Một nghề đặc biệt từng giúp người dân lao động thoát nghèo, đậm dấu ấn địa phương nay lại rất ít người bám trụ

Nghề bán hàng rong tại Hồng Kông (Trung Quốc) trước đây đã giúp rất nhiều người dân lao động thoát khỏi cảnh nghèo khó và góp phần ghi dấu ấn cho văn hoá, du lịch địa phương.

Thời đại mới đặt ra những thách thức lớn

Là một trong số những cửa hàng kinh doanh giày thêu truyền thống ở khu chợ phố Li Yuen (Hồng Kông - Trung Quốc) kể từ năm 1972, gia đình ông Chan Lam đã duy trì cửa hàng này suốt nhiều thập kỷ với dấu ấn là một trong những cửa hàng nổi tiếng. Ông bắt đầu học việc, phụ bố mẹ từ năm 20 tuổi, cho đến nay là người duy nhất tiếp quản kinh doanh. Thế nhưng, sự thay đổi của thời đại đã khiến cửa hàng này trở nên lao đao.

Kể từ sau đại dịch Covid-19, nhiều cửa hàng bên cạnh ở phố cũng không trụ vững. Kinh tế khó khăn, sản phẩm có giá thành cao, con cái đều đã có sự nghiệp. Dù vẫn còn một lượng khách trung thành và là cửa hàng duy nhất còn lại với nghề, nhưng gia đình ông cũng đành phải mở ra hướng đi khác. Ông và vợ thống nhất sẽ chỉ kinh doanh thêm 3 - 5 năm nữa rồi nghỉ.

Tại Hồng Kông, số lượng lao động bán hàng rong lưu động đã giảm 80%, chỉ còn 233 người. Đây là số liệu vừa được Văn phòng Nghiên cứu thuộc Ban Thư ký Hội đồng Lập pháp ghi nhận.

Có tới 73% người bán hàng rong cố định là người từ 60 tuổi trở lên và đều đã được cấp phép. Gần 3% thuộc nhóm dưới 40 tuổi, 90% trên 60 tuổi và còn lại 0,8% là người trẻ. Những con số này được khảo sát tính đến cuối tháng 9/2024, cho thấy mức độ già hoá của lực lượng lao động bán hàng rong ngày càng rõ nét.

Một trong số những nghề bán hàng rong lâu đời và bị ảnh hưởng nặng nề nhất là nghề bán báo. Nếu như trước đây, người dân quan tâm tin tức thông qua các tờ báo giấy được rao bán khắp phố, thì nay internet chiếm lĩnh, khiến những người theo nghề này khó khăn hơn bao giờ hết.

Thói quen con người thay đổi, ngành nghề cũng vì thế dần biến mất. Chỉ còn khoảng 100 sạp báo tồn tại và con số này đang tiếp tục giảm, thậm chí có nguy cơ xoá sổ.

Dịch vụ giao hàng tại nhà cũng thay thế dần những người bán hàng rong. Đa phần lao động lại ở độ tuổi lớn, khó thay đổi tư duy bán hàng, khó tiếp cận khách hàng, vì thế nghề này càng thêm chật vật. Dù đã có những vận động từ các bên liên quan, nhưng các chủ cửa hàng ở Hồng Kông vẫn không mấy hưởng ứng.

Để bán hàng rong vẫn mãi là một nét đẹp văn hoá

Theo ý kiến của một giảng viên đại học tại Hồng Kông, việc siết chặt cấp phép, thay đổi mô hình kinh tế, cùng với nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao đã khiến nghề bán hàng rong khó tồn tại và dần lụi tàn.

Nhiều địa phương đã triển khai mô hình tập trung bán hàng rong ở khu riêng biệt, vừa tạo điều kiện cho du khách trải nghiệm ẩm thực, quà lưu niệm địa phương, vừa không ảnh hưởng đến đời sống người dân xung quanh. Đây là mô hình cần nhân rộng, bởi du khách khi đến một vùng đất luôn mong muốn có trải nghiệm mang bản sắc riêng.

Các nhà nghiên cứu văn hoá cũng đề xuất cơ quan chức năng nên có chính sách linh hoạt, nới lỏng hơn quy định, đồng thời bố trí các điểm bán cố định trên từng góc phố. Như vậy, lao động bán hàng rong vừa có cơ hội duy trì sinh kế, vừa góp phần giữ gìn nét đẹp văn hoá đô thị.