Nvidia - Hành trình từ suýt phá sản đến cho cả Apple và Intel 'hít khói'

Hiện nay trên thế giới chỉ có 4 công ty được định giá trên 2 nghìn tỷ USD, lần lượt là Apple , Microsoft, công ty dầu mỏ Saudi Aramco và Nvidia. Đến ngày 5/6 , Nvidia chính thức vượt qua Apple về vốn hóa thị trường để trở thành công ty đại chúng lớn thứ hai của Mỹ, chỉ sau Microsoft. Vốn hóa của Nvidia đã chạm mốc 3 nghìn tỷ USD sau khi cổ phiếu tăng hơn 5%.

Ảnh minh họa - Nguồn: Vox

Thông tin này có thể gây sốc với công chúng toàn thế giới, đặc biệt là những người không thông thạo về công nghệ. Điều này hoàn toàn dễ hiểu bởi sức mạnh của Nvidia không phải những sản phẩm sáng bóng, sang trọng được mọi người đem khoe với nhau hàng ngày như Apple. Thay vào đó, Nvidia thiết kế và sản xuất những con chip ẩn sâu bên trong những bộ phận phức tạp nhất của máy tính, điện thoại và chi phối cuộc sống của tất cả mọi người theo cách âm thầm và mạnh mẽ.

Quay ngược thời gian trở về năm 2019, giá trị thị trường của Nvidia mới chỉ dao động quanh mức 100 tỷ USD. Cho đến nay, vốn hóa của công ty đã tăng tới 20 lần nhờ vào chiến thắng trong cơn sốt AI. Theo công ty nghiên cứu thị trường Grand View Research , toàn bộ thị trường AI toàn cầu trị giá trên dưới 200 tỷ USD một chút vào năm 2023.

Điều đáng chú ý là toàn bộ giá trị của thị trường này chỉ bằng một phần nhỏ giá trị vốn hóa của Nvidia, khiến nhiều người tò mò về quá trình phát triển đáng kinh ngạc của công ty trong vòng 5 năm qua.

Card game, tiền điện tử và AI

Vào năm 1993, rất lâu trước khi tác phẩm nghệ thuật kỳ lạ do AI tạo ra và các nhóm chatbot AI thú vị tiếp quản nguồn cấp dữ liệu mạng xã hội của chúng ta, ba kỹ sư điện ở Thung lũng Silicon đã thành lập một công ty khởi nghiệp tập trung vào một phân khúc thú vị, đang phát triển nhanh chóng của máy tính cá nhân: trò chơi điện tử .

Vào năm 1993 Nvidia được thành lập bởi 3 kỹ sư điện ở Thung lũng Silicon (Jensen Huang, Chris Malachowsky và Curtis Priem) với mục tiêu khởi nghiệp ban đầu là phát triển trò chơi điện tử trên máy tính cá nhân. Sản phẩm trọng tâm của Nvidia lúc này là một loại chip cụ thể gọi là card đồ họa - còn thường được gọi là GPU (bộ xử lý đồ họa) - cho phép xuất ra hình ảnh 3D lạ mắt trên màn hình máy tính trong các trò chơi điện tử. Card đồ họa càng tốt thì hình ảnh chất lượng cao được hiển thị càng nhanh, điều này rất quan trọng đối với những việc như chơi trò chơi và chỉnh sửa video.

Trong bản cáo bạch nộp trước đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng vào năm 1999, Nvidia lưu ý rằng thành bại của công ty sẽ phụ thuộc vào sự phát triển liên tục của các ứng dụng máy tính dựa trên đồ họa 3D cho các trò chơi điện tử.

Nvidia đã bắt đầu hành trình vươn tới đỉnh cao bằng việc trở thành nhà cung cấp lớn card cho trò chơi điện tử - đến giờ vẫn là ông lớn trong ngành giải trí với doanh thu hơn 180 tỷ USD vào năm ngoái. Nhưng rồi Nvidia cũng nhận ra xu hướng tất yếu của việc thử sức với lĩnh vực mới chứ không chỉ cô lập sản xuất card đồ họa.

Ban đầu, không phải tất cả các nỗ lực thử nghiệm đều thành công. Hơn một thập kỷ trước, Nvidia đã thất bại trong việc trở thành công ty lớn trên thị trường cung cấp chip cho các hãng điện thoại di động và smartphone như Android hay iPhone. Thậm chí có thời điểm công ty đã đứng trên bờ vực phá sản vào những năm 1997 và 1999 vì làm ra những con chip không được thị trường đón nhận.

Studio thiết kế game của Nvidia

Tuy nhiên, vào năm 2006, công ty đã phát hành một ngôn ngữ lập trình có tên CUDA, từ đó giải phóng sức mạnh của card đồ họa cho các quy trình tính toán tổng quát hơn. Con chip Nvidia giờ đây có thể thực hiện rất nhiều các tác vụ nặng và đa nhiệm thậm chí còn tốt hơn cả CPU (bộ xử lý trung tâm), thứ thường được gọi là “bộ não” của một chiếc máy tính.

Điều này biến GPU (card đồ họa) của Nvidia trở thành công cụ lý tưởng cho tác vụ nặng về tính toán như học máy (Machine learning) và khai thác tiền điện tử (crypto-mining). 2006 cũng là năm Amazon triển khai hoạt động kinh doanh điện toán đám mây. Việc Nvidia đẩy mạnh lĩnh vực điện toán nói chung diễn ra vào thời điểm các trung tâm dữ liệu khổng lồ đang mọc lên trên khắp thế giới.

Lịch sử cũng phần nào ưu ái cho Nvidia khi “trùm” Thung lũng Silicon khi đó là Intel, cũng là một nhà sản xuất chip máu mặt trong ngành, đã bỏ lỡ làn sóng chip AI một cách rất đáng tiếc. Vào năm 2019, khi giá trị thị trường của Nvidia chỉ hơn 100 tỷ USD thì giá trị của Intel đã gấp đôi con số đó. Trong 5 năm phát triển không ngừng, giờ đây Nvidia đã gia nhập hàng ngũ những gã khổng lồ công nghệ được mệnh danh là “Bảy người khổng lồ vĩ đại” - một nhóm cổ phiếu công nghệ có giá trị vốn hóa còn gấp nhiều so với toàn bộ thị trường chứng khoán của nhiều quốc gia trong nhóm G20. Gil Luria, nhà phân tích cấp cao của công ty tài chính DA Davidson Companies, cho biết: “Các đối thủ của họ (Nvidia) đã ngủ quên trên chiến thắng và để Nvidia tận dụng hết tiềm năng của làn sóng AI”.

Ngày nay, bốn thị trường chính của Nvidia là game, trực quan hóa chuyên nghiệp (như thiết kế 3D), trung tâm dữ liệu và ngành công nghiệp ô tô, nơi những con chip đang giúp ích cho công nghệ tự lái.

Có thể bạn đã từng gặp phải các sản phẩm của Nvidia, ngay cả khi bạn không biết về điều đó. Các máy chơi game cũ hơn như PlayStation 3 và Xbox đời đầu có chip Nvidia và Nintendo Switch hiện tại sử dụng chip di động Nvidia. Nhiều máy tính xách tay tầm trung đến cao cấp cũng được trang bị card đồ họa Nvidia.

Nhưng với cơn sốt AI, công ty hứa hẹn sẽ đóng vai trò trung tâm hơn đối với công nghệ mà mọi người sử dụng hàng ngày. Tính năng tự lái của ô tô Tesla sử dụng chip Nvidia, cũng như hầu hết các dịch vụ điện toán đám mây của các công ty công nghệ lớn. Các dịch vụ này đóng vai trò là xương sống cho rất nhiều hoạt động sử dụng Internet hàng ngày của chúng ta, cho dù đó là phát trực tuyến nội dung trên Netflix hay sử dụng các ứng dụng văn phòng và năng suất.

Để đào tạo ChatGPT, OpenAI đã khai thác hàng chục nghìn chip AI của Nvidia cùng nhau. Mọi người đánh giá thấp mức độ họ sử dụng AI hàng ngày vì chúng ta không nhận ra rằng một số tác vụ tự động hóa có AI mà chúng ta ngày càng phụ thuộc.

Các ứng dụng phổ biến và nền tảng truyền thông xã hội dường như đang bổ sung thêm các tính năng AI mới mỗi ngày: TikTok, Instagram , X (trước đây là Twitter), thậm chí Pinterest đều tự hào về việc tích hợp tính năng AI.

Thách thức lớn trong tương lai

Khi IPO vào năm 1999, cả công ty Nvidia có 250 người, và giờ đây con số đã đạt cấp số nhân với 27.000 nhân viên. CEO Jensen Huang của Nvidia và cũng là một trong các nhà sáng lập của nó, có tài sản ròng cá nhân vượt 100 tỷ USD, tăng hàng nghìn lần kể từ năm 2019 và đã vượt qua nhiều người để góp mặt trong danh sách các tỷ phú công nghệ giàu nhất thế giới, chỉ sau ông chủ của Microsoft.

Tuy vậy, Nvidia cũng đang gặp vấn đề lớn khi các khách hàng đang đặt ra câu hỏi lớn về giá cả. Các con chip được sử dụng cho các trung tâm dữ liệu AI có giá hàng chục nghìn USD, trong đó sản phẩm cao cấp nhất đôi khi được bán với giá hơn 40.000 USD trên các trang như Amazon và eBay. Năm ngoái, một số đơn đặt hàng chip AI của Nvidia đã phải đợi tới 11 tháng, khiến nhiều người so sánh sản phẩm của hãng như thể “tủi Birkin đựng chip”.

Một sản phẩm tương đương từ công ty đối thủ là AMD, được cho là đang được bán cho những khách hàng như Microsoft với giá khoảng 10.000 đến 15.000 USD , chỉ bằng một phần nhỏ so với mức phí của Nvidia.

CEO Jensen Huang ra mắt thế hệ chip AI tạo sinh (Generative AI) mới năm 2023

Trong khi đó, những người bảo vệ chiến lược giá của Nvidia lập luận rằng vị trí dẫn đầu của công ty là nhờ vào hệ sinh thái chip và nhiều cơ sở hạ tầng AI đã được xây dựng xung quanh các sản phẩm của Nvidia.

Trái lại, chuyên gia Erik Peinert, Giám đốc nghiên cứu và biên tập viên của Dự án Tự do Kinh tế Hoa Kỳ, người đã giúp đưa ra một báo cáo gần đây về cạnh tranh trong ngành chip, lưu ý rằng Nvidia đã được tăng giá vì TSMC, nhà sản xuất chất bán dẫn lớn nhất thế giới của Đài Loan đang gặp khó khăn. Một báo cáo gần đây của Wall Street Journal cũng cho rằng công ty có thể đang nỗ lực hết mình để duy trì sự thống trị. CEO của Groq - 1 trong các công ty khởi nghiệp về AI cho biết mối lo rằng Nvidia sẽ trừng phạt họ bằng việc trì hoãn đơn hàng nếu có thông tin về việc dám “đi đêm” với các nhà sản xuất chip khác trên thị trường.

Việc hơn 70% chip AI được mua từ Nvidia cũng gây lo ngại cho các cơ quan quản lý chống độc quyền trên toàn thế giới. EU gần đây đã bắt đầu để mắt đến các ông lớn ngành bán dẫn để phát hiện các hành vi lạm dụng chống độc quyền tiềm ẩn.

Khi Nvidia thông báo vào cuối năm 2020 rằng họ muốn chi 40 tỷ USD để mua Arm Limited, một công ty thiết kế kiến ​​trúc chip mà hầu hết điện thoại thông minh hiện đại và máy tính Apple mới hơn đều sử dụng, Uỷ ban thương mại Liên bang Mỹ (FTC) đã ngăn chặn chặn thỏa thuận này vì cho rằng “việc mua lại đó rõ ràng là nhằm mục đích giành quyền kiểm soát kiến ​​trúc phần mềm”. “Thực tế là họ có quá nhiều quyền lực về giá và việc họ không phải đối mặt với bất kỳ sự cạnh tranh hiệu quả trong ngành” - Chuyên gia Erik Peinert nhận định.

Với tất cả thách thức này, nếu người ta đặt cược liệu Nvidia có sớm trở thành một công ty công nghệ quen thuộc trên toàn cầu như Apple và Google hay không, câu trả lời an toàn là có. Cơn sốt AI đã đưa Nvidia lên bầu trời của những tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới có vốn hóa hàng nghìn tỷ USD - nhưng cũng có thể đúng khi nói rằng sự có mặt của AI khắp hang cùng ngõ hẻm như bây giờ cũng nhờ công lớn của Nvidia.

>> 'Phù thủy Phố Wall' thiệt hại 1,2 tỷ USD vì bán non 'siêu cổ' Nvidia, bỏ lỡ cú tăng gần 700%