Khẩn cấp dừng dự án đường sắt cao tốc dài gần 1.300km chậm tiến độ 5 năm, đội vốn hơn 3 triệu tỷ đồng
Thống đốc bang đã lên tiếng chỉ trích động thái này, cho rằng việc hủy tài trợ là “bất hợp pháp” và bang sẽ sử dụng “mọi biện pháp cần thiết để phản đối”.
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 17/7 tuyên bố chính quyền liên bang sẽ rút lại 4 tỷ USD tài trợ cho dự án đường sắt cao tốc của bang California, với lý do đây là “một dự án đội vốn nghiêm trọng, bị kiểm soát quá mức và không mang lại kết quả”.
“Chúng ta đã được hứa hẹn một tuyến đường sắt hiện đại, nhưng đến nay vẫn chưa có và sẽ không bao giờ có”, ông Trump viết trên mạng xã hội.
Bộ Giao thông Vận tải Mỹ cũng ra thông báo riêng, khẳng định không còn lộ trình khả thi nào cho dự án này và đang xem xét thu hồi thêm các khoản tài trợ trước đó, gọi đây là “một trường hợp chi tiêu vượt ngân sách nghiêm trọng”.
Thống đốc bang California, ông Gavin Newsom, đã lên tiếng chỉ trích động thái này, cho rằng việc hủy tài trợ là “bất hợp pháp” và bang sẽ sử dụng “mọi biện pháp cần thiết để phản đối”.
“Chúng tôi sẽ không ngồi yên nhìn Washington phá hoại tương lai giao thông của nước Mỹ”, ông Newsom khẳng định.
Giám đốc Cơ quan Đường sắt Cao tốc California, ông Ian Choudri, nhấn mạnh rằng các khoản tài trợ là thỏa thuận ràng buộc pháp lý, và bang California đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình. “Việc hủy bỏ các khoản tài trợ mà không có lý do chính đáng là sai trái — và là bất hợp pháp”.
Dự án lớn, chi phí khổng lồ, tiến độ trì trệ
Dự án đường sắt cao tốc California được kỳ vọng kết nối San Francisco với Los Angeles và Anaheim, sau đó mở rộng tới Sacramento và San Diego, với tổng chiều dài gần 1.300 km và vận tốc tối đa 354 km/h.
Tuy nhiên, dự án đã vấp phải nhiều chỉ trích vì tiến độ chậm trễ và chi phí đội vốn. Báo cáo dài 315 trang từ Cơ quan Đường sắt Liên bang Mỹ công bố tháng trước cho thấy hàng loạt vấn đề: trễ hạn, thiếu 7 tỷ USD để hoàn thành đoạn Merced–Bakersfield dài 275km, và chưa bắt đầu thi công đường ray.
Năm 2008, Cơ quan Đường sắt cao tốc California ước tính tuyến đường sắt sẽ có chi phí 33 tỷ USD và bắt đầu vận hành vào năm 2020. Tuy nhiên, con số này hiện đã tăng vọt lên 128 tỷ USD (khoảng 3,3 triệu tỷ đồng).
Dù vậy, phía California cho biết dự án đang “gần bước vào giai đoạn đặt đường ray,” với 275 km đang trong quá trình thiết kế và thi công, 15.500 việc làm đã được tạo ra, cùng hơn 50 công trình lớn đã hoàn thành.
Thống đốc Newsom hiện cũng đã đệ trình đề xuất ngân sách nhằm duy trì nguồn vốn ít nhất 1 tỷ USD/năm trong vòng 20 năm tới để hoàn thiện đoạn vận hành đầu tiên của dự án.
Động thái này là diễn biến mới nhất trong loạt xung đột giữa ông Trump và chính quyền California - từ vấn đề vận động viên chuyển giới, quy định về xe điện, việc triển khai Vệ binh Quốc gia đến… giá trứng.
Bộ trưởng Giao thông Vận tải Mỹ, ông Sean Duffy, viết trên mạng xã hội X: “Dự án đường sắt cao tốc của Newsom là biểu tượng cho sự yếu kém – thậm chí có thể là tham nhũng – trong quản lý nhà nước”.
Sau đó, ông Newsom nhanh chóng phản pháo: “Không nhận lời khuyên từ người còn không giữ nổi máy bay trên trời”.
Năm 2008, cử tri California đã thông qua khoản 10 tỷ USD trái phiếu để khởi động dự án. Trong nhiệm kỳ của Tổng thống Joe Biden, chính quyền đã cấp lại khoản tài trợ 929 triệu USD từng bị ông Trump thu hồi vào năm 2019 sau khi bang California khởi kiện thành công.
Theo Reuters
