Hàng loạt 'ông lớn' ô tô giảm đầu tư xe điện, tuyên bố loại xe này mới là tương lai của ngành
Sự hồi sinh của xe xăng diễn ra khi ngành ô tô toàn cầu phải đối mặt với chi phí cao hơn do thuế quan và sức ép ngày càng lớn từ các mẫu xe điện giá rẻ của Trung Quốc.
Sau nhiều năm rót hàng tỷ USD vào xe điện (EV), các “ông lớn” trong ngành ô tô truyền thống đang nhanh chóng và có phần vui vẻ thích nghi với thực tế mới: Động cơ đốt trong (ICE) sẽ còn “sống khỏe” lâu hơn dự kiến.
Giám đốc điều hành Ford, Jim Farley, gọi đây là “cơ hội hàng tỷ USD”, trong khi đối thủ General Motors (GM) vừa chi 900 triệu USD để phát triển thế hệ động cơ V8 sạch hơn, có thể sử dụng cho cả xe xăng, xe hybrid và xe thể thao đa dụng.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo rằng sự quay lại với động cơ xăng cũng tiềm ẩn rủi ro lớn, khi Trung Quốc đang tăng tốc mạnh mẽ trong lĩnh vực xe điện.
Thị trường Mỹ đổi chiều: Thuế, chính sách và nhu cầu xe điện suy yếu
Làn sóng “quay xe” sang động cơ xăng và hybrid diễn ra trong bối cảnh nhu cầu xe điện tại Mỹ chững lại, đặc biệt sau khi Tổng thống Donald Trump hủy bỏ ưu đãi thuế cho xe điện và đề xuất bãi bỏ quy định về khí thải nhà kính.
“Đây là một bước ngoặt lớn”, Farley nói hồi tháng trước, khi các ưu đãi thuế hết hiệu lực, đồng thời dự báo thị phần xe điện tại Mỹ có thể giảm từ 10% xuống chỉ còn 5%.
Không chỉ Ford và GM, Stellantis cũng đã hồi sinh động cơ Hemi V8 cho dòng xe bán tải Ram và Dodge Charger.
Tại châu Á, Honda (Nhật Bản) cắt giảm chi tiêu cho mảng EV và hoãn kế hoạch đầu tư 11 tỷ USD vào nhà máy sản xuất xe điện và pin ở Canada trong hai năm. Trong khi đó, Hyundai (Hàn Quốc) công bố kế hoạch ra mắt một mẫu xe bán tải cỡ trung mới tại thị trường Mỹ.
Ngay cả ở châu Âu và Anh, nơi xe điện chiếm khoảng 20% tổng số xe đăng ký mới trong tháng 8 (theo Hiệp hội Ô tô châu Âu – ACEA), xu hướng đảo chiều cũng đang xuất hiện.
Brussels và các nhà sản xuất xe đang tiến hành “đối thoại chiến lược” nhằm nới lỏng lệnh cấm động cơ xăng dự kiến áp dụng năm 2035, để mở đường cho công nghệ hybrid.
Trung Quốc đi thẳng vào “kỷ nguyên xanh”
Trái ngược phương Tây, Trung Quốc đang dẫn đầu cuộc cách mạng xe điện và được kỳ vọng lần đầu tiên doanh số EV vượt xe xăng trong năm nay.
Đối với các hãng xe phương Tây, vốn đang chịu ảnh hưởng nặng nề bởi cuộc chiến thuế quan của chính quyền của Tổng thống Trump và sức ép từ xe điện giá rẻ Trung Quốc, việc “kéo dài tuổi thọ” của xe xăng tại thị trường Mỹ – nơi mang lại lợi nhuận cao nhất – được xem như cứu cánh kịp thời.
Sự sụt giảm thị phần tại Trung Quốc của các thương hiệu nước ngoài cũng khiến họ buộc phải tìm lại doanh số tại Mỹ, nơi vẫn còn dư địa tăng trưởng.
Tuy nhiên, chuyên gia Mark Wakefield của AlixPartners cảnh báo: “Vấn đề là, trong 10 năm nữa, các hãng xe Mỹ có thể thức dậy và nhận ra mình chỉ còn là những công ty khu vực - chỉ tồn tại nhờ thị trường Mỹ”.
Dù giá pin giảm, xe điện vẫn kém lợi nhuận hơn nhiều so với xe xăng – đặc biệt trong phân khúc bán tải và SUV cỡ lớn. Năm ngoái, Ford ghi nhận khoản lỗ 5 tỷ USD từ mảng xe điện, trong khi bộ phận xe xăng lại mang về 5,3 tỷ USD lợi nhuận.
Theo dự báo mới nhất của AlixPartners, xe điện nguyên bản (EV) sẽ chỉ chiếm 7% tổng doanh số ô tô tại Mỹ vào năm 2026, trong khi xe xăng chiếm 68% và hybrid 22%. Đến năm 2030, tỷ lệ EV tại Mỹ chỉ khoảng 18%, thấp hơn nhiều so với 40% ở châu Âu và 51% ở Trung Quốc.
Những “nạn nhân” của chính sách đảo chiều
Các hãng chuyên về xe điện như Tesla là những bên chịu thiệt hại lớn nhất. Tuần trước, Tesla cảnh báo việc thay đổi quy định khí thải sẽ “tước đi lựa chọn và lợi ích kinh tế của người tiêu dùng”, đồng thời “gây tác động tiêu cực tới sức khỏe cộng đồng”.
Porsche – hãng xe thể thao Đức – cũng dự báo thiệt hại 1,8 tỷ euro lợi nhuận mỗi năm do phải mở rộng sản xuất xe xăng và hybrid, sau khi chiến lược tập trung EV gặp thất bại. “Cái chết của động cơ đốt trong sẽ không xảy ra trong thế hệ của chúng ta”, ông Joseph McCabe, Chủ tịch AutoForecast Solutions nhận định.
Theo giới phân tích, BMW và Toyota là hai hãng được “minh oan” nhiều nhất nhờ chiến lược “đa hướng” – phát triển song song xe xăng, hybrid và điện. Tổng giám đốc BMW Oliver Zipse khẳng định hãng luôn theo đuổi “chiến lược linh hoạt” và việc phớt lờ nhu cầu xe xăng là “một sai lầm”.
Bất chấp hóa đơn thuế nhập khẩu ước tính 1.400 tỷ yên (9,3 tỷ USD), doanh số xe hybrid mạnh mẽ tại Mỹ đã giúp Toyota đạt kỷ lục doanh số toàn cầu trong 8 tháng đầu năm, tăng 6,2% lên 7,4 triệu xe, trong đó hybrid chiếm 40% tổng doanh số.
Tính đến tháng 5, tồn kho xe hybrid của Toyota tại Mỹ chỉ đủ bán trong 5 ngày – thấp hơn rất nhiều so với mức trung bình ngành. “Đối với xe động cơ đốt trong, chúng tôi vẫn tiếp tục cải tiến các công nghệ cốt lõi”, Chủ tịch Toyota Koji Sato nói hồi tháng 5.
Từ góc nhìn Trung Quốc – thị trường ô tô lớn nhất thế giới, các chuyên gia cảnh báo việc các hãng xe truyền thống, đặc biệt là các tập đoàn Mỹ, giảm tốc đầu tư vào xe điện để quay lại với động cơ xăng có thể là bước lùi nguy hiểm.
Theo công ty Automobility, Trung Quốc năm ngoái sản xuất 18,6 triệu xe xăng, trong đó hơn 4 triệu chiếc được xuất khẩu, giảm mạnh so với đỉnh 28,1 triệu chiếc năm 2017. Hiện Trung Quốc chiếm hai phần ba doanh số xe điện toàn cầu, so với chỉ 9% tại Mỹ, đồng thời nắm 70% thị phần pin thế giới, cùng ưu thế trong chế biến niken, coban, graphite và sản xuất cực âm – cực dương.
Mặc dù bị chặn khỏi thị trường Mỹ do mức thuế 100%, BYD và các hãng xe Trung Quốc đang ồ ạt tiến vào châu Âu với các mẫu EV và hybrid công nghệ cao.
“Thị trường xe điện không chỉ tăng trưởng nhanh chóng mà bản chất của nó cũng đang thay đổi. Vì vậy, thật đáng thất vọng khi thấy sự chậm trễ trong việc ra mắt các mẫu EV mới”, bà Tanya Sinclair, Giám đốc điều hành Electric Vehicles UK nhận định.
Tham khảo FT
