"Đẹp thoát tục" ngôi cổ tự nức tiếng linh thiêng: Ngự trên đỉnh cao nhất ven vịnh Hạ Long, bao quanh bởi thiên nhiên hùng vĩ, non nước hữu tình

Nét đẹp văn hóa ngàn xưa sau Tết, khi không khí xuân đang rộn ràng, người dân tới các đền thờ và thắp hương để tỏ lòng biết ơn và tri ân những vị thần, anh hùng từng đánh đuổi tà ma, bảo vệ quê hương. Các ngôi đền từ miền Nam đến miền Bắc tổ chức lễ hội, phục vụ nhu cầu tâm linh và thư giãn của du khách. Đáng tiếc rằng một thực trạng không mong muốn hiện nay là nhiều đền thờ đã bị "biến đổi" và sử dụng cho mục đích thương mại, buôn bán. Nhưng có một nơi không thế, đó là chùa Lôi Âm.

Chùa Lôi Âm được xây dựng vào khoảng thế kỷ XV, năm Quang Thuận triều đại của vua Lê Thánh Tông (1460-1469), theo các nguồn tư liệu ghi chép và gắn liền với nhiều truyền thuyết tâm linh bí ẩn. Kết cấu của Chùa bao gồm một gian chính và một nhà Thượng điện, nơi tiến hành lễ thắp hương và cúng dường. Theo lịch sử, qua các thời kỳ triều đại Lê và Mạc, chùa Lôi Âm đã trải qua ba lần tu sửa và cải tạo.

Trong giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp, Chùa Lôi Âm trở thành trung tâm hoạt động của Trung đoàn 98, là một phần quân đội chủ lực vùng Đông Bắc.

Chùa Lôi Âm ngự trên đỉnh núi Lôi Âm cao 503 mét, đây cũng là ngọn núi cao nhất bên cạnh vịnh Hạ Long. Khoảng đất nằm trước hồ Yên Lập, được gọi là hồ Vạn Nho trước đây, thuộc thôn Vạn Nho, huyện Hoành Bồ. Từ năm 1975, để phục vụ việc tưới tiêu cho các khu vực lân cận, đập Yên Lập đã được xây dựng và hình thành hồ Yên Lập như ngày nay. Chùa Lôi Âm không chỉ mang giá trị tâm linh mà còn có phong cảnh thiên nhiên đẹp "mê hồn". chùa ở vào thế đầu gối sơn – chân đạp thủy, phía trước có long chầu hổ phục, bên tả che, bên hữu đỡ; trên đỉnh núi có chợ trời, bàn cờ tiên, sau chùa có giếng Tiên, bốn mùa trong xanh.

Năm Tự Đức thứ 3, triều Nguyễn, vua có ra chỉ dụ “Lôi Âm danh sơn Hải Đông”, tạm dịch: Rừng núi Lôi Âm, ở phủ Hải Đông phong cảnh đẹp. “Hải Đông” nay là tỉnh Quảng Ninh.

Sách Đồng Khánh Dư địa chí có đoạn: “Tỉnh hạt Quảng Yên có danh sơn là núi Lôi Âm, sông lớn là sông Bạch Đằng. Danh thắng có chùa Lôi Âm, được xây dựng trên núi Lôi Âm”.

Sau nhiều năm xây dựng, Chùa Lôi Âm đã trải qua những thiệt hại nghiêm trọng. Từ năm 2007, công tác khôi phục Chùa đã bắt đầu. Kiến trúc của ngôi chùa mới theo dạng hình chữ "Công" và nó bao gồm nhiều phần như sau: Kèo mái được xây dựng theo kiểu chồng rường giá chiêng; Gian bái đường gồm 3 gian và hai chái, với hệ thống mái tầng tám; Gian giữa (tòa ống muống) gồm 3 gian, 2 tầng, và 8 mái; Hậu cung của chùa gồm 3 gian, 3 tầng, và 12 mái.

Chùa Lôi Âm đã được phục dựng từ nguồn công đức của Phật tử và sự đóng góp của nhân dân địa phương trong khu vực. Một số di vật từ ngôi chùa gốc cũ vẫn được bảo tồn, bao gồm 14 tháp mộ xây bằng đá xanh và gạch, 2 thống đá, 1 cây hương đá cao 2,48m được chạm hoa sen và hoa cúc, 5 bia đá với hoa văn trang trí theo phong cách nghệ thuật thời Lê-Mạc, cùng với nhiều cột đá với nhiều kích thước và trang trí đa dạng.

Bên phải của chùa có một hệ thống vườn tháp thờ các vị sư trụ trì của chùa từ các thời kỳ khác nhau. Bên trái của chùa có nhà Mẫu, được xây theo kiến trúc hình chữ Nhất. Phía sau nhà Mẫu, cách khoảng 200m là Lầu cậu, với hệ thống mái che là phiến đá rộng tự nhiên. Ngoài ra, xung quanh khu vực chùa vẫn còn tồn tại nhiều cây cổ thụ, trong đó có những cây có đường kính thân lên đến hơn 1m và nhiều loại cây lớn khác.

Với những giá trị lịch sử vượt thời gian, Chùa Lôi Âm đã được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng là Di tích Quốc gia, theo Quyết định số 141QĐ/VH, ngày 23/11/1997.

Ngôi miếu thiêng gắn với nhiều truyền thuyết huyền bí, là nơi đặt bức tượng bằng đá sa thạch xưa nhất Việt Nam