ĐBQH Nguyễn Anh Trí: Nhiều bộ sách soạn thảo cẩu thả, sính ngoại, có thể ảnh hưởng cả một thế hệ
Đại biểu Nguyễn Anh Trí chỉ rõ, nhiều bộ sách chưa đạt chuẩn, thậm chí cẩu thả, sính ngoại và chứa nhiều lỗi, không đúng nghĩa “giáo khoa”. Đó là lỗi của các ban soạn thảo – những người chưa đủ giỏi và thiếu trách nhiệm.
Góp ý tại phiên thảo luận về dự án Luật Giáo dục (sửa đổi) và Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, ĐBQH Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) thẳng thắn đặt câu hỏi: “Vì sao mô hình nhiều bộ sách giáo khoa được kỳ vọng là hay, nhưng khi triển khai lại thất bại ở Việt Nam?”
Theo đại biểu, có nhiều nguyên nhân, nhưng nổi lên hai nhóm cốt yếu:
Thứ nhất, mô hình này chưa phù hợp với cách học, văn hóa học của người Việt, trong khi xã hội, giáo viên và phụ huynh chưa được chuẩn bị đầy đủ tâm thế để đón nhận một phương thức học tập hoàn toàn mới, dựa trên nhiều bộ sách khác nhau.
Thứ hai, và là nguyên nhân ông nhấn mạnh mạnh mẽ hơn: Nhiều bộ sách được biên soạn chưa đạt chuẩn, thậm chí cẩu thả, sính ngoại và chứa rất nhiều lỗi. Những bộ sách yếu kém này không đáp ứng tiêu chí của một bộ “giáo khoa” đúng nghĩa. “Và đó là lỗi thuộc về các ban soạn thảo, những người chưa thực sự giỏi, chưa đủ trách nhiệm”, ông nói.
ĐBQH Nguyễn Anh Trí cho rằng chính những bộ sách không đạt chuẩn “đã giáng những nhát búa làm vỡ vụn sáng kiến dùng nhiều bộ sách giáo khoa, ngay cả trước khi Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị ra đời”.
Dự thảo Luật sửa đổi quy định Bộ GD&ĐT quyết định một bộ sách giáo khoa để sử dụng thống nhất trên toàn quốc. Đại biểu Nguyễn Anh Trí đồng tình, nhưng bày tỏ lo lắng khi dự thảo không quy định rõ ai sẽ là người soạn bộ sách này.
“Đó là sự bỏ ngỏ hết sức khó hiểu và mạo hiểm”, ông nói, đồng thời nhấn mạnh bộ sách thống nhất phải thật chuẩn mực, đúng nghĩa giáo khoa, hiện đại nhưng vẫn gần gũi văn hóa Việt Nam, và tuyệt đối không có sai sót.
Ông kiến nghị Luật cần quy định cụ thể về một Ban biên soạn sách giáo khoa quốc gia gồm những người thật giỏi, tâm huyết và chịu trách nhiệm cao, giống như Hội đồng thẩm định sách giáo khoa đã được luật hóa.
Đại biểu cũng đề nghị bổ sung định nghĩa “sách giáo khoa” vào phần giải thích từ ngữ: “Sách giáo khoa là sách chuẩn, mẫu mực, đúng và không có lỗi, dùng để giảng dạy”, bởi “hiểu sai một khái niệm cơ bản có thể làm hỏng cả một thế hệ người học”.
Đề xuất cung cấp sách giáo khoa miễn phí từ năm học 2030–2031
Liên quan chính sách cung cấp sách giáo khoa miễn phí cho học sinh, ĐBQH Phạm Hùng Thắng (đoàn Ninh Bình) đánh giá chủ trương này phù hợp tinh thần Nghị quyết 71. Tuy nhiên, ông đề nghị phải quy định rõ thời điểm áp dụng.
Ông giải thích: Dự thảo hiện ghi “hoàn thành năm 2030”, có thể dẫn đến tình trạng thực hiện vào cuối năm 2030, nhưng đầu năm học 2030–2031, học sinh vẫn chưa có sách miễn phí. Vì vậy, đại biểu đề nghị điều chỉnh thành: “Cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh từ năm học 2030–2031”.
Ở góc độ khác, ĐBQH Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) cảnh báo thực tế nhiều nơi tuy miễn phí sách giáo khoa nhưng “ép mềm” học sinh mua số lượng lớn sách bài tập, sách nâng cao, sách tham khảo có nội dung trùng lặp. Điều này vô tình chuyển gánh nặng chi phí sang các loại sách khác.
Để chính sách miễn phí thật sự có ý nghĩa, bà kiến nghị: Tuyên truyền sử dụng và bảo quản sách để tái sử dụng cho các năm sau; Nghiên cứu phát hành sách giáo khoa điện tử ở một số môn phù hợp; Xây dựng mô hình cho mượn thiết bị đọc sách điện tử đối với học sinh khó khăn để đảm bảo công bằng; Xây dựng nền tảng phân phối sách giáo khoa điện tử chính thức, có cơ chế mã hóa và chi trả nhuận bút minh bạch để bảo vệ bản quyền.
