Phát hiện một hành tinh sắp diệt vong, mỗi vòng quay quanh sao chủ thải ra lượng vật chất tương đương đỉnh Everest
Với tốc độ phân rã này và khối lượng vốn đã rất nhỏ, hành tinh được dự đoán sẽ tan biến hoàn toàn trong vòng từ 1 đến 2 triệu năm tới.
Một hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời có cấu tạo đá mang tên BD+05 4868 Ab được phát hiện nhờ kính viễn vọng không gian TESS của NASA đang trong quá trình tan rã nhanh chóng. Theo quan sát của các nhà khoa học, mỗi vòng quay quanh sao chủ khiến nó mất đi một khối lượng tương đương đỉnh Everest, để lại phía sau một vệt mảnh vỡ khổng lồ trải dài hàng triệu kilômét.
Các nhà thiên văn học đã ghi nhận sự tồn tại của hành tinh này ở khoảng cách khoảng 140 năm ánh sáng so với Trái Đất. Đây là một trong những trường hợp hiếm hoi khi giới khoa học có thể theo dõi một hành tinh đá đang phân rã trong thời gian thực. BD+05 4868 Ab là một thế giới nhỏ, có khối lượng xấp xỉ Sao Thủy, nhưng lại quay quanh sao mẹ ở khoảng cách chỉ bằng 1/20 so với quỹ đạo Sao Thủy quanh Mặt Trời, hoàn tất một vòng quay chỉ trong 30,5 giờ. Khoảng cách cực gần này khiến bề mặt hành tinh đạt tới nhiệt độ khoảng 1.600°C, đủ để làm tan chảy khoáng chất, tạo ra các đám bụi bốc hơi và cuốn theo vào không gian.
Hành tinh được phát hiện tình cờ trong quá trình quan sát định kỳ của các nhà nghiên cứu tại Viện Kavli thuộc MIT. “Nó được bao quanh bởi một chiếc đuôi khổng lồ kéo dài tới 9 triệu km – tương đương một nửa quỹ đạo của nó”, tiến sĩ Mark Hohn cho biết. Các phát hiện đã được công bố trên tạp chí Astrophysical Journal Letters.
Theo nhóm nghiên cứu, BD+05 4868 Ab đánh mất một lượng vật chất tương đương đỉnh Everest sau mỗi vòng quay quanh sao chủ. Với tốc độ phân rã này và khối lượng vốn đã rất nhỏ, hành tinh được dự đoán sẽ tan biến hoàn toàn trong vòng từ 1 đến 2 triệu năm tới. “Chúng tôi thật may mắn khi phát hiện được hành tinh này đúng vào thời điểm cuối cùng trong vòng đời của nó,” tiến sĩ Avi Shporer chia sẻ. Tiến sĩ Hohn cũng nói thêm: “Chúng tôi thậm chí không chủ đích tìm kiếm hành tinh như thế này, đây chỉ là một tín hiệu bất thường xuất hiện trong lần quét định kỳ".
Sự bốc hơi mạnh mẽ của các khoáng chất trên bề mặt tạo thành một chiếc đuôi bụi dài khi nguội lạnh trong không gian – hiện tượng mà nhóm khoa học đã quan sát được. Với khối lượng nằm giữa Sao Thủy và Mặt Trăng, BD+05 4868 Ab sở hữu lực hấp dẫn yếu, điều này khiến nó không thể giữ được vật chất và quá trình mất khối lượng ngày càng diễn ra nhanh hơn. “Đây là một thiên thể nhỏ với lực hấp dẫn rất yếu”, Shporer giải thích. “Nó dễ dàng mất vật chất, dẫn đến lực hấp dẫn lại càng suy yếu, từ đó khiến quá trình phân rã diễn ra nhanh hơn nữa”.
Tính đến thời điểm hiện tại, trong số gần 6.000 ngoại hành tinh được phát hiện, chỉ có ba hành tinh khác được ghi nhận đang ở trạng thái tan rã, tất cả đều được phát hiện từ hơn một thập kỷ trước nhờ kính viễn vọng không gian Kepler. Giống như BD+05 4868 Ab, cả ba hành tinh này đều để lại chiếc đuôi dài giống sao chổi, tuy nhiên không có chiếc đuôi nào dài như của BD+05 4868 Ab. “Đây là chiếc đuôi dài nhất từng được quan sát trong các hành tinh đang phân rã”, tiến sĩ Hohn khẳng định. “Điều đó cho thấy mức độ bốc hơi đang diễn ra vô cùng dữ dội và hành tinh này sẽ biến mất sớm hơn nhiều so với các trường hợp còn lại”.
Ngôi sao chủ BD+05 4868 A không những tương đối gần mà còn sáng hơn so với những ngôi sao xung quanh các hành tinh phân rã khác, điều này giúp nó trở thành mục tiêu lý tưởng cho việc quan sát bằng Kính viễn vọng không gian James Webb (JWST). Thiết bị này có thể giúp các nhà khoa học phân tích thành phần hóa học của vệt bụi, từ đó cung cấp góc nhìn trực tiếp vào cấu trúc bên trong của hành tinh.
“Đây là cơ hội hiếm hoi để nghiên cứu thành phần nội tại của một hành tinh đá,” Hohn nhận định. “Nó có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự đa dạng của các ngoại hành tinh cũng như khả năng tồn tại sự sống ngoài Hệ Mặt Trời”. Shporer nói thêm: “Đôi khi, một khám phá bất ngờ lại khơi nguồn cảm hứng. Giờ đây, chúng tôi đang tích cực tìm kiếm thêm những hành tinh như thế này, dù biết rằng sẽ không hề dễ dàng”.
Theo ynetnews.com
>> Cuộc chạy đua theo dõi tiểu hành tinh có thể làm chuyển hướng hoặc phá hủy lục địa
