Mỹ - Trung bàn gì trong vòng đàm phán thương mại lần thứ 4?

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong đang gặp nhau tại Madrid để tiếp tục các cuộc đàm phán cấp cao về các điểm nóng kinh tế, thương mại và an ninh.

Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, cuộc đàm phán kéo dài bốn ngày đã bắt đầu từ hôm qua (14/9). Hai bên thảo luận về các vấn đề kinh tế và thương mại như biện pháp thuế quan đơn phương của Mỹ, việc lạm dụng kiểm soát xuất khẩu và tương lai của TikTok.

Đáng chú ý, vấn đề TikTok đang trở thành một trong những điểm nóng chính khi Quốc hội Mỹ đã phê chuẩn lệnh cấm TikTok năm 2024, trừ khi công ty mẹ ByteDance (Trung Quốc) bán lại cổ phần kiểm soát trước ngày 19/1/2025.

Mặc dù Tòa án Tối cao đã giữ nguyên phán quyết này, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ba lần gia hạn thời hạn bằng sắc lệnh hành pháp, ấn định hạn chót mới là ngày 17/9.

Trước các động thái trên, Trung Quốc khẳng định lập trường của mình về TikTok là "rõ ràng và nhất quán". Bộ Thương mại Trung Quốc nhấn mạnh: "Trung Quốc kiên quyết bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của các công ty trong nước. Chúng tôi sẽ xử lý vấn đề TikTok theo đúng pháp luật và các quy định".

Bắc Kinh cũng bác bỏ cáo buộc rằng chính phủ nước này yêu cầu các công ty cung cấp dữ liệu người dùng ở nước ngoài. "Chính phủ Trung Quốc chưa bao giờ và sẽ không bao giờ yêu cầu bất kỳ công ty hay cá nhân nào thu thập hoặc cung cấp dữ liệu ở nước ngoài cho chính phủ, vi phạm luật pháp địa phương," báo cáo cho biết thêm.

Điểm nóng an ninh - thương mại

Phía Trung Quốc kêu gọi Mỹ "hợp tác để giải quyết các mối quan ngại của mỗi bên thông qua đối thoại trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau và tham vấn bình đẳng". Tuyên bố này nhằm thúc đẩy "sự phát triển ổn định, lành mạnh và bền vững của quan hệ kinh tế và thương mại Trung-Mỹ".

Trong khi đó, Bộ Tài chính Mỹ cho biết các cuộc họp sẽ tập trung vào "các vấn đề quan trọng về an ninh quốc gia, kinh tế và thương mại", bao gồm mối lo ngại về TikTok và khả năng hợp tác để phá vỡ các mạng lưới rửa tiền quốc tế.

Các cuộc đàm phán lần này diễn ra sau chuyến thăm Washington của phái đoàn thương mại Trung Quốc do đặc phái viên Lý Thành Cương dẫn đầu vào tháng 8. Trước đó, Mỹ và Trung Quốc đã nhất trí tại Stockholm vào cuối tháng 7 về việc gia hạn lệnh tạm dừng áp thuế thêm 90 ngày, được Tổng thống Trump phê duyệt vào ngày 12/8, đẩy thời hạn sang đầu tháng 11.

Theo ông Michael Froman, chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại tại New York, Trung Quốc đã "làm khá tốt trong việc khám phá ra mức độ ảnh hưởng của mình đối với Mỹ". Ông gọi quyết định cắt đứt quyền tiếp cận một số loại đất hiếm của Mỹ là "một phát súng cảnh cáo" nhằm đáp trả mức thuế quan cao của ông Trump.

Động thái này đã giúp hạ nhiệt căng thẳng và mở đường cho ba vòng đàm phán thương mại đã diễn ra trong vài tháng qua.

Hồi tháng 6, hai bên đã đạt được một hiệp định khung cho phép chính quyền Trump giảm một số mức thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Đổi lại, Bắc Kinh được phép mở lại hoạt động xuất khẩu một số kim loại đất hiếm, trong khi Mỹ dỡ bỏ một số hạn chế đối với việc xuất khẩu một số chất bán dẫn giá rẻ.

Tuy nhiên, mức thuế quan trung bình đối với Trung Quốc vẫn ở mức cao, khoảng 55%. Mức này bao gồm 10% "thuế quan tương hỗ" và 25% thuế quan liên quan đến fentanyl.

Với khả năng diễn ra hội nghị thượng đỉnh giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Trump vào tháng 10, ông Froman cho biết vẫn chưa rõ các mục tiêu chính có thể đạt được là gì. Ông bày tỏ sự "bối rối" về lập trường của chính quyền Trump đối với Trung Quốc.

Ông Froman cho rằng ngoài các thông báo về đầu tư hay thay đổi thuế quan nhỏ lẻ, chính quyền Mỹ dường như đang "chia rẽ hoặc không chắc chắn" về các nguyên tắc chiến lược cơ bản trong quan hệ với Trung Quốc.

Các cuộc đàm phán trực tiếp sắp tới diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc phải đối mặt với áp lực thuế quan ngày càng tăng từ các đối tác thương mại khác. Chính quyền Trump đã gây sức ép buộc Liên minh châu Âu áp thuế 100% đối với việc Trung Quốc và Ấn Độ mua dầu của Nga.

Theo hãng tin Reuters, Bộ Tài chính Mỹ đã kêu gọi Nhóm G7 và các đồng minh châu Âu áp đặt "mức thuế quan có ý nghĩa" lên hàng hóa từ Trung Quốc và Ấn Độ để ngăn chặn họ mua dầu từ Nga. Cùng lúc, chính phủ Mexico đã đề xuất mức thuế mới lên tới 50% đối với hơn 1.500 sản phẩm, trong đó nhắm trực tiếp vào các sản phẩm của Trung Quốc.

Ông Froman nhận định rằng nếu Trung Quốc không giải quyết các vấn đề cốt lõi như trợ cấp, vai trò của doanh nghiệp nhà nước, năng lực sản xuất dư thừa và quyền sở hữu trí tuệ, nền kinh tế Mỹ sẽ "phần lớn đóng cửa với hàng xuất khẩu của họ".

Các đối tác khác cũng có động thái tương tự. "Châu Âu sẽ có những hình thức bảo hộ riêng, có thể không nghiêm ngặt như của chúng ta, nhưng nhiều hơn mức họ thường làm," ông Froman nói. Ông cũng lưu ý rằng các quốc gia như Brazil, Indonesia, Ấn Độ và Nam Phi cũng lo ngại về việc Trung Quốc bán phá giá sản phẩm trên thị trường của họ.

Ông kết luận: "Vì vậy, áp lực cuối cùng có thể là khi Trung Quốc không có nơi nào để chuyển năng lực sản xuất dư thừa của mình, điều này cuối cùng đòi hỏi họ phải xem xét lại nội bộ và thực hiện các cải cách đã được thảo luận trong hai thập kỷ qua".

Tham khảo South China Morning Post (SCMP), Reuters