Không cần chỗ sạc riêng, người dân có thể đổi pin xe điện trong 3 phút?

Hãng sản xuất pin lớn nhất thế giới CATL đang đặt cược vào công nghệ đổi pin, với kế hoạch xây dựng hàng chục nghìn trạm tại Trung Quốc, nhằm thúc đẩy làn sóng chuyển đổi sang xe điện.

Tại một trạm đổi pin của Nio gần sông Hoàng Phố ở Thượng Hải, chỉ cần một câu lệnh giọng nói là toàn bộ quy trình tự động sẽ khởi động, giúp xe điện được nạp đầy pin chỉ trong 3 phút. Cụ thể, chiếc xe tự động lái vào vị trí và dừng lại trên sàn kim loại. Ngay lập tức, robot tháo pin cũ đã hết năng lượng và lắp pin mới đã sạc đầy. Sau vài bước kiểm tra, xe có thể tiếp tục chạy, nhường chỗ cho chiếc khác.

Hiện tại, start-up xe điện Nio đang vận hành hơn 3.000 trạm đổi pin tại Trung Quốc. Sự kiên định của Nio với công nghệ này khiến hãng trở thành ngoại lệ so với phần lớn các đối thủ vốn vẫn dựa vào công nghệ sạc nhanh.

Tuy nhiên, mọi thứ có thể thay đổi hoàn toàn khi CATL tuyên bố đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng đổi pin. Theo Financial Times, hãng có kế hoạch xây dựng 1.000 trạm đổi pin cho xe chở khách trong năm nay, sau đó mở rộng lên khoảng 10.000 trạm vào năm 2028, đủ phục vụ 1 triệu xe mỗi ngày. Ngoài ra, công ty cũng đầu tư vào hệ thống đổi pin cho xe tải hạng nặng.

Công nghệ đổi pin và sạc nhanh

Theo ông Duo Fu, chuyên gia tại Rystad Energy, nhờ năng lực công nghệ vượt trội và sức ảnh hưởng lớn của CATL, con đường phổ biến công nghệ đổi pin sẽ trở nên “dễ dàng hơn nhiều”. Ông cũng nhấn mạnh, trạm đổi pin có lợi thế tận dụng mức giá điện rẻ vào giờ thấp điểm, trong khi sạc siêu nhanh 5 phút sẽ cần những nâng cấp tốn kém về truyền tải điện.

“Chúng tôi kết luận rằng hai công nghệ này sẽ bổ sung cho nhau, chứ không triệt tiêu lẫn nhau”, ông Fu nhận định.

Năm nay, doanh số xe điện tại Trung Quốc dự kiến lần đầu tiên vượt qua xe chạy xăng. Để hỗ trợ quá trình này, Chính phủ Trung ương đang mở rộng cả hạ tầng sạc nhanh lẫn đổi pin. Tháng 7, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia (NDRC) công bố kế hoạch xây dựng 100.000 trạm sạc nhanh vào năm 2027. Trong khi đó, từ tháng 3, chính quyền Thượng Hải đã hỗ trợ doanh nghiệp tới 40% chi phí đầu tư trạm đổi pin.

Theo những người ủng hộ, đổi pin nhanh hơn nhiều so với việc sạc điện. Cách này đặc biệt phù hợp ở các thành phố đông dân của Trung Quốc, nơi phần lớn người dân sống trong chung cư và không có chỗ sạc riêng. Ngoài ra, việc đổi pin còn giúp xe điện rẻ hơn hàng nghìn USD vì người mua không phải trả tiền để sở hữu pin.

CATL muốn trở thành “trạm xăng mới” của kỷ nguyên xe điện

Cùng với BYD, CATL vẫn đi đầu trong phát triển công nghệ sạc siêu nhanh, nhưng khoản đầu tư vào đổi pin cho thấy hãng tin rằng hai công nghệ này sẽ cùng tồn tại.

Ông Yang Jun, người phụ trách mảng đổi pin của CATL, cho rằng ngành xe điện đang bước vào “vùng biển chưa khai phá”. Theo ông, nếu các hãng xe cùng dùng chung một chuẩn thiết bị đổi pin thì sẽ thuận lợi hơn cho tất cả. CATL ước tính Trung Quốc cần khoảng 30.000 trạm đổi pin để đáp ứng nhu cầu, trong khi hiện có khoảng 100.000 trạm xăng trên toàn quốc.

Tháng này, CATL công bố hợp tác với công ty cho thuê xe CAR và CMB Financial Leasing để xây dựng đội xe 100.000 chiếc có pin có thể thay thế.

Tuy vậy, một số chuyên gia vẫn nghi ngờ về khả năng đồng bộ giữa các mẫu xe và chi phí đầu tư hạ tầng đổi pin vốn rất lớn. Ông He Xiaopeng, đồng sáng lập kiêm CEO hãng xe điện Xpeng, chia sẻ rằng công ty đã cân nhắc công nghệ này “5-6 năm” nhưng cuối cùng từ bỏ vào năm 2023. “Tiến bộ công nghệ pin quan trọng hơn phát triển đổi pin. Đó là con đường chúng tôi chọn”, ông chia sẻ.

CATL cũng đang xây dựng 300 trạm đổi pin cho xe tải hạng nặng trong năm nay, phối hợp với tập đoàn dầu khí nhà nước Sinopec, hướng tới mạng lưới phủ 150.000 km trên các tuyến vận tải trọng điểm. Chủ tịch CATL Robin Zeng dự báo, đến năm 2028, một nửa số xe tải mới bán ra tại Trung Quốc sẽ là xe điện. Công ty cũng lên kế hoạch mở rộng hệ thống đổi pin sang châu Âu và các khu vực khác.

Theo Christopher Doleman, chuyên gia tại Viện Phân tích Kinh tế Năng lượng (Mỹ), đổi pin đang trở thành một phần quan trọng trong quá trình thay thế xe tải chạy dầu diesel và LNG ở Trung Quốc. Ông lưu ý rằng mặc dù xe tải điện đắt hơn ban đầu, nhưng lại rẻ hơn về lâu dài nhờ chi phí năng lượng thấp.

Bà Yuqian Ding, chuyên gia phân tích ô tô Trung Quốc tại HSBC, cho rằng điều quan trọng nhất chính là quy mô. Theo bà, việc CATL mạnh tay đầu tư cho thấy đổi pin sẽ sớm trở thành một mảnh ghép quan trọng trong hệ sinh thái xe điện. Khi xây dựng được mạng lưới đủ lớn, CATL chẳng khác nào trở thành “ông chủ của những trạm xăng kiểu mới” dành cho xe điện.

Tham khảo FT