Giả chết trục lợi bảo hiểm bị xử lý thế nào theo luật hình sự?

Màn kịch giả chết kéo dài 5 năm

Ngày 17/12, Công an phường Quang Trung tiếp nhận thông tin từ UBND phường về việc một phụ nữ tự xưng là Nguyễn Thị Thu, 41 tuổi, đến làm thủ tục xin xóa khai tử. Trước đó, vào tháng 6/2020, địa phương từng cấp trích lục khai tử cho một người cùng tên, cùng thông tin nhân thân, với nguyên nhân tử vong được ghi nhận là “đột tử”.

Xác minh ban đầu cho thấy người phụ nữ quay về chính là Nguyễn Thị Thu, người đã được khai tử hợp pháp cách đây 5 năm. Nhận thấy dấu hiệu bất thường, Công an phường Quang Trung đã báo cáo và chuyển hồ sơ cho Công an tỉnh Thanh Hóa thụ lý điều tra.

Theo kết quả điều tra, năm 2017, Thu ly hôn và về sống cùng mẹ ruột. Trong thời gian làm ăn xa tại các tỉnh phía Nam, Thu đã mua bốn hợp đồng bảo hiểm nhân thọ tại hai doanh nghiệp bảo hiểm. Đến năm 2020, khi phát hiện mắc bệnh ung thư và phát sinh mâu thuẫn gia đình, Thu nảy sinh ý định giả chết để nhận tiền bảo hiểm, sau đó bàn bạc với mẹ ruột.

Theo kịch bản được dựng sẵn, sáng 7/6/2020, Thu uống thuốc ngủ, tạo hiện trường giả trong nhà tắm rồi nằm bất động. Gia đình trình báo chính quyền và người thân rằng Thu chết do đột tử. Việc khâm liệm, tổ chức tang lễ diễn ra nhanh chóng. Nửa đêm cùng ngày, Thu tỉnh lại, rời khỏi nhà và bắt đầu cuộc sống ẩn danh tại Đồng Nai.

Ngày 8/6/2020, mẹ ruột của Thu hoàn tất thủ tục khai tử và liên hệ các công ty bảo hiểm để làm hồ sơ nhận tiền chi trả. Cơ quan điều tra xác định ba hợp đồng bảo hiểm tại Prudential Việt Nam được chi trả hơn 682 triệu đồng, một hợp đồng tại Công ty Phú Hưng được chi trả 600 triệu đồng, tổng số tiền hơn 1,28 tỷ đồng.

Do không còn giấy tờ tùy thân, số tiền bảo hiểm được chuyển qua nhiều người thân, quen rồi đưa lại cho Thu để đầu tư bất động sản và kinh doanh. Cuối năm 2025, khi quay về địa phương để xin xóa khai tử nhằm giải quyết giấy tờ cá nhân, hành vi gian lận của Thu bị phát hiện.

Ngày 18/12, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Thanh Hóa đã khởi tố vụ án gian lận trong kinh doanh bảo hiểm, tạm giữ hình sự Nguyễn Thị Thu và mẹ ruột để tiếp tục điều tra, làm rõ trách nhiệm các cá nhân liên quan.

Trục lợi bảo hiểm và khung xử phạt theo quy định pháp luật

Theo Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, hoạt động bảo hiểm gồm ba loại hình chính là bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe và bảo hiểm phi nhân thọ. Đây là cơ chế cam kết bồi thường hoặc chi trả về mặt tài chính khi xảy ra rủi ro, trên cơ sở người tham gia đóng phí theo hợp đồng.

Pháp luật nghiêm cấm các hành vi gian lận trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm, bao gồm thông đồng để giải quyết bồi thường trái pháp luật, giả mạo tài liệu, cố ý làm sai lệch hồ sơ yêu cầu chi trả hoặc tự gây thiệt hại về tài sản, sức khỏe để hưởng quyền lợi bảo hiểm. Những hành vi này được xác định là trục lợi bảo hiểm khi nhằm mục đích thu lợi bất chính từ hợp đồng bảo hiểm.

Theo Điều 213 Bộ luật Hình sự 2015, cá nhân thực hiện hành vi gian lận trong kinh doanh bảo hiểm có thể bị phạt tiền từ 30 triệu đồng hoặc phạt tù, tùy theo tính chất, mức độ và giá trị chiếm đoạt. Trường hợp chiếm đoạt từ 500 triệu đồng trở lên hoặc gây thiệt hại từ một tỷ đồng trở lên, khung hình phạt có thể lên tới 3–7 năm tù.

Ngoài hình phạt chính, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định. Với pháp nhân thương mại, mức phạt tiền có thể lên tới 7 tỷ đồng, kèm theo các biện pháp bổ sung như cấm kinh doanh hoặc cấm huy động vốn.

Vụ việc tại Thanh Hóa cho thấy hành vi trục lợi bảo hiểm không chỉ gây thiệt hại cho doanh nghiệp bảo hiểm mà còn xâm phạm trật tự quản lý tài chính, tiềm ẩn rủi ro cho hệ thống bảo hiểm và xã hội. Đây cũng là lời cảnh báo về chế tài nghiêm khắc mà pháp luật áp dụng đối với các hành vi gian lận trong lĩnh vực này.