Ông Trump có phải cứu tinh của thế giới, xứng đáng đề cử giải Nobel Hòa bình?

Theo SCMP, bà Zhang Luwei, một chuyên gia nghiên cứu cấp cao tại Viện Quan hệ Quốc tế Đương đại Trung Quốc, thông qua một bài báo đã chỉ ra rằng chiến thuật của ông Trump bộc lộ một cách tiếp cận chính trị mang nặng tính "quyền lực" và không phải lựa chọn sáng suốt về lâu dài.

Chuyên gia Zhang cho rằng cách tiếp cận của ông Trump thường sử dụng vị thế của Mỹ để thúc đẩy các bên đi đến thỏa thuận. Tuy nhiên, những thỏa thuận này có thể chỉ mang tính chất tạm thời và chưa giải quyết được tận gốc những bất đồng sâu sắc về lịch sử cũng như các mối đe dọa tiềm ẩn - vốn là nguyên nhân chính của xung đột.

Phân tích sâu hơn, bà Zhang Luwei nhận định rằng các biện pháp ngoại giao của ông Trump đã biến những xung đột địa chính trị phức tạp thành "những cuộc đấu khẩu sân trường”. Bên cạnh đó, với nguyên tắc trung gian đàm phán "quyền lực đồng nghĩa với công lý”, Tổng thống Mỹ áp dụng chiến thuật gây áp lực tối đa, chẳng hạn như sử dụng thuế quan như một lựa trọng “chiếc gậy hay củ cà rốt”, khi các cuộc đàm phán gặp bế tắc.

Kể từ khi trở lại Nhà Trắng vào tháng 1, Tổng thống Trump đã thể hiện lập trường can thiệp chưa từng có vào các cuộc xung đột quốc tế. Ông tích cực làm trung gian hòa giải các tranh chấp hoặc chiến tranh với tư cách là bên thứ ba, đồng thời công khai bày tỏ sự quan tâm lớn đến việc nhận Giải Nobel Hòa bình.

Nhà học giả Shi Yinhong tại Đại học Nhân dân Trung Quốc bổ sung, ông Trump đã ép buộc các lệnh ngừng bắn, như giữa Ấn Độ và Pakistan vào tháng 5, Israel và Iran vào tháng 6, và can thiệp vào tranh chấp biên giới Thái Lan -Campuchia trong tháng này.

"Tóm lại, vấn đề cốt lõi là quyền lực - quyền lực quốc gia và quyền lực cá nhân của nhà lãnh đạo - và phương tiện tối thượng để đạt được quyền lực chính là tiền bạc. Tổng thống Trump đang thắng lớn, nhưng khó có thể khẳng định chắc chắn sự áp đảo về mặt quyền lực sẽ duy trì lâu dài", ông Shi nói.

Trong chiến dịch tranh cử năm ngoái, ông Trump đã nhiều lần tuyên bố sẽ "chấm dứt xung đột Nga - Ukraine trong vòng 24 giờ" ngay khi nhậm chức. Tuy nhiên, sau cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska vào ngày 16/8, ông vẫn chưa đưa ra kết quả cụ thể nào.

Dù ông Trump cho biết hai bên đã "phần lớn đồng ý về việc trao đổi đất đai và đảm bảo an ninh cho Ukraine", không có thỏa thuận nào được công bố. Trước thềm hội nghị, ông từng đe dọa sẽ trừng phạt kinh tế Nga nếu không có thỏa thuận hòa bình.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã gặp ông Trump tại Nhà Trắng vào ngày 18/8, trước đó ông Zelensky đã có cuộc gặp cùng với các nhà lãnh đạo từ Liên minh châu Âu (EU), Pháp và Đức. Mục tiêu của họ là thành lập một mặt trận thống nhất trong các cuộc đàm phán về cách thức chấm dứt chiến tranh với Nga. Ba vòng đàm phán giữa Nga và Ukraine diễn ra vào mùa hè này vẫn chưa đạt được bất kỳ đột phá nào về các vấn đề cốt lõi.

Trong một cuộc phỏng vấn với Fox News ngay sau hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Nga Vladimir Putin, ông Trump đã tiết lộ cách tiếp cận của mình đối với chiến tranh. Ông cho biết ông giải quyết xung đột thông qua thương mại.

"Và nếu chúng ta đang giao dịch với một hoặc cả hai nước, tôi nói rằng chúng ta sẽ không thực hiện thỏa thuận trừ khi các bạn đạt được hòa bình," ông Trump phát biểu.

Các học giả và nhà quan sát Trung Quốc cho rằng sự can thiệp của ông Trump ở những nơi khác có nguy cơ làm gia tăng căng thẳng.

“Các chiến thuật hòa giải hung hăng của Trump có nguy cơ làm gia tăng căng thẳng trong khu vực", ông Zhang Luwei nhận định. Ông dẫn chứng ví dụ về "tối hậu thư" ngày 28 tháng 7, yêu cầu Nga đồng ý một lệnh ngừng bắn trong vòng "10 đến 12 ngày," đã vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ từ Moscow. Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga, Dmitry Medvedev, đã cảnh báo rằng "mỗi tối hậu thư mới đều trở thành một động thái hướng tới chiến tranh".

Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ vẫn tiếp tục nỗ lực mở rộng ảnh hưởng của mình vào nhiều cuộc xung đột và đạt được nhiều kết quả tích cực. Vào ngày 8/8, sau khi ông Trump làm trung gian, Azerbaijan và Armenia đã đạt được một thỏa thuận hòa bình chấm dứt nhiều thập kỷ xung đột về khu vực Nagorno-Karabakh.

Hai quốc gia này đã rơi vào tranh chấp kể từ khi cuộc chiến tranh thứ hai nổ ra vào năm 1988 do những khác biệt sâu sắc trong nhiều thế kỷ về lịch sử, tôn giáo, lãnh thổ và chính trị. Thỏa thuận này được xem là một thành công đáng chú ý, cho thấy khả năng của ông Trump trong việc đạt được các kết quả cụ thể thông qua chính sách ngoại giao táo bạo.

Theo thỏa thuận hòa bình, Mỹ được trao quyền phát triển độc quyền trong 99 năm đối với một hành lang chiến lược quan trọng nối liền Azerbaijan và Armenia. Hành lang này bao gồm các tuyến đường sắt, đường ống dẫn dầu, khí đốt và cáp quang.

Ông Yang Yulong, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm nghiên cứu Vành đai và Con đường của Đại học Lan Châu, đã phát biểu với tờ The Paper có trụ sở tại Thượng Hải rằng việc đổi tên hành lang Zangezur này thành "Con đường Trump cho hòa bình và thịnh vượng quốc tế" đã khẳng định sự nổi lên của Mỹ như một nhân tố địa chính trị quan trọng trong khu vực.

Vào ngày 26/7, ông Donald Trump đã can thiệp vào cuộc xung đột vũ trang giữa Thái Lan và Campuchia. Ông đe dọa cả hai bên trên mạng xã hội rằng sẽ "dừng đàm phán thương mại" và "áp thuế 36%" nếu hai bên không đưa ra một lệnh ngừng bắn ngay lập tức. Căng thẳng lãnh thổ dọc biên giới hai nước đã leo thang từ tháng 2 và lên đến đỉnh điểm vào cuối tháng 7.

Thủ tướng Campuchia Hun Manet sau đó đã đề cử tổng thống Mỹ cho giải thưởng hòa bình danh giá này, vì vai trò của ông trong việc làm trung gian cho lệnh ngừng bắn ở biên giới Campuchia - Thái Lan vào ngày 7/8.

Trước hàng loạt đề cử và các hành động thể hiện lòng biết ơn mà lãnh đạo các quốc gia khác dành cho Tổng thống Mỹ, giáo sứ Zhang Luwei nhận định: "Sự can thiệp của Tổng thống Mỹ phần nào xuất phát từ mong muốn đạt được uy tín chính trị cá nhân thông qua Giải Nobel Hòa bình".

Giải Nobel Hòa bình được xem là giải thưởng danh giá nhất thế giới, thường được trao cho những cá nhân hoặc tổ chức có đóng góp lớn vào "mối quan hệ hợp tác tiên tiến giữa các quốc gia”.

Đáng chú ý, đây không phải lần đầu tiên ông Trump được đề cử. Vào tháng 6, Pakistan đã cho biết họ sẽ đề cử ông cho giải Nobel Hòa bình vì vai trò của ông trong việc làm dịu căng thẳng với Ấn Độ. Tháng trước, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng tuyên bố đã đề cử Tổng thống Mỹ để hội đồng xét giải xem xét.

Tuy nhiên, các hành động gần đây của ông Trump dường như hoàn toàn trái ngược với tuyên bố của chính ông vào tháng 6/2020 tại Học viện quân sự West Point. Khi đó, ông đã nhấn mạnh rằng nhiệm vụ của Mỹ không phải là xây dựng lại các quốc gia khác.

"Quân đội Mỹ không có nhiệm vụ giải quyết những xung đột cổ xưa ở những vùng đất xa xôi mà nhiều người thậm chí chưa từng nghe đến. Chúng tôi không phải là cảnh sát của thế giới", ông Trump phát biểu tại lễ tốt nghiệp của học viện danh tiếng này.

Tham khảo South China Morning Post (SCMP)