PGS.TS Ngô Trí Long: Điểm mấu chốt không phải có sàn vàng hay không, mà là cách vận hành

Phát biểu tại Tọa đàm với chủ đề “Sàn giao dịch vàng: Minh bạch thị trường và ổn định kinh tế vĩ mô” sáng 18/11, ông Nguyễn Đức Lê - Phó trưởng phòng nghiệp vụ quản lý phát triển thị trường, Cục Quản lý và Phát triển thị trường (Bộ Công Thương), khuyến cáo về rủi ro khi nhiều người dân "khát vàng" mà mua trên thị trường chợ đen.

"Mặc dù Nhà nước quản lý vàng miếng nhưng trên thực tế vẫn có tình trạng vàng miếng được giao dịch trôi nổi trên chợ đen. Nên nguy cơ dùng tiền thật để mua phải vàng không đủ tuổi, không đảm bảo chất lượng, thậm chí là vàng giả có thể xảy ra. Thực tế, qua kiểm tra thị trường vàng, cơ quan chức năng phát hiện nhiều vàng giả mà qua máy móc mới phát hiện được", ông Lê nhấn mạnh.

Ông Lê cũng cảnh báo với tình trạng giá vàng lên quá cao, chênh lệch giá vàng trong nước với giá quốc tế có thời điểm gần 20 triệu đồng/lượng khiến người mua có nhiều rủi ro. Nhất là tình trạng chênh lệch giữa giá vàng mua vào, bán ra được nới rộng, nên nhiều người mua buổi sáng mà chiều đã bị lỗ.

Với mức chênh cao bất thường, hoạt động buôn lậu vàng trở nên phức tạp. Ông Phan Quốc Đông – Phó Chi cục trưởng Chi cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan), cho biết cơ quan hải quan liên tục phải ban hành công điện chỉ đạo nhằm kiểm soát chặt tình trạng vận chuyển trái phép vàng qua biên giới.

“Giá vàng trong nước quá cao so với quốc tế khiến buôn lậu vàng nóng lên từng ngày. Nếu không có cơ chế quản lý minh bạch, ổn định hơn, tình trạng này sẽ tiếp tục gây méo mó thị trường”, ông Đông nhận định.

Trong bối cảnh đó, việc hình thành một sàn giao dịch vàng chính thức, vận hành theo chuẩn quốc tế, được các cơ quan quản lý đánh giá là giải pháp cần thiết để kéo thị trường về quỹ đạo minh bạch.

Cốt lõi là thiết kế và vận hành sàn như thế nào?

Đưa ra quan điểm tại tọa đàm, PGS.TS Ngô Trí Long – nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu giá (Bộ Tài chính), khẳng định sự cần thiết của sàn vàng, nhưng nhấn mạnh rằng điều quan trọng nhất hiện nay không phải là “có hay không có”, mà là mô hình, cách quản trị và cơ chế vận hành.

Thứ nhất, theo ông Long, một sàn vàng đúng chuẩn sẽ cung cấp hệ thống dữ liệu tập trung, giúp cơ quan quản lý theo dõi đầy đủ các giao dịch, biến động và các nhóm có ảnh hưởng lớn đến giá.

“Khi có dữ liệu thời gian thực, Nhà nước mới có cơ sở để điều tiết thị trường bằng các công cụ phù hợp như áp trần vị thế, giới hạn giao dịch, hoặc các biện pháp phòng ngừa rủi ro”, ông nói.

Điều này khác hoàn toàn so với cách quản lý hành chính hiện nay, vốn rất chậm, thiếu dữ liệu và chỉ phản ứng khi thị trường đã phát sinh biến động.

Thứ hai, sàn vàng còn giúp hình thành hệ sinh thái dữ liệu minh bạch, liên thông giữa thị trường vàng vật chất, vàng tài khoản và điều hành chính sách tiền tệ.

“Nếu không có nền tảng dữ liệu này, rất khó điều hành một thị trường tác động trực tiếp tới tỷ giá, lạm phát, dự trữ ngoại hối và ổn định vĩ mô”, PGS Long nhấn mạnh.

Thứ ba, PGS Long cho rằng Nghị định 232 đã tạo bước chuyển lớn về quản lý thị trường vàng, khi cho phép thí điểm các công cụ phái sinh, mở rộng phạm vi điều chỉnh và loại bỏ nhiều cơ chế cũ không còn phù hợp.

“Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để thiết kế mô hình sàn vàng theo tiêu chuẩn hiện đại, tiệm cận quốc tế”, ông đánh giá.

Theo PGS.TS Ngô Trí Long, các câu hỏi quan trọng nhất hiện nay là: Mô hình sàn vàng sẽ được thiết kế theo chuẩn nào? Lộ trình triển khai ra sao để không gây xáo trộn thị trường? Cơ chế giám sát và cảnh báo rủi ro sẽ được vận hành như thế nào? (Hệ thống hạn mức, kiểm soát vị thế, hệ thống cảnh báo sớm…). Nếu thiết kế đúng và vận hành hiệu quả, sàn vàng sẽ trở thành công cụ mạnh giúp giảm đầu cơ, thu hẹp chênh lệch giá, dẹp bỏ thị trường chợ đen, đồng thời hỗ trợ ổn định vĩ mô.

“Điểm mấu chốt không phải là có làm sàn vàng hay không, mà là làm đúng hay không đúng. Một sàn vàng hiện đại, minh bạch sẽ giúp Nhà nước quản lý thị trường vàng tốt hơn rất nhiều so với cách quản lý hành chính như trước đây”, PGS Long kết luận.