Mỏ than lộ thiên sâu nhất ĐNA của Việt Nam khai thác than ở độ sâu 300m, xe siêu trọng phải vượt đường trôn ốc xoáy, sâu hun hút

Năm 1888, sau khi xâm chiếm khu mỏ, người Pháp thành lập Công ty Pháp mỏ than Bắc Kỳ (SFCT) tại Quảng Ninh, coi vùng mỏ Cẩm Phả là một khai trường lớn. Trong đó, Cọc Sáu được coi là khai trường thủ công lớn nhất. Dưới ách áp bức của chủ mỏ Pháp, công nhân ở mỏ Cọc Sáu đã vùng lên đấu tranh mạnh mẽ, góp phần vào phong trào đấu tranh chung của công nhân Vùng mỏ. Năm 1955, ta tiếp quản khu mỏ, mỏ than Cọc Sáu khi đó là một công trường khai thác thủ công của Xí nghiệp Than Cẩm Phả.

Trải qua hơn 60 năm, ngày nay, mỏ than lộ thiên Cọc Sáu, thuộc Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) là một trong những mỏ than lâu đời và xuống sâu nhất của TKV, thậm chí được coi là mỏ than lộ thiên sâu nhất của Đông Nam Á hiện vẫn đang được khai thác.

Mỏ than Cọc Sáu không rộng so với các mỏ than lộ thiên khác, chỉ hơn 4km2, nhưng sâu hun hút, với cung đường lên xuống xoáy trôn ốc dài, đẹp ngoạn mục. Nhiều đoạn cua gấp khúc, lại như dựng đứng bởi moong than không rộng nhưng sâu thăm thẳm, chỉ có những loại xe siêu trọng như HD, Volvo… nặng hàng chục tấn, lốp cao chừng 2m mới có thể lên xuống được.

Những thập kỷ trước, than Cọc Sáu là một trong những "cánh chim đầu đàn" trong khai thác lộ thiên, tiêu biểu với năng suất cao. Ngày nay, việc khai thác càng ngày càng khó và tốn kém do phải xuống sâu hơn dưới lòng đất.

Khoảng năm 2013, mỏ đã khai thác xuống độ sâu chừng -135 m so với mực nước biển. Mùa hạ moong 2019-2020, độ sâu đã đạt trên -280m, tiệm cận mức khai thác cho phép. Hiện, CTCP than Cọc Sáu đang khai thác than ở độ sâu -300m. Theo đánh giá của các chuyên gia thì trên thế giới, những mỏ lộ thiên như Cọc Sáu không còn nhiều.

Với tuổi đời hơn 60 năm, than Cọc Sáu càng ngày càng xuống sâu, diện khai thác ngày càng hẹp, tài nguyên ngày càng giảm. Điều này đồng nghĩa với việc khai thác ngày càng khó, cần đầu tư và sáng tạo nhiều hơn. Ngoài các yếu tố kỹ thuật, khai mỏ lộ thiên phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết. Có những thời điểm, mưa lớn kéo dài khiến đáy moong ngập trắng nước, hoàn toàn không có đường xuống. Kế hoạch hạ moong ra than bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Ngoài việc huy động các hệ thống máy bơm để bơm cưỡng bức tiêu thoát nước dưới lòng moong, các kỹ sư mỏ còn phải tính toán việc đào nhiều hố bơm dịch chuyển liên tục tại các vị trí hợp lý để trung chuyển bùn, nước lên trên bởi không có một thiết bị nào có thể bơm thẳng lên mặt bằng dương để thoát nước.

Bên cạnh giải pháp bơm, để giải quyết bùn loãng, các kỹ sư mỏ đã tạo những hố chứa bùn trung gian ở các độ cao khác nhau làm điểm trung chuyển để xử lý. Việc vận chuyển bùn lỏng, nhão bằng xe không khả thi và rất mất an toàn dù có các thiết bị, xe máy hiện đại. Vì thế, phải thi công các tuyến đê ngăn bùn chia làm nhiều ngăn, xử lý từng ngăn, rồi trộn bùn với đất đá, phơi khô sau đó mới vận chuyển lên trên.

Dù còn nhiều khó khăn, thách thức khi xuống sâu nhưng bằng việc phát huy sức mạnh nội lực, than Cọc Sáu nay đã xuống sâu tiệm cận mức -300m. Kết quả ngày hôm nay là minh chứng cho câu thường nói của cán bộ, công nhân nơi đây: “Còn than, Cọc Sáu còn xuống sâu..."

Khu vực có trữ lượng vàng khổng lồ, tập trung nhiều mỏ vàng nhất Việt Nam