Láng giềng Việt Nam 'xẻ núi, đào hầm, rẽ sông' xây dựng siêu dự án dẫn nước khổng lồ phục vụ 140 triệu dân, quy mô trải dài hàng nghìn km
Theo truyền thông quốc gia này, dự án này mang lại lợi ích cho tới 140 triệu công dân ở vùng thiếu nước.
Tham vọng về một siêu dự án khổng lồ
Địa hình Trung Quốc rất đa dạng và phong phú. Hệ thống sông Dương Tử và sông Hoàng Hà chảy từ Tây sang Đông đã tạo nên những đồng bằng màu mỡ quanh năm ở miền Đông Trung Quốc. Đây là một trong những vùng canh tác lớn nhất và phát triển nhất trên toàn thế giới, cung cấp lượng lớn lương thực cho cả nước và đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu.
Ngược lại, khu vực phía Bắc và cực Tây Trung Quốc lại khô cằn và nhiều đồi núi. Từ sa mạc Taklamakan và Gobi ở phía Bắc đến những đỉnh núi cao chót vót của dãy Himalaya và cao nguyên Tây Tạng, đất đai ở vùng Tây Bắc không thích hợp cho nông nghiệp và dân cư thưa thớt. Sự tương phản này làm nổi bật sự đa dạng và thách thức của địa hình Trung Quốc, đồng thời cho thấy khả năng thích ứng và phát triển mạnh mẽ của quốc gia này.
Trước đây, Thủ đô Bắc Kinh cùng các thành phố phía Bắc Trung Quốc là trung tâm dân số, nông nghiệp và thương mại của đất nước. Tuy nhiên, khi dân số và sự giàu có của Trung Quốc phát triển vượt bậc từ giữa thế kỷ 20, các nguồn tài nguyên quan trọng như nước ngày càng trở nên khan hiếm.
Các thành phố phía Bắc như Bắc Kinh đã dựa vào nguồn nước ngầm để phục vụ nhu cầu sinh hoạt. Nhưng do nhu cầu đô thị và công nghiệp không ngừng gia tăng, nguồn nước ngọt hạn chế này nhanh chóng bị khai thác cạn kiệt. Trong khi đó, sa mạc Gobi lân cận không ngừng mở rộng, dẫn đến các cơn bão cát diễn ra thường xuyên, gây thêm áp lực lên nguồn tài nguyên và môi trường sống.
Trước tình trạng nguồn nước ngày càng khan hiếm, Trung Quốc buộc phải tìm giải pháp duy trì cuộc sống cho hàng trăm triệu người dân ở các khu vực khô hạn. Vào năm 1952, Chủ tịch Mao Trạch Đông đã đưa ra một ý tưởng táo bạo: chuyển nước từ miền Nam trù phú lên các vùng phía Bắc khô hạn.
Năm mươi năm sau, vào năm 2002, tầm nhìn chiến lược của Chủ tịch Mao cuối cùng cũng được phê duyệt sau nhiều năm lên kế hoạch và nghiên cứu kỹ lưỡng. Dự án này chính thức được khởi động với tên gọi "Dự án dẫn nước Nam-Bắc."
Dự án đầy tham vọng này nhằm tạo ra một mạng lưới các đường ống dẫn nước, đường hầm, hồ chứa và đập nối liền để chuyển nước ngọt từ miền Nam lên miền Bắc. Dự án bao gồm ba hệ thống kênh đào chính: Kênh phía Đông, Kênh Trung tâm và Kênh phía Tây. Đây là một trong những nỗ lực kỹ thuật và cơ sở hạ tầng vĩ đại, hứa hẹn mang lại sự thay đổi lớn cho các vùng đất khô cằn của Trung Quốc.
Công trình dần thành hình
Kênh phía Đông bắt đầu từ thành phố Dương Châu, kết nối với một nhánh chính của sông Dương Tử. Một trạm bơm lớn bơm nước từ sông Dương Tử vào kênh Đại Vận Hà, kênh nhân tạo dài nhất và lâu đời nhất thế giới, có tuổi đời hơn 2.500 năm. Nước từ kênh này chảy qua một đường hầm ngầm dưới sông Hoàng Hà và tiếp tục hướng tới thành phố Thiên Tân, liền kề với thủ đô Bắc Kinh ở phía Tây Bắc. Toàn bộ đoạn kênh dẫn phía Đông dài hơn 1.100km, cung cấp 1 tỷ mét khối nước mỗi năm cho 10 triệu người dân thành phố.
Trái ngược với kênh phía Đông, kênh Trung tâm không có sẵn cơ sở hạ tầng để chuyển nước, làm cho việc xây dựng trở nên khó khăn hơn. Kênh trung tâm bắt đầu từ hồ chứa nước Đan Giang Khẩu. Để nước có thể chảy về phía Bắc một cách dễ dàng, đập Đan Giang Khẩu phải được nâng lên tới 15m. Điều này cho phép nước chảy qua các kênh đào và cống dẫn nước mà không cần đến các trạm bơm, tạo ra một dòng chảy tự nhiên và liên tục.
Phần còn lại của kênh Trung tâm bao gồm các kênh đào và cầu dẫn nước nhân tạo, tạo thành một hệ thống “đường cao tốc” trên cao và dưới hầm ngầm, trải dài khắp Đồng bằng Trung tâm của Trung Quốc, với đích đến là thủ đô Bắc Kinh. Tuyến trung tâm đã hoàn thành xây dựng vào năm 2014, kéo dài hơn 1.200km.
Không giống như hai tuyến trước, Kênh phía Tây của Dự án dẫn nước Nam-Bắc vẫn đang trong giai đoạn lập kế hoạch. Đây là kênh khó xây dựng nhất trong cả ba tuyến. Kế hoạch đề xuất cho Kênh phía Tây là tạo ra một loạt các tuyến đường thủy và đường hầm nối sông Dương Tử với sông Hoàng Hà qua Cao nguyên Thanh Hải - Tây Tạng, nằm ở độ cao khoảng 3.000 - 5.000m so với mực nước biển.
Địa hình và khí hậu khắc nghiệt của khu vực đã khiến việc thực hiện dự án này trở nên cực kỳ khó khăn. Các kỹ sư phải “đục núi” để vượt qua địa hình hiểm trở. Tuyến đường phía Tây dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2050. Sau khi hoàn thành, nó sẽ mang lại tới 17km khối nước ngọt mỗi năm cho các tỉnh phía Bắc Trung Quốc, cung cấp nước ngọt cho khoảng 100 triệu người dọc theo kênh.
Dù chưa hoàn thành 100%, dự án dẫn nước này đã chứng tỏ là một thành công lớn. Theo truyền thông Trung Quốc, dự án mang lại lợi ích cho tới 140 triệu công dân ở các vùng thiếu nước.
Tuy nhiên, một số tỉnh như Tứ Xuyên và Hồ Bắc phản đối kế hoạch chuyển hướng dòng chảy của sông Dương Tử lên phía Bắc. Họ lo ngại việc xây dựng dự án sẽ ảnh hưởng đến an ninh nguồn nước và lĩnh vực thủy điện của khu vực. Trong khi đó, các tỉnh phía Tây như Cam Túc và Thanh Hải tin rằng việc xây dựng kênh dẫn nước sẽ mang lại sự ổn định kinh tế, xã hội và nông nghiệp rất cần thiết cho khu vực của họ.
Dự án dẫn nước táo bạo này cũng dấy lên một số lo ngại về môi trường, như thay đổi dòng chảy tự nhiên của hàng trăm con sông và tình trạng chất thải công nghiệp, nước thải vô tình chảy vào các con sông nhân tạo này.
Tổng hợp
