'Nín thở' chờ Fed: Nội bộ bất đồng chưa từng thấy, Chủ tịch Powell đối mặt tình thế khó khăn nhất lịch sử

Cuộc họp Fed đầy yếu tố bất thường

Cuộc họp của Fed trong tuần này được coi là một trong những sự kiện kỳ lạ nhất trong nhiều năm. Dù việc cắt giảm lãi suất vào ngày thứ Tư gần như đã được dự báo, Chủ tịch Jerome Powell phải đối mặt với những bất đồng gay gắt về định hướng chính sách trong tương lai, đồng thời xoay xở với những đồn đoán về người kế nhiệm khi nhiệm kỳ của ông kết thúc vào tháng Năm tới.

Sự bất thường bắt đầu ngay trước thềm cuộc họp. Tối thứ Hai, Thống đốc Lisa Cook giành được phán quyết từ tòa phúc thẩm liên bang với tỉ lệ biểu quyết 2-1, cho phép bà tham dự cuộc họp. Trước đó, Tổng thống Trump đã tìm cách bãi nhiệm bà với cáo buộc liên quan đến sai phạm trong hồ sơ thế chấp.

Trong khi đó, cố vấn cấp cao của ông Trump, ông Stephen Miran, người vẫn giữ nguyên vị trí trong Nhà Trắng, đã chính thức tuyên thệ nhậm chức thành viên mới của Hội đồng Thống đốc Fed vào sáng thứ Ba, chỉ một ngày sau khi được Thượng viện phê chuẩn. Đáng chú ý, lễ tuyên thệ của ông được thực hiện bởi Thẩm phán Elizabeth Branch tại Atlanta thay vì bởi ông Powell hoặc một Thống đốc Fed khác như thông lệ.

Theo giới phân tích, ông Powell có thể phải đối diện với sự phản đối từ cả hai phía liên quan đến quyết định giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm. Một số quan chức do ông Trump bổ nhiệm, trong đó có ông Miran, cho rằng việc duy trì chính sách tiền tệ quá chặt chẽ sẽ không cần thiết và có nguy cơ làm chậm lại nền kinh tế. Ngược lại, một số Chủ tịch Fed khu vực lại lo ngại rằng việc nới lỏng chính sách khi lạm phát vẫn cao hơn mục tiêu sẽ tạo ra nhiều rủi ro.

Từ khi trở thành Chủ tịch Fed năm 2018, ông Powell mới chỉ một lần đối diện với ba phiếu bất đồng trong cùng một cuộc họp. Điều đó xảy ra vào năm 2019, khi Fed chia rẽ sâu sắc về cách thức ứng phó với những tác động phụ có thể xảy ra từ cuộc chiến thương mại của ông Trump với Trung Quốc. Tại cuộc họp tháng Chín năm đó, hai Chủ tịch Fed khu vực phản đối cắt giảm lãi suất, trong khi một người khác muốn giảm mạnh 0,5 điểm phần trăm.

Ông Trump nhiều lần kêu gọi Fed hạ lãi suất đáng kể và thậm chí yêu cầu Hội đồng Thống đốc “giành quyền kiểm soát” từ tay ông Powell. Dù thừa nhận Fed có quyền đưa ra quyết định độc lập, ông Trump khẳng định họ “nên lắng nghe những người thông thái như tôi”.

Cuộc đua kế nhiệm

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã công bố danh sách 11 ứng viên tiềm năng thay thế ông Powell, trong đó có 4 người sẽ tham dự cuộc họp tuần này. Cuộc đua kế nhiệm này có nguy cơ làm phức tạp thêm việc diễn giải các tín hiệu chính sách được đưa ra. Giới phân tích Phố Wall dự đoán ông Miran cùng với hai Thống đốc khác do ông Trump bổ nhiệm là Christopher Waller và Michelle Bowman có thể sẽ bỏ phiếu bất đồng, ủng hộ việc cắt giảm mạnh hơn. Trong bối cảnh hiện nay, việc có từ ba phiếu bất đồng trở lên sẽ không chỉ phản ánh quan điểm chính sách, mà còn là một phần của vở kịch chính trị xoay quanh vấn đề kế nhiệm.

Ông Kenneth Rogoff, Giáo sư kinh tế tại Đại học Harvard và cựu Kinh tế trưởng Quỹ Tiền tệ Quốc tế, nhận định: “Đây không phải là một thời điểm bình thường, vì ông Trump đang biến nó thành một cuộc thi sắc đẹp cho ghế Chủ tịch Fed”.

Hai ông Waller và Bowman đã bỏ phiếu bất đồng tại cuộc họp tháng Bảy vừa qua, khi ủng hộ việc cắt giảm lãi suất, trong khi ông Powell và các đồng nghiệp quyết định giữ nguyên. Trước đó, lần gần nhất có từ hai Thống đốc trở lên bỏ phiếu bất đồng trong một cuộc họp là cách đây hơn 30 năm, và chưa từng có ba phiếu bất đồng từ các Thống đốc kể từ năm 1988.

Bà Loretta Mester, cựu Chủ tịch Fed Cleveland, cho rằng cả ông Waller và bà Bowman đều đưa ra những lập luận hợp lý về việc cần nới lỏng chính sách nhanh hơn. Tuy nhiên, sự pha trộn giữa cuộc đua kế nhiệm và những động thái bất thường khác đang tạo ra ấn tượng rằng các lá phiếu chịu tác động chính trị. “Tôi thực sự lo ngại, vì điều này làm suy yếu thể chế”, bà Mester nhận xét.

Một số cựu quan chức Fed thì cho rằng đây có thể là sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới. Ông Robert Kaplan, cựu Chủ tịch Fed Dallas, cho rằng: “Tùy thuộc vào thành phần của Fed trong năm tới, chúng ta có thể sẽ phải làm quen với thực tế rằng sẽ có nhiều bất đồng hơn, và điều đó cũng không hẳn là tiêu cực”.

Tuyên bố chính sách

Tuyên bố chính sách đi kèm mỗi quyết định lãi suất thường là công cụ quan trọng để ông Powell xây dựng đồng thuận trong Ủy ban Thị trường mở Liên bang (FOMC), gồm 12 thành viên có quyền biểu quyết, trong đó có 7 Thống đốc do cả hai đảng bổ nhiệm và 5 Chủ tịch Fed khu vực luân phiên.

Thông thường, những quan chức không hoàn toàn ủng hộ quyết định trước mắt vẫn chấp nhận ở lại trong phe đa số để duy trì ảnh hưởng đối với ngôn ngữ của tuyên bố, vốn có vai trò then chốt trong việc định hướng kỳ vọng thị trường. Ngược lại, khi bỏ phiếu bất đồng, họ sẽ đánh mất cơ hội tác động đến các thông điệp chính sách.

Tập quán thể chế này từng được ghi lại tại một cuộc họp vào năm 2011, khi ba quan chức phản đối quyết định tăng cường nới lỏng. Ông Eric Rosengren, khi đó là Chủ tịch Fed Boston, cho rằng không cần điều chỉnh ngôn ngữ tuyên bố để hướng tới đồng thuận, vì nhóm bất đồng đã tách hẳn khỏi quyết định của đa số. “Không có lý do gì để chiều theo họ”, ông Rosengren nói, theo bản ghi chép cuộc họp.

Ông Waller từng nhấn mạnh sự nguy hại của việc bất đồng thiếu chiến lược. Ông nói trong một cuộc phỏng vấn truyền hình hồi tháng Bảy: “Nếu anh đi họp mà lúc nào cũng bỏ phiếu bất đồng cho dù tình hình thế nào, thì anh cũng chẳng cần phải đến nữa. Quan trọng là khi bất đồng, phải có lý do xác đáng và được cân nhắc kỹ lưỡng”.

Điều đó khiến cục diện tuần này có thể thay đổi linh hoạt. Nếu nhiều quan chức do ông Trump bổ nhiệm tiếp tục bất đồng để thể hiện mong muốn cắt giảm mạnh hơn, các quan chức thận trọng hơn có thể điều chỉnh tuyên bố chính sách theo hướng dè dặt hơn. Ngược lại, nếu những người đã bất đồng tại cuộc họp tháng Bảy lần này chọn ủng hộ quyết định của ông Powell, họ sẽ giành được nhiều ảnh hưởng hơn đối với cách thức gợi mở khả năng cắt giảm lãi suất trong tương lai.

Những tín hiệu được cân nhắc kỹ lưỡng này, cùng với phần trả lời của ông Powell trong cuộc họp báo sau quyết định, sẽ tác động đến lợi suất dài hạn và giá tài sản trên thị trường.

Theo WSJ