Sếp lớn doanh nghiệp thủy sản kể về khủng hoảng tồn kho 20.000 tấn: Từng bán lỗ tới 130.000 đồng/kg tôm để sinh tồn

Giai đoạn 2023–2024 là quãng thời gian đầy thách thức với CTCP Tập đoàn Thủy sản Minh Phú (MPC). Từ vị thế dẫn đầu ngành tôm Việt Nam, thường xuyên ghi nhận lợi nhuận sau thuế trên 600 tỷ đồng mỗi năm, Minh Phú bất ngờ trải qua hai năm liên tiếp thua lỗ: âm 105 tỷ đồng năm 2023 và âm 191 tỷ đồng năm 2024.

Nguyên nhân không chỉ đến từ biến động tỷ giá hay áp lực cạnh tranh giá bán, mà còn nằm ở bài toán quản trị hàng tồn kho – được xem là điểm nghẽn lớn nhất, trực tiếp bào mòn lợi nhuận và gây căng thẳng thanh khoản cho doanh nghiệp.

Tại ĐHĐCĐ thường niên 2025, Tổng Giám đốc Lê Văn Quang cho biết, lượng hàng tồn kho từng lên tới 20.000 tấn – mức cao kỷ lục trong lịch sử vận hành. Giá trị hàng tồn kho trong quý II các năm 2023 và 2024 lần lượt đạt 5.600 và 5.800 tỷ đồng, phần lớn do đứt gãy chuỗi cung ứng, chi phí logistics tăng vọt và sụt giảm tiêu thụ tại các thị trường chủ lực như Mỹ, EU và Nhật Bản.

Việc không thể xoay vòng nhanh hàng tồn đã kéo theo một loạt hệ lụy: Giá thành tăng do lưu kho dài ngày, biên lợi nhuận giảm sút, dòng tiền đứt đoạn và chi phí tài chính đội lên do doanh nghiệp phải vay ngắn hạn để duy trì hoạt động.

Ông Quang cho biết, trong quá trình xử lý gần 10.000 tấn tồn kho, công ty chấp nhận bán lỗ từ 3–5 USD/kg (tương đương 70.000–130.000 đồng theo tỷ giá hiện hành). Đây là yếu tố chính khiến Minh Phú thua lỗ suốt hai năm, nhưng được xem là quyết định bắt buộc nhằm bảo vệ dòng tiền và duy trì khả năng vận hành.

Bước ngoặt chỉ đến vào cuối năm 2024 khi Minh Phú cơ bản giải phóng lượng hàng tồn kho giá cao. Đến cuối quý IV/2024, lượng tồn kho đã giảm về còn 10.300 tấn và tiếp tục hạ xuống dưới 3.500 tỷ đồng trong quý I/2025 – mức thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây.

Việc cắt giảm thành công hàng tồn kho được xem là tiền đề quan trọng cho quá trình tái cấu trúc vận hành và khôi phục lợi nhuận. Theo ông Quang, doanh nghiệp đang bước vào giai đoạn tăng trưởng mới với dòng tiền lành mạnh và cấu trúc chi phí linh hoạt hơn.

Trong chiến lược thu mua nguyên liệu, Minh Phú cũng thay đổi cách tiếp cận. Nếu trước đây công ty sẵn sàng mua tôm giá cao để hỗ trợ nông dân, thì nay bài toán hiệu quả được đặt lên hàng đầu. Với tôm có giấy chứng nhận, chi phí đầu vào thường cao hơn từ 5–10%, trong khi sản phẩm cùng loại từ Ecuador hoặc Ấn Độ lại có giá rẻ hơn lần lượt khoảng 50% và 30% so với Việt Nam.

Để tránh bị cuốn vào cuộc đua giảm giá, Minh Phú đẩy mạnh chế biến sâu – hướng đến các sản phẩm giá trị gia tăng cao hơn, phục vụ phân khúc thị trường cao cấp. Tuy nhiên, điều này cũng đòi hỏi lực lượng lao động lớn và có tay nghề – một thách thức mới khi doanh nghiệp đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân sự nghiêm trọng.

Để giải quyết bài toán này, công ty đã và đang đầu tư mạnh vào hệ thống tự động hóa. Một số dây chuyền đã đưa vào vận hành và bước đầu ghi nhận hiệu quả tích cực, nhưng dự kiến phải đến năm 2026, các giải pháp này mới thực sự phát huy toàn diện để tối ưu hóa chi phí và giảm phụ thuộc vào lao động phổ thông.

Sau khi giải quyết xong bài toán tồn kho, Minh Phú tự tin đặt mục tiêu tài chính cao cho năm 2025, với kế hoạch doanh thu đạt 15.667 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế 997 tỷ đồng. Ban lãnh đạo cho biết từ tháng 6/2025 trở đi, công ty dự kiến có thể đạt lợi nhuận mỗi tháng trên 100 tỷ đồng – đánh dấu giai đoạn vận hành ổn định trở lại sau thời kỳ khủng hoảng.

Chiến lược phục hồi của Minh Phú hiện nay xoay quanh ba trụ cột chính: Kiểm soát tồn kho, tối ưu chuỗi cung ứng và nâng cao giá trị sản phẩm. Trong bối cảnh ngành thủy sản toàn cầu vẫn biến động mạnh, việc giữ vững kỷ luật tài chính và năng lực quản trị sẽ là chìa khóa để “vua tôm” tái khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.

>> Doanh nghiệp thủy sản 12.600 nhân sự lãi quý trở lại, xuất khẩu trăm triệu USD sang Mỹ, EU, Nhật, Úc...