Doanh nghiệp gia tăng xí đất dự án để "trồng cỏ", giải pháp nào cho các nhà quản lý?

Theo đó, tại văn bản góp ý xây dựng Đề án Luật Đất đai (sửa đổi), HoREA nêu tình trạng, có những khu đất vàng trong khu vực trung tâm thành phố bị sử dụng lãng phí, điển hình là khu đất có diện tích vài nghìn m2 tại đường Nguyễn Huệ (quận 1) bị quây tôn, bỏ không hơn 10 năm qua, không đưa vào đầu tư xây dựng kinh doanh, không trở thành cơ sở thương mại, dịch vụ, không tạo ra công ăn việc làm, không đóng góp cho GRDP thành phố.

Hay có những doanh nghiệp thân hữu xí phần các dự án có quy mô lớn nhưng không đưa đất vào sử dụng, không triển khai thực hiện dự án do nhiều nguyên nhân, thậm chí có cả dấu hiệu “đầu cơ” đất đai đều dẫn đến lãng phí nguồn lực đất đai.

Trường hợp khác, những khu đất vàng trong khu vực trung tâm thành phố có quy mô vài chục ha được chỉ định chủ đầu tư cho doanh nghiệp tư nhân thì chênh lệch địa tô chủ yếu rơi vào túi tư nhân, không được huy động đầy đủ vào ngân sách nhà nước để phục vụ lợi ích công cộng và cũng không thấy dành 20% quỹ đất ở của dự án để phát triển nhà ở xã hội theo quy định của Luật Nhà ở.

Đây là những bất cập rất lớn trong quản lý đất đai hiện nay. Chưa kể, công tác điều chỉnh quy hoạch, chuyển mục đích sử dụng đất cũng chưa thực sự hiệu quả, công tác tính tiền sử dụng đất thiếu cẩn trọng dẫn đến thất thu ngân sách Nhà nước, thất thoát tài sản công. Điển hình là vụ chuyển đổi dự án sân golf Phan Thiết thành khu đô thị đã được đưa vào diện theo dõi của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Chủ tịch HoREA, ông Lê Hoàng Châu chia sẻ, trước đây có quy định cách tính giá trị mặt bằng nhà đất công sản đưa vào vốn liên doanh chiếm tỷ lệ không thấp hơn 26%.

Mặc dù cơ chế Chính phủ ban hành khung giá đất và căn cứ nguyên tắc, phương pháp định giá đất và khung giá đất, UBND cấp tỉnh xây dựng và trình HĐND cùng cấp thông qua bảng giá đất trước khi ban hành và cơ chế xác định giá đất cụ thể nhưng khi áp dụng vào thực tế thì không bảo đảm được việc định giá đất phải bảo đảm nguyên tắc phù hợp với giá đất phổ biến trên thị trường.

"Cơ chế thu tiền sử dụng đất hoặc cho phép trả tiền thuê đất 1 lần cho cả chu kỳ thuê đất 50 năm là cách làm ăn xổi, tận thu, cũng không tạo được nguồn thu ổn định, bền vững cho ngân sách nhà nước và cũng là một trong các nguyên nhân làm tăng giá nhà ở.

Đáng lưu ý, hiện nay ở Việt Nam số lượng triệu phú tiền USD dựa trên con số công khai, số lượng người có 1 triệu USD ở Việt Nam khoảng trên 12.000 người. Và 90% số lượng này đều trực tiếp hoặc gián tiếp kinh doanh bất động sản. Đặc biệt, trong nhóm 100 người giàu nhất Việt Nam, tức có trên 30 triệu USD, con số liên quan trực tiếp đến kinh doanh bất động sản là 99,1% và đây là con số đáng suy ngẫm”, ông Châu chia sẻ quan điểm.

Cũng theo ông Châu, cơ chế chỉ định chủ đầu tư thực hiện dự án hạ tầng theo hình thức "Hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT)" trên thực tế Nhà nước bị thất thu ngân sách, thất thoát nguồn lực đất đai. HoREA cho rằng đây là một phương thức xã hội hóa đầu tư hiệu quả nếu các cơ chế chính sách, quy định pháp luật được tập trung xây dựng hoàn thiện để quản lý chặt chẽ hơn.

Bên cạnh đó, tài chính đất đai là một trong những vấn đề quan trọng nhất của pháp luật về đất đai nhưng công tác thể chế hóa còn nhiều bất cập. Thế nhưng hiện nay, thuế bất động sản (công cụ điều chỉnh thị trường bất động sản hiệu quả và tạo được nguồn thu ổn định, bền vững cho ngân sách nhà nước) vẫn chưa được ban hành.

Ngoài ra, công cụ lập, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch sử dụng đất và thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng đất chưa được sử dụng hiệu quả để làm tăng giá trị sử dụng đất, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và tạo được nguồn thu lớn, ổn định, bền vững cho ngân sách.