Khối tài sản của đại gia Trầm Bê tại Sacombank (STB) còn lại những gì?

Năm 2025 đang là năm cao điểm của hệ thống ngân hàng Việt Nam trong cuộc đua tăng vốn, cải thiện hệ số an toàn vốn và mở rộng dư địa tăng trưởng tín dụng. Từ nhóm Big4 đến các ngân hàng tư nhân top đầu, dòng thông tin tăng vốn, phát hành riêng lẻ, chào bán cho cổ đông hiện hữu xuất hiện liên tục.

Trong khi thị trường tài chính nóng lên với cuộc chạy đua củng cố nội lực, Sacombank (STB) lại là trường hợp đứng yên.

Đứng yên không phải vì Sacombank thiếu kế hoạch hay thiếu động lực tăng vốn — mà vì tồn tại một “nút thắt” chưa được tháo gỡ suốt gần một thập kỷ: Khối cổ phần khổng lồ của nhóm ông Trầm Bê. Khối cổ phiếu đang bị phong tỏa trở thành bài toán pháp lý – tài chính khó nhất trong toàn bộ đề án tái cơ cấu Sacombank giai đoạn 2017–2025.

Sacombank đã đi gần hết chặng đường tái thiết: Thu hồi nợ xấu, xử lý tài sản, cải tổ vận hành, cải thiện lợi nhuận và gia tăng chất lượng tài sản. Nhưng khối cổ phần trị giá hàng chục nghìn tỷ đồng kia vẫn là mảnh ghép chưa thể xử lý dứt điểm. Chính điều này khiến Sacombank chưa thể bước sang trang mới.

Khối tài sản của ông Trầm Bê tại Sacombank còn lại những gì?

Trên thị trường chứng khoán, giá cổ phiếu STB liên tục biến động, khiến khối tài sản của đại gia Dương Công Minh, Chủ tịch HĐQT Sacombank tăng mạnh. Viễn cảnh tươi đẹp này lại không được áp dụng với doanh nhân Trầm Bê - người trên lý thuyết cũng đang nắm giữ hàng chục triệu cổ phiếu STB.

Đặt câu hỏi vào lúc này không chỉ là: Khối tài sản của ông Trầm Bê gồm những gì? Vì sao nút thắt này đến giờ vẫn chưa tháo được, mà Sacombank sẽ ra sao trong năm bản lề 2025?

Ông Trầm Bê chính thức không còn là thành viên HĐQT Sacombank từ ngày 23/2/2017. Thời điểm rời đi, khối cổ phần mà gia đình ông Trầm Bê cùng 3 con Trầm Trọng Ngân, Trầm Khải Hòa, Trầm Thuyết Kiều, cùng con rể Lê Trọng Trí trực tiếp nắm giữ tại Sacombank rất lớn, đến 179,3 triệu cổ phiếu, tương ứng 9,51% vốn điều lệ.

Nếu tạm tính theo mức giá STB quanh 49.500 đồng/cổ phiếu hiện nay, riêng khối cổ phần này đã có giá trị xấp xỉ 8.900 tỷ đồng.

Câu chuyện tái cấu trúc và nút thắt cổ phần

Việc “chuyển giao kiểm soát” khối cổ phần này cùng các cổ phần do nhóm ông Trầm Bê nắm giữ thực tế đã bắt đầu từ năm 2015, khi đề án sáp nhập SoutherBank được đưa lên bàn nghị sự. Khối cổ phần này lớn hơn số cá nhân và người nhà ông Trầm Bê đang giữ, đến 32,5% vốn điều lệ Sacombank.

Câu chuyện tái cấu trúc của Sacombank phải 'tạm ngắt' một quãng, để xen ngang bối cảnh dẫn tới nút thắt này.

Ông Trầm Bê là một doanh nhân nổi tiếng trên thương trường với đế chế chiếu xạ Sơn Sơn (một thời được xem là độc quyền trong mảng này). Không chỉ vậy, hệ sinh thái liên quan ông còn có Bệnh viện Triều An, Xây dựng Bình Chánh (BCI)... Đây đều là những 'cây đa cây đề' trong các lĩnh vực mà doanh nghiệp đó hoạt động. Dù vậy, Trầm Bê vẫn được xem là một doanh nhân kín tiếng.

Ông được nhắc tới nhiều bắt đầu từ năm 2004, khi tham gia vào lĩnh vực ngân hàng. Thời điểm đó, ông Trầm Bê và con trai trở thành thành viên HĐQT Ngân hàng Phương Nam (SoutherBank). Hai cha con cùng nhóm của mình xây dựng Phương Nam phát triển vững chắc, quy mô gia tăng nhanh chóng: Năm 2009 lãi lớn nhất 419 tỷ đồng, các năm 2008 và 2010 đều lãi trên 200 tỷ đồng.

Song song đó, năm 2007, Công ty Vàng bạc đá quý Phương Nam, nơi ông Trầm Bê tham gia HĐQT, được thành lập.

Tuy vậy, SoutherBank không giữ được đà phát triển, bắt đầu rơi vào khó khăn. Đến năm 2012, lợi nhuận giảm sút về mức 120 tỷ đồng; tổng nợ phải trả đã vượt 70.900 tỷ đồng trong khi tổng tài sản đạt gần 75.300 tỷ đồng. Tổng dư nợ cho vay khách hàng hơn 43.600 tỷ đồng.

Bước ngoặt thứ nhất bắt đầu cũng từ năm 2012 khi câu chuyện Sacombank được kể nối tiếp. Trước thềm ĐHĐCĐ thường niên năm đó của Sacombank, nhóm cổ đông lớn Eximbank (EIB) gửi yêu cầu bầu lại toàn bộ HĐQT và Ban Kiểm Soát.

Kết quả, Đại hội đã thông qua việc từ nhiệm của 5 thành viên HĐQT đương nhiệm và bầu bổ sung thành viên HĐQT, nâng tổng thành viên HĐQT lên 10 trong đó có 1 thành viên HĐQT độc lập. Ở lần bầu cử này, ông Trầm Bê chính thức gia nhập Sacombank ở vị trí Phó Chủ tịch HĐQT thường trực.

Đây được xem là thương vụ thâu tóm rúng động ngành ngân hàng: Nhóm ông Trầm Bê đã lật đổ đế chế doanh nhân Đặng Văn Thành - người sáng lập Sacombank. Con trai út của ông Trầm Bê – ông Trầm Khải Hòa – cũng được bầu làm thành viên HĐQT của Sacombank từ tháng 5/2012.

Năm 2014, ĐHĐCĐ Sacombank đã đưa việc sáp nhập SoutherBank vào Sacombank lên bàn nghị sự. Đây cũng là lúc SoutherBank đang bất ổn, nợ xấu tăng cao: Tổng tài sản đạt 82.000 tỷ đồng, dư cho vay khách hàng hơn 43.100 tỷ đồng; tỷ lệ dư nợ cho vay/tổng tài sản là 52,6%; nợ xấu/tổng dư nợ là 5,92%; tỷ lệ nợ quá hạn/tổng dư nợ đến 7,8%.

Còn tại Sacombank, tổng tài sản trên 189.800 tỷ đồng, tổng dư nợ cho vay hơn 128.000 tỷ đồng.

Một đề án tái cơ cấu đã được xây dựng, trong đó vấn đề then chốt: Ông Trầm Bê và các cá nhân, tổ chức liên quan đã cam kết 'Ủy quyền không hủy ngang, vô thời hạn' cho Ngân hàng Nhà nước đối với toàn bộ số cổ phiếu họ nắm giữ tại SoutherBank, Sacombank và số cổ phiếu hình thành sau sáp nhập.

Cùng với đó, ông Trầm Bê cam kết, trong quá trình thực hiện đề án tái cơ cấu và xử lý nợ xấu sau sáp nhập, nếu giá trị tài sản đảm bảo cho các nghĩa vụ nợ của ông và những người liên quan không đủ, sẽ bổ sung thêm các tài sản khác. Điều này đồng nghĩa: NHNN toàn quyền xử lý số cổ phần của nhóm Trầm Bê.

Ngoài ra, theo cam kết, hai cha con ông Trầm Bê chấm dứt mọi vai trò điều hành tại ngân hàng — đánh dấu việc Sacombank bước vào một đề án tái cơ cấu quy mô lớn kéo dài nhiều năm. Ông Dương Công Minh sau đó tiếp quản vị trí Chủ tịch HĐQT.

Sau nhiều năm tái cơ cấu dưới thời ông Dương Công Minh, Sacombank đang ở chặng cuối tái cấu trúc. Phần lớn các nợ xấu đã được xử lý, các tồn đọng cũng đã được giải quyết gần xong theo báo cáo mới đây nhất.

Sacombank đã khởi sắc, đạt được nhiều dấu ấn tích cực. Tuy vậy, 'điểm nghẽn' vẫn là việc hoàn thành các hạng mục trong đề án tái cơ cấu, hoàn toàn xóa bỏ 'mảnh ghép Trầm Bê' còn để lại.

Đây cũng là thông tin các nhà đầu tư chứng khoán chờ đợi nhất: Liệu lượng lớn cổ phần này được đưa ra thị trường theo phương thức nào? Sẽ về tay một cá mập mới hay phân tán? Quyền lực tại Sacombank sẽ được 'quyết' ra sao sau ván bài này?.