tiến như Đức, Nhật Bản, hay Hàn Quốc. Điều này không có nghĩa Việt Nam không có cơ hội. Ngược lại, với tiềm năng lớn trong các ngành nông nghiệp, công nghiệp chế biến, và năng lượng tái tạo, Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra bước đột phá.
Thượng tướng Nguyễn Văn Thành, nguyên Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, nguyên Thứ trưởng Bộ Công an, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương nhận định: “Chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn có thể tạo ra cơ hội tăng trưởng toàn cầu trị giá 4,5 nghìn tỷ USD vào năm 2030.” Đây chính là lý do Việt Nam cần tận dụng cơ hội này để thúc đẩy sự phát triển bền vững và nâng cao vị thế trên trường quốc tế.
 |
| Thượng tướng Nguyễn Văn Thành, nguyên Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, nguyên Thứ trưởng Bộ Công an, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương phát biểu đề dẫn - Ảnh: BTC. |
Thách thức và cơ hội cho Việt Nam
Việt Nam đang đối diện với nhiều thách thức trong việc phát triển KTTH, đặc biệt là thiếu sự đồng bộ trong hệ thống pháp lý và công nghệ xử lý chất thải còn hạn chế. Để vượt qua những khó khăn này, Việt Nam cần tập trung vào đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ (R&D), cũng như khuyến khích sự tham gia của các doanh nghiệp trong việc thực hiện các mô hình KTTH.
Dù vậy, cơ hội đang mở rộng khi nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế ngày càng chú trọng đến phát triển bền vững. Cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam chính là động lực mạnh mẽ thúc đẩy quá trình này. Điều này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh cho Việt Nam trên thị trường toàn cầu.
Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng trong việc chuyển dịch năng lượng và phát triển KTTH. Tuy nhiên, để hiện thực hóa các mục tiêu đầy tham vọng, quốc gia này cần tiếp tục cải cách chính sách, đầu tư vào công nghệ, và nâng cao nhận thức cộng đồng về KTTH. Những thảo luận tại Diễn đàn đã cung cấp nhiều luận cứ khoa học quan trọng và những chính sách cần thiết để Việt Nam tiếp tục tiến bước trên con đường phát triển bền vững.
