Hành trình Trung Quốc trở thành 'vương quốc xe điện' số 1 thế giới

Thị trường đang chuyển mình

Kenzi là một nhân viên quảng cáo 28 tuổi tại Thượng Hải. Anh quyết định mua xe điện Tesla Model 3 vào tháng 11/2023. Sự lựa chọn này không xuất phát từ mối quan tâm về môi trường, mà chủ yếu vì sự tiện lợi và tiết kiệm chi phí.

"Việc sở hữu biển số xe ở Thượng Hải vốn rất khó khăn, nhưng quy trình đơn giản hơn nhiều nếu bạn chọn xe điện," Kenzi chia sẻ. "Mặc dù Chính phủ có mục tiêu về doanh số xe điện, người tiêu dùng chủ yếu mua vì đây là xu hướng mới."

Trường hợp của Kenzi phản ánh xu hướng chung tại Trung Quốc - nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và cũng là quốc gia có lượng phát thải carbon cao nhất. Theo báo cáo của Hiệp hội Năng lượng Quốc tế năm 2023, hơn 50% xe điện toàn cầu hiện đang lưu hành tại quốc gia tỷ dân này.

Sự phát triển của ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc được tờ báo Guardian đánh giá là một trong những thành công nổi bật trên thị trường toàn cầu. Số liệu thống kê cho thấy sự tăng trưởng đột phá: doanh số xe điện tại đây đã tăng vọt từ 1,3 triệu chiếc năm 2021 lên 6,8 triệu chiếc năm 2022, chiếm hơn 1/3 doanh số thế giới.

Nỗ lực giảm phát thải

Là quốc gia đứng đầu về phát thải carbon (chiếm 33% toàn cầu năm 2021), Trung Quốc đã đặt ra mục tiêu đầy tham vọng: đạt đỉnh phát thải trước năm 2030. Trong đó, lĩnh vực giao thông vận tải chiếm khoảng 10% tổng lượng khí thải.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Chính phủ Trung Quốc đang thúc đẩy mạnh mẽ việc chuyển đổi sang phương tiện xanh. Một số báo cáo gần đây cho thấy họ có thể hoàn thành mục tiêu sớm hơn dự kiến, với kế hoạch tham vọng nâng tỷ lệ xe điện mới lên 40% tổng số phương tiện lưu thông.

Theo số liệu cập nhật đến tháng 6/2022, Trung Quốc có khoảng 312 triệu xe dân dụng, trong đó xe điện chiếm 3,2%. Mặc dù Tesla từng là thương hiệu thống trị, gần đây hãng xe nội địa BYD đang vươn lên mạnh mẽ, thách thức vị trí dẫn đầu của đối thủ Mỹ.

Sự bùng nổ của thị trường xe điện Trung Quốc không chỉ góp phần giảm phát thải, mà còn đang định hình lại toàn bộ ngành công nghiệp ô tô nước này, hứa hẹn những thay đổi lớn trong tương lai gần.

Sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ

Sự bùng nổ của ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc bắt nguồn từ hậu thuẫn của Chính phủ thông qua chính sách và thị trường. Năm 2021, Bắc Kinh đưa nghiên cứu công nghệ xe điện vào danh sách dự án khoa học ưu tiên trong kế hoạch 5 năm, đặt mục tiêu nâng tỷ trọng xe điện lên 45% tổng doanh số xe mới vào năm 2027.

Từ 2009 đến 2022, Chính phủ Trung Quốc đã đầu tư hàng tỷ nhân dân tệ vào các chương trình hỗ trợ, giảm thuế và phát triển cơ sở hạ tầng cho xe điện tại nhiều thành phố. Bên cạnh đó, các chính sách khuyến khích như cấp biển số miễn phí cũng được áp dụng để thu hút người mua.

Trường An, hãng xe quốc doanh thành lập từ năm 1862, là minh chứng điển hình cho sự chuyển mình của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc. Hiện nay, Trường An đã trở thành nhà sản xuất xe điện lớn thứ 8 tại Trung Quốc, với kế hoạch dừng sản xuất động cơ đốt trong vào năm 2025 để tập trung hoàn toàn vào xe điện và xe hybrid.

Thực tế cho thấy, hoạt động marketing xe điện ở Trung Quốc hiếm khi nhấn mạnh vào lợi ích môi trường. Rui Rui, 32 tuổi, chia sẻ: "Chỉ riêng chi phí biển số xe, tôi đã tiết kiệm khoảng 100.000 tệ (13.900 USD). Giá nhiên liệu khá đắt đỏ, nhưng giá điện thì rẻ hơn nhiều".

Tranh cãi về tác động môi trường

Đến nay, mức độ thân thiện với môi trường của xe điện vẫn là chủ đề gây tranh cãi. Một nghiên cứu công bố trên tạp chí Nature đầu năm nay chỉ ra "mối tương quan tích cực" giữa việc sử dụng xe điện và chất lượng không khí tại Bắc Kinh, Thượng Hải và Thâm Quyến. Tuy nhiên, tại những nơi sản xuất điện chủ yếu dựa vào than đá, vẫn ghi nhận sự gia tăng nồng độ nitơ dioxide (NO2).

Giáo sư Tinglon Dai của Đại học Johns Hopkins nhận định: "Mục tiêu 45% hoàn toàn có thể đạt được nếu Chính phủ Trung Quốc tiếp tục xác định công nghiệp xe điện là ngành đáng để đầu tư. Đây là một trong những cơ hội lớn để thống trị một thị trường đang được đánh giá rất cao, đồng thời phù hợp với các mục tiêu môi trường của phương Tây".

Tuy nhiên, ông Dai cũng cho rằng động thái này không chỉ đơn thuần vì lý do môi trường hay kinh tế, mà còn là một chiến lược địa chính trị nhằm kiểm soát chuỗi cung ứng của một ngành công nghiệp quan trọng.

Theo Guardian

>> Quốc gia 'tí hon' sở hữu 'kho báu' hiếm có, đặc biệt quan trọng với ngành xe điện