FTSE nhấn mạnh một tiêu chí then chốt để TTCK Việt Nam chính thức được nâng hạng vào tháng 9/2026

Việt Nam đã được FTSE Russell chính thức công bố nâng hạng từ “thị trường cận biên” (Frontier Market) lên “thị trường mới nổi thứ cấp” (Secondary Emerging Market) - một bước ngoặt lớn của thị trường tài chính trong nước. Tuy nhiên, để quyết định này có hiệu lực vào tháng 9/2026, Việt Nam phải hoàn tất điều kiện tiên quyết: Mở cửa cho các công ty môi giới quốc tế được phép làm đối tác giao dịch trực tiếp (global broker counterparties).

FTSE nêu rõ trong báo cáo công bố rạng sáng 8/10/2025 (giờ Việt Nam): “Việc đảm bảo quyền tiếp cận của các công ty môi giới toàn cầu là yếu tố thiết yếu để quá trình nâng hạng được thực hiện”.

Nói cách khác, dù Việt Nam đã đáp ứng gần như toàn bộ các tiêu chí kỹ thuật như chu kỳ thanh toán DvP, quy trình xử lý giao dịch lỗi, hay mô hình non-prefunding, thì việc cho phép các định chế tài chính quốc tế trực tiếp tham gia thị trường vẫn là “mảnh ghép cuối cùng” để tiến tới nâng hạng thực sự.

Vì sao “mở cửa cho môi giới quốc tế” lại là điều kiện bắt buộc?

Theo nguyên tắc của FTSE và MSCI, một thị trường chỉ được xem là “mới nổi” khi nhà đầu tư tổ chức quốc tế có thể tiếp cận, giao dịch và sao chép danh mục chỉ số chứng khoán (index replicability) một cách hiệu quả và an toàn.

Nếu họ chỉ có thể đầu tư thông qua các công ty chứng khoán nội địa - vốn bị giới hạn về hạ tầng, chi phí và rủi ro đối tác - thì việc mô phỏng các chỉ số toàn cầu như FTSE Emerging Markets Index hay MSCI EM Index sẽ không thể triển khai trọn vẹn. Các quỹ ETF toàn cầu như Vanguard FTSE Emerging Markets (VWO) hay iShares MSCI EM (IEMG) cần được phép giao dịch qua các môi giới quốc tế quen thuộc như Goldman Sachs, Morgan Stanley, Citi hay UBS.

Khi được phép tham gia trực tiếp, các công ty môi giới toàn cầu sẽ giúp tăng tính minh bạch, giảm chi phí và củng cố niềm tin của nhà đầu tư tổ chức với thị trường Việt Nam.

Bài học tương tự từng diễn ra tại Qatar và Saudi Arabia, khi hai quốc gia này chỉ được FTSE và MSCI nâng hạng sau khi mở cửa cho môi giới quốc tế và nâng trần sở hữu ngoại lên 49%. Kết quả, dòng vốn ròng vào hai thị trường này năm đầu tiên đạt hơn 1,2 tỷ USD (theo MSCI, 2015).

Việt Nam đã đi được bao xa?

Trong báo cáo tháng 9/2025, FTSE ghi nhận Việt Nam đã khắc phục hai tiêu chí từng bị đánh giá “Restricted”: (1) Settlement Cycle (DvP) - cơ chế giao chứng khoán song song thanh toán tiền; (2) Settlement Costs for Failed Trades - quy trình xử lý chi phí phát sinh do giao dịch lỗi.

Đặc biệt, từ tháng 11/2024, Việt Nam đã triển khai Non-Prefunding (NPF), cho phép công ty chứng khoán tạm ứng vốn cho nhà đầu tư nước ngoài thay vì yêu cầu ký quỹ trước. Song song, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Trung tâm Lưu ký Chứng khoán đã hoàn thiện quy trình xử lý giao dịch lỗi, đáp ứng tiêu chuẩn thanh toán quốc tế.

Tuy nhiên, FTSE vẫn yêu cầu thêm một bước nữa: Việt Nam cần chính thức cấp phép cho các global broker counterparties hoạt động trong nước nhằm đảm bảo nhà đầu tư toàn cầu có thể tái tạo danh mục đầu tư một cách trơn tru, minh bạch và tương thích với hệ thống quốc tế.

Giới chuyên gia nhận định, Việt Nam có thể lựa chọn mô hình “mở cửa từng bước” như Qatar và UAE: Thí điểm với một số định chế tài chính lớn, song song nâng cấp hạ tầng bù trừ, kiểm soát rủi ro và giám sát thị trường.

Nếu được triển khai đúng hướng, điều kiện này không chỉ giúp Việt Nam hoàn tất nâng hạng mà còn mở ra cơ hội thu hút hàng tỷ USD dòng vốn ngoại trong giai đoạn 2026-2027.